આધુનિક ભારત

આ શી દશા રે દેશની ? – જોઈ ઉકળે છે ઉર;

ઝાંખો દીસે ફીકો પડી, ક્યાં ગયું રે નૂર ?

સૂરજ જો આ દેશનો કેવો કરતો પ્રકાશ ?

હા હા તે શું ઊતરી, પડ્યો અંધારપાશ ?

મુખપર લાલી શી દીપતી, ભાળી રહી જગ સર્વ :

ઊડી ચાલી તે ક્યાં ગઈ, ખાલી રહી ગયો ગર્વ.

લોહચુંબક જેવો હતો, જગ ખેંચતો પાસ;

લોપ થઇ ક્યાં શક્તિ તે જગજાણીતી ખાસ ?

સત્ય સુવર્ણ જ પૃથ્વીનું ગણતો નિરધાર;

સૌ પરદેશ મથ્યા હતા, જોવા દિવ્ય દિદાર !

ભૂમિ બધી પર જેહની પડતી હરદમ હાક;

વીર્ય ગયું ક્યાં વણસી તે, રડી રહ્યો શુ રાંક ?

વીર નરો પાક્યા જ્યહાં. એવી સબળ આ ભૂમિ;

રસકસ ગયો શુ લૂંટાઈને ? વીર્યહીન રહી ઝૂમી !

કસર કાર્ય વિશે શી પડી ? ફૂટ્યાં નિજ ઘરબાર;

એનો સુમાર સુસંપમાં, બાંધો નેહથી યાર !

ધર્મ થયો સહુ ભ્રષ્ટ ને, ભ્રષ્ટ થઇ ગયો મર્મ !

કર્મ જેથી ભ્રષ્ટ આવિયું; ભારી અન્ય શો ભર્મ ?

બૂડી ગઈ બાળલગ્નથી, પ્રજા સૌ દુ:ખમાંય;

હિંદ ગયું રે હાથથી, મારી હૈયે હાય !

બ્રહ્મચર્ય પાળી પળાવીને, બનો સૌ નરવીર;

હિત કરવાને સ્વદેશનું, અર્પો ધન મન શીર !

હુન્નર સર્વ પ્રકારના, પ્રિય લાવો સ્વદેશ;

આપી ઉતેજન દેશીને, કાપો દેશના કલેશ !

સુંદર જગમાં શોભતો, પાછો દેશ આ થાય;

રે શૂરવીર! મથ્યા રહી, યોજો એવા ઉપાય !

હિમ્મત ધીરજ ધારીને, વધો રાખી ઉમંગ;

વજડાવો જગ અદલ સૌ, હિંદ વિજયના ચંગ !