ચબુતરો - હોલો

ચબૂતરાનો હોલો

એક વિશાળ લીમડાનું ઝાડ હતું, જેના નીચે એક જૂનો પણ મજબૂત ચબૂતરો હતો. આ ચબૂતરા પર દરરોજ સવાર-સાંજ અસંખ્ય પક્ષીઓ દાણા ચણવા આવતા. કબૂતરોનો કલરવ, ચકલીઓની ચિંચિયાટ અને કાગડાઓનું કા..કા.. વચ્ચે એક નમ્ર અવાજ હંમેશા સંભળાતો – "ઘૂટર..ઘૂ..ઘૂટર..ઘૂ." આ અવાજ હતો, આપણા લાડકા હોલાનો. મનુ અને તેની પત્ની રીટા નિયમિતપણે ચબૂતરામાં દાણા નાખવા આવતા. તેઓ બધા પક્ષીઓને પ્રેમ કરતા, પણ હોલો તેમનો પ્રિય હતો. હોલો સ્વભાવે ખૂબ શાંત અને ભોળો હતો. તે ક્યારેય બીજા પક્ષીઓ સાથે ઝઘડતો નહીં. જ્યારે પણ કાગડા કે કબૂતરો દાણા માટે લડતા, ત્યારે હોલો શાંતિથી એક ખૂણામાં બેસી રહેતો અને રાહ જોતો કે ક્યારે શાંતિ થાય. એક દિવસ સાંજે, આકાશમાં કાળા ડિબાંગ વાદળો છવાઈ ગયા. જોતજોતામાં વીજળીના કડાકા-ભડાકા સાથે ધોધમાર વરસાદ શરૂ થઈ ગયો. બધા પક્ષીઓ ગભરાઈને પોતાના માળા તરફ ભાગ્યા. મનુ અને રીટા પણ જલ્દીથી ઘર તરફ જવા નીકળ્યા, પણ તેમની નજર ચબૂતરા તરફ ગઈ. ત્યાં એક નાનો હોલો ભીંજાઈ રહ્યો હતો. તેનો માળો કદાચ તૂટી ગયો હતો, અને તે ક્યાં આશ્રય લેવો તે સમજી શકતો નહોતો. રીટાને દયા આવી. "જુઓ, મનુ, તે નાનો હોલો ભીંજાઈ રહ્યો છે. તેને અંદર લઈ લઈએ?" મનુએ પહેલા તો ના પાડી, "રીટા, પક્ષીઓને ઘરમાં ન રખાય. તે જંગલી જીવ છે." પણ રીટાએ આગ્રહ કર્યો, "આપણે બસ તેને વરસાદથી બચાવીએ. પછી તેને પાછો ચબૂતરામાં મૂકી દઈશું." આખરે મનુ માની ગયો. તેમણે હળવેકથી તે ભીંજાયેલા હોલાને પકડ્યો અને ઘરમાં લઈ આવ્યા. રીટાએ એક જૂની ડબ્બીમાં કપડું પાથરીને તેને સુકાયેલી જગ્યા આપી. હોલો શરૂઆતમાં ડરેલો હતો, પણ ધીમે ધીમે તે મનુ અને રીટાની હૂંફ અનુભવવા લાગ્યો. તેણે થોડા દાણા ખાધા અને શાંતિથી ડબ્બીમાં બેસી રહ્યો. સવાર થઈ. વરસાદ બંધ થઈ ગયો હતો અને આકાશ સ્વચ્છ હતું. મનુ અને રીટા હોલાને ચબૂતરા પાસે લઈ ગયા. હોલોએ પાંખો ફફડાવી, જાણે તેમનો આભાર માની રહ્યો હોય. પછી તે ઊડીને ચબૂતરા પર ગયો અને પોતાના સાથી પક્ષીઓ સાથે ભળી ગયો. તે દિવસથી હોલો રોજ ચબૂતરામાં દાણા ચણવા આવતો, પણ હવે તે પહેલાં કરતાં પણ વધુ નિર્ભય અને ખુશ દેખાતો હતો.

મનુ અને રીટાને એક દીકરી હતી આરાધ્યા, ખૂબ જ સુંદર અને જીગ્નાસુ. તેણે પૂછયું, મમ્મી મને આ હોલો પક્ષી બહું ગમે છે તેના વિશે વાત કર ને! મનુ કહે:

હોલો એ આપણા ઘરઆંગણાનું એક ખૂબ જ સામાન્ય પક્ષી છે અને તે કબૂતર કુળનો સભ્ય છે. તેની કેટલીક મુખ્ય ખાસિયતો નીચે મુજબ છે:


હોલો સામાન્ય રીતે કબૂતર કરતાં નાનો હોય છે પરંતુ કાબર કરતાં મોટો હોય છે. તે સામાન્ય રીતે આછા રાખોડી ભૂરા રંગનો હોય છે અને તેના નીચેના ભાગમાં હળવો ગુલાબી રંગ હોય છે.  ઘણી જાતોમાં તેની ગરદન પર કાળો કાંઠલો અથવા ચેસબોર્ડ જેવા કાળા અને સફેદ સૂક્ષ્મ ટપકાં જોવા મળે છે. તેની પાંખો પર કાળા ડાઘ હોઈ શકે છે અને પૂછડીના બહારના પીંછા સફેદ રંગના હોય છે. રહેઠાણ અને સ્વભાવ: હોલો એ ઘરઆંગણાનું પક્ષી છે અને તે ગુજરાત સહિત દેશના મોટાભાગના વિસ્તારોમાં જોવા મળે છે.  તે નિર્દોષ અને ભડકણ સ્વભાવનું હોય છે.  તે સામાન્ય રીતે વૃક્ષારોહી પક્ષી છે અને સૂકી સાંઠીઓનો આડેધડ ઉપયોગ કરીને માળો બનાવે છે. ક્યારેક મકાનની છત કે બખોલોમાં પણ માળા બનાવે છે. તે ખુલ્લી જગ્યા, મેદાનો, ખેતરો, વાડીઓ અને સીમમાં ફરતા જોવા મળે છે. હોલો મુખ્યત્વે જોડમાં રહેનારું પક્ષી છે અને મોટાભાગે નર-માદા સાથે ફરતા જોવા મળે છે. તે લગભગ બધા વાતાવરણમાં રહી શકે છે. ખોરાક અને ઉડાન : હોલો કણભક્ષી છે. તે ઘાસના બી અને અનાજના દાણા વીણીને જમીન પરથી પોતાનો ખોરાક મેળવે છે.  તે બહુ ઊંચે ઉડી શકતું નથી. તેની ઉડાન ઝડપી હોય છે, જેમાં નિયમિત પાંખો ફફડાવવાનો અવાજ અને ક્યારેક પાંખોને તીવ્રતાથી ઝાટકો મારવાનો અવાજ સંભળાય છે, જે કબૂતર કુળના પક્ષીઓની લાક્ષણિકતા છે. અવાજ અને અન્ય ખાસિયતો : કેટલીક હોલાની જાતિઓનો અવાજ નાના બાળક હસતું હોય તેવો લાગવાથી તેને "લાફિંગ ડવ" પણ કહેવાય છે.  કબૂતર અને હોલાનો કોલુમ્બિડી શ્રેણીમાં સમાવેશ થાય છે. આ કુળના પક્ષીઓની ખાસિયત એ છે કે તેઓ બહુ આછોપાતળો માળો બનાવે છે. માળો મોટાભાગે સાંઠીકડા, વાળના ટુકડા અને બીજી કાટમાળ જેવી વસ્તુમાંથી બનાવે છે. આશા છે કે આ માહિતી તને હોલા પક્ષીની ખાસિયતો સમજવામાં મદદ કરશે! બીજું કઈ જાણવું છે? આરાધ્યા કહે હવે હું તેનું ચિત્ર દોરું.

મનુ અને રીટા જ્યારે પણ તેને જોતા, ત્યારે તેમના મનમાં સંતોષ થતો કે તેમણે એક નાના જીવને મદદ કરી. આ વાર્તા આપણને શીખવે છે કે ભલે પક્ષીઓ આપણાથી અલગ હોય, પણ તેમને પણ પ્રેમ અને દયાની જરૂર હોય છે. એક નાનકડી મદદ પણ કોઈના જીવનમાં મોટો ફરક લાવી શકે છે.