ମୁକ୍ତିର ଗଜଲ

ପରାଧୀନତାର ଅନ୍ଧାରି ମୂଲକେ

ରହିବାନି ରହିବାନି,

ସଂସ୍କାର ନାଆଁରେ ଶୋଷଣ ଶୃଙ୍ଖଳ

ପିନ୍ଧିବାନି ପିନ୍ଧିବାନି। [୧]

ମାତୃ ଜାତି ପରା ସୃଷ୍ଟିର ଓଁକାର

ଭୁଲିବାନି ଭୁଲିବାନି,

ମାନବ ସମାଜ ଭିତ୍ତି ପ୍ରସ୍ତର ସେ

ଓଜସ୍ୱିନୀ ସନାତନୀ। [୨]

ଆତମ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ସ୍ୱାଭିମାନ ଆଉ

ପାଦତଳେ ଦଳିବାନି,

ସମ୍ଭ୍ରମତା ଆଢେ, ଯାତନା ଜୁଇରେ

ଜଳିବାନି ଜଳିବାନି। [୩]

ନିର୍ଯାତନା, ପାଶବିକତା ରାକ୍ଷାସେ

ଡରିବାନି ଡରିବାନି,

ଲମ୍ପଟ କାମୁକ ମଦ୍ୟପକୁ ଦ୍ୱାର

ଖୋଲିବାନି ଖୋଲିବାନି । [୪]

ମହିଳାଟି ନୁହେଁ ଅବଳା ଦୁର୍ବଳା

ଅଶେଷ ଵଳ ଶାଳିନୀ,

"ପାଦତଳ ଦାସୀ" ନୁହେଁ ଆଜି ତାର

ପରିଚୟ "ଅର୍ଦ୍ଧାଙ୍ଗିନୀ"। [୫]

ଅଭିରୁଚି ଆଉ ଅଭିପ୍ସା ସନ୍ଧାନେ

ନିଜ ମନ ମାରିବାନି,

ଜୀବଥିବା ଯାଏଁ ତିଳ ତିଳ ଜଳି

ମରିବାନି ମରିବାନି। [୬]

ସମ୍ଭିଧାନ ମଉଳିକ ଅଧିକାର

ତେଜିବାନି ତେଜିବାନି ,

ଜାଗ ! ଚରୈବେତି ମୁକ୍ତିର ମଶାଲ

ଜଳିଲାଣି ଜଳିଲାଣି । [୭]

ଅତୃପ୍ତ ସେ ରାଜ କୋଠିର ପ୍ରେତାତ୍ମା

ମାତିଲେଣି ମାତିଲେଣି ,

ପୁଂଜିଭୂତ ସୁପ୍ତ ଅଶାନ୍ତି ଜଗେଇ

ମଞ୍ଜୁଲିକା ସାଜିଲେଣି । [୮]