ଦୁର୍ଲ୍ଲଭ ମାନବ ଜନ୍ମ

ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ଅତୀବ ବିଚିତ୍ର 

ବିଶ୍ୱ ଅତି ମନୋରମ । 

ସିନ୍ଧୁ-ନଦୀ-ଗିର ଅନନ୍ତ ଆକାଶ 

ଦୃଶ୍ୟ ଦିବ୍ୟ ଅନୁପମ I୧।

ସବୁଜ-ବନାନୀ ଲତା ଓ ପାଦପ 

ପଶୁ-ପକ୍ଷୀ ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀ । 

ବିଧିଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶେ ହୋଇଥାନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି 

ଆପଣାର କର୍ମ ଘେନି |୨। 

ବିଧିର ବିଧାନ ନ ହୋଇବ ଆନ 

ଏ ତ ସଂସାର ନିୟମ । 

ନିୟତିର ଆଜ୍ଞା ଅବଜ୍ଞା ହୋଇଲେ 

ସୃଷ୍ଟି ଚକ୍ର ହେବ ଭ୍ରମ |୩। 

ସଜୀବ-ନିର୍ଜୀବ ଚରାଚର ବିଶ୍ୱ 

ବିଧାତାଙ୍କ ବରଦାନ । 

ତାଙ୍କରି ଇଙ୍ଗିତେ ହୋଇ ସଞ୍ଚାଳିତ 

କରନ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନ |୪।

ଚଉରାଶି ଲକ୍ଷ ଯୋନି ଭ୍ରମି ଜୀବ

ଅନ୍ତେ ନିଏ ନର ଜନ୍ମ ।

ସେହି ଜନମର ହୁଅଇ ସାର୍ଥକ

ପାଳିଲେ ମାନବ ଧର୍ମ ।୫।

ସକଳ ପ୍ରାଣୀଠୁ ମନୁଷ୍ୟ ଅଟଇ 

ସଂସାରର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜୀବ ।

ପ୍ରାରବ୍ଧ କର୍ମରୁ ହୁଅନ୍ତି ଜନମ 

ଏ ଭବେ ହୁଏ ସମ୍ଭବ |୬।

 

ପୂର୍ବାର୍ଜିତ ପୂଣ୍ୟ ସୁକୃତ କର୍ମରୁ

ଦିବ୍ୟ ଜନ୍ମ ନିଏ ନର । 

ଦେବ ସୁଲଭତା ଗୁଣେ ବିଭୂଷିତ 

ଜଗତେ ଅଟେ ସେ ସାର |୭। 

ମାନବ ଜନମ ଅଟଇ ଦୁର୍ଲଭ 

ବହୁ ତପସ୍ୟାର ଫଳ ।

କର୍ତ୍ତବ୍ୟ-ଦାୟିତ୍ତ୍ୱେ ହୋଇ ଦୃଢବ୍ରତ

ଲଭଇ ଯଶ ବିରଳ |୮। 

ଇତର ପ୍ରାଣୀଠୁ ଅଟେ ସର୍ବୋତ୍ତମ 

ମର୍ତ୍ତ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମ ।

ଅକ୍ଷୟ କୀର୍ତ୍ତିର ହୁଏ ଅଧିକାରୀ 

କରିଣ ଉତ୍ତମ କର୍ମ ।୯।

ଆହାର ଓ ନିଦ୍ରା ଭୟ ଓ ମୈଥୁନ 

ନିତ୍ୟ-ନୈମିତିକ କର୍ମ ।

ପଶୁ ଓ ମାନବ ଅଭିନ୍ନ କର୍ମକୁ 

କରୁଥାନ୍ତି ସମ୍ପାଦନ |୧୦। 

ବିବେକ-ବୁଦ୍ଧିରେ ବ୍ୟକ୍ତି ହୁଏ ଜ୍ଞାନୀ 

ପାଳଇ ସ୍ୱକୀୟ ଧର୍ମ । 

ପଶୁ-ଦାନବଠୁ ହୁଅଇ ମହାନ 

ପାଳି ସଦାଚାର ଜ୍ଞାନ |୧୧। 

ମାନବ ଧରମ ଅଟଇ କେବଳ 

ପର ସେବା-ଉପକାର । 

ସତ୍ୟ-ଆଦର୍ଶରେ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନିଷ୍ଠାରେ 

ହୁଏ ସଭିଙ୍କ ନିଜର  |୧୨। 

ବଡ଼ଲୋକ ପୁଣି ଭଲଲୋକ ମଧ୍ୟେ

ପ୍ରଭେଦ ଅଛି ଅନେକ । 

ବିଦ୍ୟା ଓ ବୁଦ୍ଧିରେ ଧନ ଉପାର୍ଜିଣ

ହୋଇଥାନ୍ତି ବଡ଼ଲୋକ |୧୩। 

ଆପଣା ସୌଭାଗ୍ୟ ନିଜ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ 

ବଡ଼ଲୋକ ହୁଏ ନର । 

ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ହୋଇ ନୀଚ ମନା 

ହୁଏ ସେ ପାତ୍ର ଘୃଣାର |୧୪।

ଭଲଲୋକ ହେବା ଅତୀବ ଦୁଃସାଧ୍ଯ

ବହୁ କଠିନ ସାଧନା । 

ତ୍ୟାଗ ଓ ନିଷ୍ଠାରେ କରିଣ ସତ୍କର୍ମ 

ହୁଅଇ ଉଦାରମନା |୧୫। 

ଭଲଲୋକରୁ ସେ ହୁଏ ସେ ମହାତ୍ମା 

ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୁଏ ସଂସାରରେ । 

ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ ଭାବରେ କରେ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ 

ଯଶ ଲଭଇ ମହୀରେ |୧୬। 

ବଡଲୋକିଆରେ ମଣିଷ ପଣିଆ 

ନ ଥାଏ କେବେ କାହାର । 

ବାକ୍ୟବୀର ହୋଇ ଲୋକପ୍ରିୟ ପାଇଁ 

କରେ ସେ ଆତ୍ମପ୍ରଚାର |୧୭।

ସ୍ନେହ-ଶ୍ରଦ୍ଧା-ଭକ୍ତି ଭାବ ଓ ବିଶ୍ୱାସ 

ଦୟା-କ୍ଷମା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗୁଣ । 

ଶାନ୍ତି ଓ ମୈତ୍ରୀରେ କରିଣ ଆବଦ୍ଧ 

ମଣିଷ ହୁଏ ମହାନ |୧୮। 

ହିଂସା-ରାଗ-ଦ୍ୱେଷ-ମିଥ୍ୟା-ଅହମିକା 

କପଟ-ଛଳନାମାନ ।

ଦୁର୍ଗୁଣ ଗୁଡ଼ିକୁ କରିଲେ ବର୍ଜନ 

ନର ହୁଏ ସାଧୁଜନ |୧୯।

କାମ-କ୍ରୋଧ-ଲୋଭ-ମୋହ-ମଦମତ୍ତା

ଷଡ଼ରିପୁ ଯେ ମତ୍ସର ।

ଆତ୍ମସଞ୍ଜମରେ ହେଲେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ 

ମାନବ ହୁଅଇ ସୁର ।୨୦।

ମାନବ ମନରେ ରାକ୍ଷସ ପ୍ରକୃତି

ଅହର୍ନିଶ କରେ ବାସ ।

ଆଳସ୍ୟତା ପୁଣି ତା’ର ମହାମିତ୍ର 

ମନୁଷ୍ୟକୁ କରେ ନାଶ |୨୧।

ଝଡ଼-ଝଞ୍ଜା ପୁଣି ଘାତ-ପ୍ରତିଘାତ 

ସହନ୍ତି ମହାମାନବ ।

ବିଶ୍ୱ ସମୂହର କରିଣ କଲ୍ୟାଣ

ହୁଅନ୍ତି ମହାନୁଭବ |୨୨।

ଦେଶମାତୃକାର ସୁରକ୍ଷା ସହିତ

କରେ ଯିଏ ରାଷ୍ଟ୍ରହିତ ।

ସେହି ଏକା ସିନା ପ୍ରକୃତ ମାନବ

ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ।୨୩।

ସତ୍ୟ-ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ-ବ୍ୟାୟାମ ଓ ବିଦ୍ଯା

ଦେଶଭକ୍ତି-ଆତ୍ମତ୍ୟାଗ ।

ଏହି ଦିବ୍ୟ ଗୁଣ ପାଳିଲେ ଶତତ

ନର ପାଏ ସ୍ୱର୍ଗଭୋଗ ।୨୪।

ମାନବ ଜନମ ନୁହଇ କେବଳ 

ଭୋଗ-ବିଳାସ ଜୀବନ ।

ଆପଣା କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କଲେ ସମ୍ପାଦନା

ଲଭେ ଯଶ ଓ ସମ୍ମାନ ।୨୫।

ପର ଉପକାର ପୂଣ୍ୟମୟ ବ୍ରତ 

ପାଳନ୍ତି ମହତ ଜନ ।

ଦେବଦୂତ ରୂପେ ହୋଇ ଆବିର୍ଭୂତ 

ଦିଅନ୍ତି ଅମୃତ ଜ୍ଞାନ |୨୬।

ପର-ଆପଣାର ଭେଦାଭେଦ ଭୁଲି

ସ୍ନେହେ ହୋଇଲେ ବନ୍ଧନ ।

ଏହା ବସୁଧାଟି ହେବ ସ୍ୱର୍ଗ ସମ 

ଅବଶ୍ୟ ସତ୍ୟ ବଚନ |୨୭|