ଅପମାନ

ଚାରି ଅକ୍ଷରର ସମଷ୍ଟିରେ ସୃଷ୍ଟି

ଶବ୍ଦ ହେଲା ଅପମାନ ।

ମାନ ଶବ୍ଦ ଅଟେ ସମ୍ମାନ ସୂଚକ

'ଅପ' ଯୁକ୍ତେ ଅସମ୍ମାନ ।। 

ମାନ-ଅପମାନ ଦୁଇ ବିପରୀତ

ଜଣକର ସ୍ଥାନ ଉଚ୍ଚ ।

ଅସମ୍ମାନ ହେଲେ ନିଜକୁ ସେ ଭାବେ

ଅପମାନେ ହେଲି ନୀଚ ।। 

ଅପମାନେ ହୁଏ ସମ୍ମାନର ହାନି

କରଇ ସେ ଲଜ୍ଜାବୋଧ ।

ଭଗ୍ନମାନସରେ ହୁଅଇ ଅସ୍ଥିର

ଚିନ୍ତାରେ ହୁଏ ବିଷାଦ ।। 

ଯଥାସାଧ୍ୟ ଆମେ ସମ୍ମାନ କରିବା

ମଣିଷ ପଣିଆ ଦ୍ୱାରା ।

କେବେ ତ କାହାରି ଅପମାନ ଚିନ୍ତା

ନ ହେଉ ଯେ ଆମ ଦ୍ୱାରା ।। 

ଦ୍ରୌପଦୀ ଦ୍ୱାରା ହୋଇ ଅପମାନ

କର୍ଣ୍ଣ ଆଉ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ।

ସୃଷ୍ଟି କଲେ ମହାଭାରତର ଯୁଦ୍ଧ

ତାଙ୍କ ଗର୍ବ ହେଲା ଚୂର୍ଣ୍ଣ ।। 

ଲଙ୍କାର ରାବଣ ନିଜ ଅନୁଜକୁ

ଦେଲା ଦଣ୍ଡ ନିର୍ବାସନ ।

ଭକତବତ୍ସଳ ପ୍ରଭୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର

ତାହାକୁ କଲେ ରାଜନ । 

ରାମଙ୍କର ଦ୍ୱାରା ହୋଇ ନିର୍ବାସିତା

ସୀତା ହେଲେ ଅପମାନ ।

ସେଥି ପାଇଁ ମାତା ହୋଇଲେ ପାତାଳି

ରହିଲା ସତୀଙ୍କ ମାନ ।।

କଦାଚିତ ନର ଅଜ୍ଞାନ ବଶତଃ

କରେ ଲଜ୍ଜାହୀନ କାମ ।

ନିନ୍ଦା-ଅପମାନେ ହୁଅଇ ଭର୍ତ୍ସିତ

ଛାଡେ ତ ସେହି କୁକର୍ମ ।। 

ରାଜନେତୃ ବର୍ଗ ନୀଚମନା ଭାବେ 

କରିଥାନ୍ତି ଘୃଣ୍ୟକର୍ମ ।

ଦେଶ ଓ ଜାତିର ବିକାଶରେ ବାଧା

ଦେଇ ହୁଅନ୍ତି ଦୁର୍ନାମ ।। 

ମାନୀ ଦୁର୍ୟୋର୍ଧନ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କୁ ସଦା

କରୁଥିଲେ ଅପମାନ ।

ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର ଦ୍ୱାରା ବିଦୁର ତାହାକୁ

ଦେଉଥିଲେ ପ୍ରବୋଧନ ।। 

କାହା ଅପମାନ ନ ହେଉ କେବେ ବି

ଏହା ହିଁ ମାନବଧର୍ମ ।

ଏହି ଧର୍ମକୁ କଲେ ଆପଣାର

ହୋଇବ ମାନବୋତ୍ତମ ।।