ପ୍ରକୃତି

ପ୍ରକୃତି ସହିତ ପୁରୁଷ ସଂଯୋଗୁ,

              ଜୀବଜଗତର ହୋଇଛି ସୃଷ୍ଟି ।

ଯେ ଯାହା ସ୍ବଭାବେ କରନ୍ତି ସ୍ଵକର୍ମ, 

           ବିଚିତ୍ର ଅଟଇ ସଂସାର ନୀତି ।

ଯାହାକୁ ଯେମିତି ଗଢ଼ିଛି ବିଧାତା,

          କଦାପି ନ ହେବ ତାହା ଅନ୍ୟଥା ।

ପ୍ରକୃତି ବଶରେ ହୋଇ ନିମଜ୍ଜିତ,

           ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି ସର୍ବଥା ।

ତିକ୍ତରସ ଯୁକ୍ତ ଅଟଇ ଯେ ନିମ୍ବ,

            ସହଜାତ ଗୁଣେ ସୃଷ୍ଟି ତାହାର ।

ତା'ମୂଳରେ ଯେତେ ଦେଲେ ଗୁଡ଼-ମହୁ, 

         ତଥାପି ନ ଲାଗେ କେବେ ମଧୁର ।

ବିଛୁଆତି ବୃକ୍ଷେ ଯଥା କଣ୍ଡୁ ଦୋଷ,

          ବାଇଡ଼ଙ୍କ ଫଳ ଲାଗେ ତାଦୃଶ ।

ସ୍ପର୍ଶନ ମାତ୍ରକେ ହୁଏ ତୀବ୍ର ଗଲୁ,

          ସ୍ବଭାବେ ଲାଗଇ ବିଷ ସଦୃଶ ।

ଅମେଧ୍ଯକୁ ଗ୍ରାସ କରେ ସର୍ବଦା, 

           ପ୍ରକୃତିର ବଶ ହୋଇ ଶୁକର।

ହେଲେ କର୍ଦ୍ଦମାକ୍ତ ଶରୀର ତାହାର, 

           ପରମ ଆନନ୍ଦ ଲଭେ ଅପାର।

ପକ୍ବ ରମ୍ଭାଫଳେ ନାହିଁ ତା'ର ରୁଚି 

           ମନ୍ଦ ପରିବେଶେ ହୁଅଇ ତୃପ୍ତି ।

ମୂର୍ଖକୁ ଦେଲେ ଯେତେ ଶାସ୍ତ୍ରାର୍ଥ ଜ୍ଞାନ,

            କରୁଥାଇ ସଦା ବିତଣ୍ଡା ଯୁକ୍ତି ।

କାକ ଓ କୋକିଳ ରୂପରେ ଅଭିନ୍ନ,

             ପ୍ରକୃତି ଦୁହିଁଙ୍କ ଅଟଇ ଭିନ୍ନ ।

କର୍କଶ ଭାବ ଯେ ଅଟଇ କାଉର,

           ମୁଗ୍ଧ-ମନୋହର ପିକର ଶ୍ବନ |

ସଂସାରେ ଯାହାର ଯେମନ୍ତ ପ୍ରକୃତି

           ତ୍ୟଜି ନ ପାରଇ ତା'ର ଦୁର୍ଭାବ ।

ବିପଦରେ ସାଧୁ ହେଲେ ସମ୍ମୁଖୀନ,

          ନ ପାରନ୍ତି ଛାଡ଼ି ତାଙ୍କ ସ୍ବଭାବ ।

ସର୍ବଭୂତ ହିତ ଚିନ୍ତଇ ଯେ ସାଧୁ,

           ମନ୍ଦକାର୍ଯ୍ୟେ ଦୁଷ୍ଟ ଥାଏ ନିମଗ୍ନ । 

ଅଙ୍ଗାରକୁ ଯେତେ କରିଲେ ବିଧୌତ,

        ନ ଛାଡେ କେବେ ତା' ନିଜସ୍ବ ଗୁଣ ।

ଷଡରିପୁ ଦ୍ବାରା ହୋଇ ବଶବର୍ତ୍ତୀ

           ଅଜ୍ଞାନରେ ମୂର୍ଖ ଆଣେ ବିପତ୍ତି ।

ବିପଦରେ ପଡି ହୁଏ ବୁଦ୍ଧିଭ୍ରଷ୍ଟ

        ପରିଶେଷେ ତା'ର ହୁଏ ଦୁର୍ଗତି।

ମନ-ଇନ୍ଦ୍ରିୟକୁ କଲେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ,

          ହୋଇଯାଏ ବ୍ୟକ୍ତି ମହାପୁରୁଷ ।

ଉତ୍ତମ ସ୍ବଭାବେ କରି ରାଷ୍ଟ୍ର ସେବା,

        ସଂସାରେ ସ୍ଥାପଇ ଗୌରବ-ଯଶ।

ଆପଣା ସ୍ବଭାବ ବର୍ଜନ କରିବା,

            ସହଜସାଧ୍ୟ ନୁହଇ ଏହାତ  ।

ମୃତ୍ୟୁପରେ ଆପେ ମୂଳପ୍ରକୃତିଟି

        ଚିତାଗ୍ନିରେ ସେ ହୁଏ ଭସ୍ମୀସାତ ।