ନିଦାଘ ନିଦାଘ

      

ବସନ୍ତ ବିଦାୟ ଅଚଳା “ଛାଡି-

ଯାଉଛି” ନିଦାଘ ଆସଇ ମାଡି;

ଝାଞ୍ଜି ପବନେ ଜୀବନ ଜଳଇ

ରକ୍ତ ସ୍ଵେଦ ହୋଇ ଝରି ପଡଇ, ଯେ

ଅସହ୍ୟ ଗ୍ରୀଷ୍ମପ୍ରବାହ,

ଅଂଶୁମାଳି କର ହୋଇଲା ପ୍ରଖର 

ଖରାରେ ଧରା ଅଥୟ, ଯେ ।

ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳିତ ରବି ରଶ୍ମୀ ପ୍ରତାପ

ମୃଗତୃଷ୍ଣା ଦେଖେ ପଥରେ ପାନ୍ଥ;

ଝାଇଁମରା ଦୃଶ୍ୟ ଚିତ୍ର ଝଲକ

ଲବଣାକ୍ତ ସ୍ଵଦେ ପଡେ ପଲକ; ଯେ

ତୃଷ୍ଣା ଅଧିରେ ବାଟୋଇ,

ଆତୁରେ ବିକଳେ ତରୁ ଛାୟା ତଳେ

ଆଶ୍ରୟ ଟିକେ ଲୋଡଇ; ଯେ ।

ଅର୍କ ସ୍ପର୍ଶ ଆଗ୍ନୀ ଷ୍ଫୁଲିଙ୍ଗେ “ପଥ 

ଉତପ୍ତେ” ଅଥୟ ପାନ୍ଥୋଇ ପାଦ;

ଡଗ ଡଗ ହୋଇ ବକ ସମାନ

ଖାଦ୍ୟ ଦୃଶ୍ୟାନ୍ତେ ଯେହ୍ନେ ଗମନ; ଯେ

ତେମନ୍ତ ଅଧୀରେ ଚାଲି,

ଘର୍ମ ଅପଘନ ମନ ଅବସନ୍ନ 

ତପ୍ତ ଦାଣ୍ଡ ଧୂଳି ବାଲି; ଯେ ।

ଅଂଶୁ ଅଂଶୁଘାତେ ଜୀବ ଜଗତ

ବିଷାଦେ ଶ୍ରାନ୍ତ, କ୍ଳାନ୍ତ ଇତସ୍ଥତ;

ହୀନନୀର “ନଦ ନଦୀ ଉଦର

ହ୍ରଦ” କୃଶ ଦିଶେ ଶ୍ରୀହୀନ ସର;ଯେ

ଧୂଷର ଦିଶେ ଭୂଧର,

ନାରଖାର କରେ ପ୍ରକୃତି ରାଣୀ କୁ

ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସ୍ପର୍ଶ ରବିକର;ଯେ ।

ପତ୍ରଝଡା ବୃକ୍ଷ କଂକାଳ ସମ

ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପିଡିତ ଜନ ଯେସନ;

ଜୀର୍ଣ୍ଣ ଶୀର୍ଣ୍ଣ ରୂପ ଶୁଷ୍କ ପାଦପ

ବନାଗ୍ନି ଆନନ୍ଦେ କରେ ବିଦ୍ରୁପ; ଯେ

ଜଳିଯାଏ କେତେ ତରୁ,

ନିମିଷକେ ଧ୍ଵଂସେ ଆଶା ଭରସାର 

ଔଷଧୀୟ ଦ୍ରୁମ ଦାରୁ;ଯେ ।

ବିହଙ୍ଗମ କୁଳ ତୃଷ୍ଣା ଆତୁର

ଉଡ଼ନ୍ତି ଅସ୍ଥିରେ କରି ଚିରାଳ; 

ଖୋଜନ୍ତି ପଲ୍ଲବ ଗହଳ ଡାଳ

ଆତୁର ସନ୍ଧାନେ ଶୀତଳ ନୀର;ଯେ

ପଳାସ ଫୁଲରେ ନିଆଁ,

କୃଷ୍ଣଚୂଡା ସୁମ ନିଆଁ ରେ ଛାନିଆଁ

ଗ୍ରୀଷ୍ମକ୍ଳିଷ୍ଟ ଏ ଦୁନିଆଁ; ଯେ ।

 

ବିଷୁବେ ଓଡିଆ ବର୍ଷ ଆରମ୍ଭ

ଘୋର ଅହୋରୌଦ୍ରେ ବୈଶାଖୀ ପର୍ଵ;

ସ୍ନାନ ଯାତରା ଭଉଁରୀ ପରବ

ସୁଖ,ଶାନ୍ତି, ମୈତ୍ରୀ ଜାତି ବୈଭବ; ଯେ

ବଖାଣଇ ଗ୍ରୀଷ୍ମ କାଳ,

ଉତ୍କଟ ହେଲେବି ଜନ ହୀତେ ଗ୍ରୀଷ୍ମ

ଯଥା ଯେହ୍ନେ କଷା ଫଳ;ଯେ ।

ଅସହ୍ୟ ଉତାପ ନପାରି ସହି

ଗୋଳି ଚନ୍ଦନକୁ ଅଙ୍ଗେ ଲେପଇ;

ଜଳ କେଳି କରେ ଜାଗା ଚାପରେ

ଭୁଦେବୀ, ଶ୍ରୀଦେବୀ ଘେନି ସପଙ୍ଗରେ;ଯେ

ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଉପସମ ପାଇଁ,

ଚମ୍ପା,କରବିର,ବଉଳ ଫୁଲର

ସୁବାସିତ ହାର ନାଇ;ଯେ ।

ସପୁରୀ ଖଜୁରୀ, ଆମ୍ଵ ପଣସ

ଝୁଲେ ବୃକ୍ଷେ ପାଇ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ପରଶ;

ଫକ୍ଵ ଫଳ,ତାଳ,ଲିଚୁ,ଅଙ୍ଗୁର

ଟଭା,ତରଭୁଜ ସୁସ୍ବାଦୁ ଫଳ; ଯେ

କାଟିବାକୁ ଉଷ୍ମ ତାପ,

ମଧୁର ଅମୃତ ରସାଳ ଫଳ ରେ 

ଭୁଲାଏ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ପ୍ରତାପ; ଯେ ।

ଖିରି କୋଳି, ତୁତ,ବେତ ବଇଞ୍ଚ

ଜାମୁକୋଳି ପାଚେ ଫୁଟେ କାଇଞ୍ଚ;

କାଳ ବଇଶାଖୀ କରକା ପାତ

ଗ୍ରୀଷମ ପ୍ରବାହେ ରଚେ ଉତ୍ପାତ;ଯେ

ଅସଜଡା ଦିଏ କରି,

ବଦଳାଇ ଦିଏ ଗାଁ ର ଭୂଗୋଳ

ବୁଡାଇ ଆଶାର ତରି;ଯେ ।

ଗ୍ରୀଷ୍ତ ତାପେ ଜଳ ଶୋଷି ନିଅଇ

ବଉଦ ମାଳେ ଶୂନ୍ୟରେ ଭାସଇ;

ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଶେଷେ ଯେବେ ପ୍ରାବୃଟ ଆସେ

ଜଳହୋଇ ଅବନୀ ରେ ବରଷେ;ଯେ 

ଋତୁଚକ୍ର ଚକ୍ରାକାରେ,

ଉପରୁ ତଳକୁ ତଳୁ ଉପରକୁ

ହୋଇ ଆନନ୍ଦେ ବିହରେ;ଯେ ।

ଅଗ୍ନି ସମାନ ବିଷମ ଗ୍ରୀଷମ

ନିର୍ଦ୍ଦୟ,ନିର୍ବାକ,ନିର୍ମମ ସମ;

ପାଳନ କରଇ ତାହାର ଧର୍ମ

ଏହିପରା ବିଧି ବିଧି-ବିଧାନ; ଯେ

ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମଲ୍ଲୀକା ସୁମ,

ସଉରଭେ ଖରା ଗରବ କୁ ଗଞ୍ଜି

ରଚିଲା କବିତା ରମ୍ୟ;ଯେ ।