ବିଂଶପାଣି

ଜନ୍ମଭେଦ ଜାଣି   ଦୈତ୍ୟ ବିଂଶପାଣି

ମୁକ୍ତିମାର୍ଗ ଅନ୍ବେଷଣେ

ହତ ହେବା ସ୍ଥିର    କଲା ରଘୁବୀର

ସାଥେ ଯୁଝିବାକୁ ରଣେ ।

ସମୀକ୍ଷକ ମଣେ    ରାବଣ ବି ଜଣେ

ଧୁରନ୍ଧର ଜ୍ଞାନୀ ବୋଲି , 

ଥିଲେ ଶାସ୍ତ୍ରଜ୍ଞାନ     କରି ଅନୁଧ୍ୟାନ 

କହେ କେହି ଖୋଲାଖୋଲି ।

ଖଗପତି ପତି       ପଦାମ୍ଵୁଜ ପ୍ରତି

ଚିତ୍ତେ ରଖି ଅନୁରକ୍ତି , 

ଛାଡ଼ି ପ୍ରାଣଭୀତି      ଖଳବୃତ୍ତି ନିତି 

କଲେ ମଧ୍ୟ ଥାଏ ଭକ୍ତି ।

ଆୟୁଷ ଭିତ୍ତିରେ   ରହି ସେ କ୍ଷିତିରେ

କାଳଜୟୀ ନିରବଧି , 

ଗଣ୍ଡା'ରେ ଛପନ     ଯୁଗର ସପନ 

ପାରିବେନି କେହି ବଧି ।

ବୈରୀଭାବେ ହରି   ନଯୁଝିଲେ ମରି 

ନପାରିବ ମନେକରି , 

ଯେବେ ପୀତବାସ   ଗଲେ ବନବାସ

ସୀତାଙ୍କୁ ନେଲା ସେ' ହରି ।

ଚାହିଁଲା ମନରେ   ଅଶୋକ ବନରେ

ମାତାଙ୍କୁ ରଖିଲେ ଆଣି ,

ଛଳେ ସେ' ଉପେକ୍ଷି  ବିଜନତା ଦେଖି

ପୟରେ ଯୋଡିବ ପାଣି ।

ଛଦ୍ମଵେଶ ଧରି      ବଳେ ଅପହରି 

ନେବାକୁ ବିଚାରେ ମନେ, 

ଛାଏଁ କୃପାକରି     ଆସିଵେ କି ହରି

ନେବା ପାଇଁ ପ୍ରାଣଧନେ ।

ଜାଣି ପାପଦ୍ରୋହେ  ମଜ୍ଜିଯାଇ ମୋହେ 

ଆଜ୍ଞାକୁ ଅଵଜ୍ଞା କରି , 

ଏକାନ୍ତ କାନନ     ଦେଖି ଦଶାନନ

ବିରାଜଇ ଅବତରି ।

ଆସି ବିପ୍ରବେଶେ   ତହିଁ ବନଦେଶେ

ବିନୟ ବଚନ ଭାଷେ , 

ବୋଲେ ଭିକ୍ଷାଂ ଦେହି  ରହିଅଛି କେହି

ଚାରିଦିନ ଉପବାସେ ।

ନପାଇ ଅଶନ       ସହୁଛି କଷଣ

ଶୁଣ ଗୋ ରମଣୀବର ,

ସମୟ ସଙ୍ଗତେ    କହିବେ ଜଗତେ 

ଅଭ୍ଯାଗତ ପ୍ରାଣହର ।

ଆନକଥା ଚିନ୍ତି      ଟାଳଟୁଳ ନୀତି 

ଧରିଲେ ମରିବି କ୍ଷଣେ ,

ଟେକିଦିଅ ଭିକ୍ଷା    ଥିଲେ କୁଳଦୀକ୍ଷା

ଭାଗୀ ହୁଅ ଧର୍ମାର୍ଜନେ ।

ଠୁଳ କଲେ ସତୀ    ଫଳମୂଳ ଭର୍ତ୍ତି 

ଡାଲାଟିଏ ପାଶେ ଆଣି , 

ନିଅନ୍ତୁ ପିଅର     ଏ' ରେଖା ଦିଅର 

ଯାଇଛନ୍ତି ଯେଣୁ ଟାଣି ।

ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୃଗ ଦେଖି     ସଭିଙ୍କୁ ଉପେକ୍ଷି

ଅଳି କଲି ତତକ୍ଷଣେ ,

ଧରି ତୀକ୍ଷ୍ଣ ତୀର     ଧନୁର୍ଦ୍ଧର ଧୀର

ଯାଇଛନ୍ତି ବୀରପଣେ ।

ପଲ୍ଲବେ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ  ଥିଲେ ବି ମୋ' ମନ

ରଖିବାକୁ ଗଲେ ପତି , 

ଶୁଣି ଆର୍ତ୍ତନାଦ      ମଣିଲି ପ୍ରମାଦ

ଥିବ ବୋଲି ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ।

ମୋ' ହିତ ମନାସି   ଗଲେ ଅବିନାଶୀ

ଅନୁଜଙ୍କୁ ପେଷି ପାଶେ ,

ନଥିଲା ତ ସାଧ୍ୟ    ହୋଇଲି ଅବାଧ୍ୟ

ଦାନବଙ୍କ ମାୟା ତ୍ରାସେ ।

ତିନିପୁର ଜ୍ଞାତା    ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ଭ୍ରାତା

ବାରଣ କରନ୍ତେ ଭଣି , 

ତୁଚ୍ଛ ମୃଗ ଏକ    ଧରିବାରେ ଦେଖ

ଅଯୋଗ୍ୟ କି ରଘୁମଣି ?

ଭୟ ଥିଲା ବେଶି   ଦେବରଙ୍କୁ ପେଷି 

କହିଲି ଏ' କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ,  

ଦେଖ କେଉଁ ପରି    ବିପଦକୁ ବରି 

ଡାକୁଛନ୍ତି ରଘୁରାୟ ।

ଧରି ଧନୁର୍ବାଣ      ଯାଇଛନ୍ତି ଜାଣ

ଦେବର ମୋ' ଅନୁରାଗେ , 

ତିନି ଗାର କାଟି     କହିଛନ୍ତି ମାଟି

ନଡେଇଁଵି ସେହି ଦାଗେ ।

ଆଜ କି ଅନର୍ଥେ    ଶୁଣି କର୍ଣ୍ଣ ପଥେ 

ପତିଙ୍କ ବିକଳ ସ୍ଵର ,

ଜାଗିଲା ବିକାର    କଲି ଯେ ଧିକ୍କାର

ଦେବର ଗଲେ ସତ୍ବର ।

ଥରୁଛି ମୁଁ ରହ      ମହାଭାଗ କହ 

ଲଙ୍ଘିଲେ ଲକ୍ଷ୍ମଣରେଖା ,

ଯଦି ଆମ୍ଭ ପ୍ରତି      ପଡିବ ବିପତ୍ତି

ପାଇବି କି ତାଙ୍କ ଦେଖା ?

ନାହିଁ ମୋର ଚାରା  ବାରଣ ଏ' ସାରା

ନମାନି ଭୋଜନ ଦେବି , 

କର ବାରେ କ୍ଷମା    ପାରିବିନି ଜମା

ପାପେ ପଛେ ଭାଗୀ ହେବି ।

ବିପ୍ର ବେଶଧାରୀ   କହେ ଶୁଣ ନାରୀ

ଅତିଥି ଅବଜ୍ଞା ଶାପେ ,

ଯାହା ଅଛି ଯୋଗ   କରି ଫଳଭୋଗ

ଭାଳୁଥାଅ ପଶ୍ଚାତାପେ ।

ଅଧିକ ନଇଚ୍ଛି      ଦୂରେଇ ରହିଛି

ଶୂନ୍ୟହସ୍ତେ ଗଲେ ଫେରି ,

କରୁନାହିଁ ବାଧ୍ୟ      ଏହି ଅପରାଧ

ପରିଣାମ ନୋହୁ ଡେରି ।

ନପାଇ ଭୋଜନ   ଯାଉଛି ଯୋଜନ

ଦୂରକୁ ପଛେ ମୁଁ ଭଲେ ,

ହେବ ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶ     ପ୍ରତି ଅପଯଶ

କ୍ଷୁଧାର୍ତ୍ତ କେହିବି ମଲେ ।

ଧର୍ମ କଦାଚିତ    ନୋହେ ଅବାଞ୍ଛିତ

ରଘୁକୁଳ ହିତେ ଆଜ ,

ଭିକ୍ଷାଶୀ ବର୍ଜନେ   କୁଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନେ

ଅବଧପୁରୀକୁ ଲାଜ ।

ଭିକ୍ଷାନ୍ନକୁ ତୁମେ    ରଖନାହିଁ ଭୂମେ

ଫେରିଯାଅ ପର୍ଣ୍ଣବାସେ ,

ଭ୍ରମେ ଯେତେ ପଥ ଜାଣ ମୋ' ଶପଥ

ନଛୁଇଁବି ତହୁଁ ଗ୍ରାସେ ।

ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଏ' ଗୀର    ଶୁଣି କଲେ ସ୍ଥିର

ଅନୁଶୋଚନାରେ ସୀତା ,

ବିପ୍ର କଲେ କ୍ରୋଧ   ନାହିଁ ପ୍ରତିରୋଧ

କି ବୋଲିବେ ନିଜ ପିତା ?

ସବୁକିଛି ଜାଣି     ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କ ବାଣୀ

ଲଙ୍ଘିଲେ ନିୟମ ଟାଳି ,

ଭିକ୍ଷାଶୀଙ୍କ କରେ  ବଢାଇଲେ ଖରେ

ଭୋଜନର ଏକ ଥାଳି ।

ବିଶ୍ରବାନନ୍ଦନ      ପୁଷ୍ପକ ସ୍ୟନ୍ଦନ

ଆବାହନ କରି ତୁରେ ,

ଶଠତାରେ ନ୍ୟସ୍ତ   ପ୍ରସାରି ତା' ହସ୍ତ

ଆକର୍ଷଣ କଲା କ୍ରୁରେ ।

ଛଳରେ ଅକ୍ଳେଶେ ନେଇଗଲା ଶେଷେ

ବ୍ୟୋମଯାନ ଆରୋହଣେ ,

ସଙ୍କଟ ନାଶନେ   ନଥିଲେ ଆସନ୍ନେ

ବନସ୍ତରେ କେହି ଜଣେ ।

ନିଶ୍ଛଳା ସେ ନାରୀ  ଯାଇଥିଲେ ହାରି

ମାୟାବୀ ସେ' ଲଙ୍କାପତି ,

ତରୁଲତା ପ୍ରାୟ    ଥିଲେ ନିରୁପାୟ

ବିବଶତା ଥିଲା ଅତି ।

ଦୈତ୍ୟ ମନେ ଶଙ୍କା ନଥିଲା ଯେ ଲଙ୍କା

ନାଶ ଯିବ ଏହାପରେ ,

ଅଶୋକ ବାଟିକା  ସଂଜ୍ଞାନେ ନାଟିକା

ଉଡ଼ିବ ହିଁ ନିଶ୍ଚେ ଖରେ ।

ମିଥ୍ୟା ବିଦ୍ରୂପରେ    ଜଳଧି ଉପରେ

ଘେନି ଯାଉଯାଉ ନଭେ ,

ଅଟ୍ଟହାସ୍ୟ କରି     ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ସୁମରି

ଦଶାନନ ତୃପ୍ତି ଲଭେ ।

ଗୋଲକବିହାରୀ   ସ୍ବହସ୍ତେ ସଂହାରି

ନେବେ ବୋଲି ଦୃଢ଼ମତି ,

ଶ୍ରୀନିବାସ ପଦେ   ଅତୀବ ଆନନ୍ଦେ

ଚିନ୍ତଇ ପରମଗତି ।