ପ୍ରେମିକ - ୨

ଶ୍ରୀ କାଳିନ୍ଦୀଚରଣ ପାଣିଗ୍ରାହୀ

ସେଇ ଆବରଣ ଭିତରେ କଳିକାର ଚକ୍ଷୁକୁ ଜଳ ଆସିଲା । ସମବେଦନାରେ ତା’ ପ୍ରାଣ ଭରି ଉଠିଲା, ତା’ର ସେହି ସ୍ନେହର ଅନାଥ ବୁଢ଼ାଟି ପାଇଁ ତା’ର ସେହି ବହୁଦିନ ବାଞ୍ଛିତ ମୂର୍ତ୍ତିଟି ଦେଖିବା ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ଜନ୍ମିଲା । ସେ ଲୋତକ ପୋଛି, ଆବରଣଟା ଖୋଲି ଆସ୍ତେ ଆସ୍ତେ ଉଠି ବସିଲା । ରୋଗ ପ୍ରଭାବରୁ ମୁଖର ତେଜ ଟିକିଏ ପାଣ୍ଡୁର ହୋଇଥିଲେ ହେଁ ତା’ର ପ୍ରତି ଅଙ୍ଗରେ ଯୌବନ କ୍ରୀଡ଼ା କରୁଚି । ବୃଦ୍ଧ ଟିକିଏ ଇତସ୍ତତଃ ହୋଇ ପଚାରିଲା, “ଏ କିଏ ? କଳିକା କାହିଁ ?” କଳିକା ମୃଦୁହାସ୍ୟ କରି ଉତ୍ତର ଦେଲା, “ମୁଁ ପରା କଳିକା ।” ଶିଳ୍ପୀ ତା’ର ବାହୁଦ୍ୱାରା ଚକ୍ଷୁ ଆବୃତ କରି କହିଲା, “ଓଃ, ତୁମେ !” କଳିକା ବିସ୍ମିତ ହୋଇ ଚାହିଁ ରହିଲା । ବୃଦ୍ଧ ଆଉ ମସ୍ତକ ଉତ୍ତୋଳନ କଲା ନାହିଁ । ସେହିପରି ତଳକୁ ଚାହିଁ କିଛିକ୍ଷଣ ନିରବ ରହି କହିଲା, “ଯାଅ, ତୁମେ ନୁହଁ, ତୁମେ ମୋର କଳିକା ନୁହଁ । କଳିକା, କଳିକା, କେଡ଼େ ମଧୁର ସେ ନାମ, କେଡ଼େ ସରଳ ତରଳ ସେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ । ନାଃ, ତୁମେ ନୁହଁ, କଳିକାର ମୋର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି । ତୁମେ ଜାଣ ନାହିଁ ଏ ବୃଦ୍ଧ ଶିଳ୍ପୀର ଜୀବନର ବୃତ୍ତାନ୍ତ । ଯୌବନ ମୋର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଅନ୍ୱେଷଣରେ ବିତି ଯାଇଛି । ଗ୍ରାମେ ଗ୍ରାମେ, ଦେଖେ ଦେଖେ ଭ୍ରମିଛି ମୋର ମାନସ ସୁନ୍ଦରୀ ଲଭିବା ଆଶାରେ । ରୂପ-ମୋହରେ ଯେତେବେଳେ ବିଭୋର ଥିଲି, ରୂପ ପାଇ ନାହିଁ । ସବୁ ଜାଗାରେ କାଠିନ୍ୟ, ସବୁଠାରେ ପ୍ରାଣ ଶୂନ୍ୟ, ସୁଷମା ଶୂନ୍ୟର ନିଦର୍ଶନ ଦେଖି ଆସିଲି । ସଙ୍କଳ୍ପ କଲି, ବିବାହ କରିବି ନାହିଁ ଏବଂ ଯେବେ କରେ ତେବେ ଏହି ପ୍ରାଣ-ହୀନ କଠିନ ବସ୍ତୁକୁ କରିବି । ଲଳିତ କଳା ପ୍ରତି ପ୍ରାଣର ଆକର୍ଷଣ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସବୁ ଉଭେଇ ଗଲା । ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଆଶ୍ରୟ କଲି । କାଷ୍ଠ ପାଷାଣରେ ଲୁହାର ନିହଣ ହାଣି ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ କାଢ଼ିଲି ଏବଂ ମୋର ମାନସ-ପ୍ରେୟସୀର ମୂର୍ତ୍ତି ଏହି ଦିନୁ ଆରମ୍ଭ କଲି, ସେହି ନିଷ୍ଠୁର ଅଭିଜ୍ଞତାର ସ୍ମାରକ-ସ୍ୱରୂପ । ଏକାକୀ କୁଟୀରରେ ଆବଦ୍ଧ ରହି ଜୀବନର ସରସ ଅଂଶଟା କାଟି ଦେଲି । ଦିନେ ହେଲେ ରମଣୀର ପଦଧ୍ୱନି ସେ ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ବାଜି ନାହିଁ, ଶିଶୁର ଅର୍ଦ୍ଧସ୍ଫୁଟ ବଚନ ସେ ଆବଦ୍ଧ ବାୟୁକୁ ଜୀବନ୍ତ କରି ନାହିଁ । କେବଳ ଅସ୍ତ୍ରର ଠକ୍‌ଠକ୍ ମତେ ବଧିର କରି ରଖିଲା । ବହୁବାର ମନେହୁଏ, ଏହି ଠକ୍‌ଠକ୍‌ରେ ମୁଁ ଠକି ଯାଇଛି । ଅନ୍ତର ତିକ୍ତ ଅତୃପ୍ତ ହୋଇଉଠିଚି, ମୋର ଭବିଷ୍ୟତର କଳ୍ପନା-ମନ୍ଦିର ଧୂଳିସାତ୍ ହୋଇଛି, ଭିତରୁ କାହାର ଉପହାସ ଶୁଣିବାକୁ ପାଇଚି । ସବୁ କିନ୍ତୁ ହସରେ ଉଡ଼ାଇ ଦେଇ ଭାବିଛି, ଜଗତରେ କିଛି ଆଉ ନାହିଁ, କେବଳ ଏହି ପଥର ଓ ଲୌହ, ଏହାରି ଉପରେ ସବୁ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

କେତେ ଦିନ, କେତେ ମାସ, କେତେ ବର୍ଷ ଗତ ହୋଇଯାଇଛି, ମସ୍ତକରେ ଶୁକ୍ଳ କେଶ ହସି ହସି ଦେଖା ଦେଇଛି । ଏ ସମସ୍ତ ପରିହାସ ନିରବରେ ସହି ଆସିଛି ।

ମୋର ଏହି ରୁଦ୍ଧ ଦ୍ୱାରରେ ଅକସ୍ମାତ୍ କଳିକାର ଆବିର୍ଭାବ । ସେ ଏକାବେଳେ ସମସ୍ତ ଓଲଟ ପାଲଟ କରିଗଲା । ଏ ପୁଣି ଏକ ଉପହାସର ଉପକ୍ରମ ବୋଲି ଆଶଙ୍କା କରିଥିଲି, କିନ୍ତୁ ପାରିଲି ନାହିଁ, ପୁଣି ଭୁଲ୍‌ରେ ପଡ଼ିଗଲି ମୋର ସେ ବ୍ୟର୍ଥ ଯୌବନକୁ ସପ୍ତତି ବର୍ଷରେ ଉପଭୋଗ କରିବାକୁ ଅଣ୍ଟା ଭିଡ଼ିଲି । ଶିଳ୍ପୀର ଗରବ ପୁଣି ଫେରିଆସିଲା । ମୋର ପ୍ରେୟସୀର ମୂର୍ତ୍ତିଟି ଶୀଘ୍ର ଶୀଘ୍ର ଶେଷ କରିଦେଲି, କିନ୍ତୁ ତାକୁ ଢାଙ୍କି ରଖିଥାଏ ଲଜ୍ଜାରେ ।

ଯେତେ ମୂର୍ତ୍ତି ଗଢ଼ିଛି, କାହିଁରେ ମୋର ତୃପ୍ତି ଆସେ ନାହିଁ । ସବୁଥିରେ ଯେପରି ମୋ ଶକ୍ତି କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ହେଉଛି, ଅପମାନିତ ହେଉଛି, ଏହିପରି ମନେହୁଏ । କାରଣ ଜାଣେ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ କାହିଁରେ ସନ୍ତୋଷ ଆସେ ନାହିଁ, ସ୍ନେହ କରେ କେବଳ ସେ ଦୁଃଖର ଧନ ବୋଲି, ରଙ୍କର ନିଧି ବୋଲି ।

କିନ୍ତୁ ସକଳ ମୂର୍ତ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ପୂଜା କରି ବସିଲି, ମୋର ପ୍ରେୟସୀ କରି ଯାହାକୁ ମାର୍ବଲ ପଥରରେ ଗଢ଼ିଲି- କାରଣ ସେ ମୋର ଗର୍ବର ଜିନିଷ, ସଂସାରରେ ଯେଉଁ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ନାହିଁ ସେହି ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଦେଇ ମନ-ମତ କରି ତାକୁ ଗଢ଼ିଥିଲି, ତାକୁ ଢାଙ୍କି ରଖିଥିଲି ଆଶଙ୍କା କରି କାଳେ ସେଥିଲାଗି ପୁଣି ଉପହାସ୍ୟ ହେବି ।

ହାୟ ହାୟ ତାହା ହିଁ ହେଲା, ତାହା ହିଁ ହେଲା । କଳିକାକୁ ସେ ମୂର୍ତ୍ତି ଦେଖାଇଲି ନାହିଁ ବୋଲି ସେ ଯେପରି ଅଭିମାନ ଛଳ ଛଳ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଚାହିଁ ଫେରିଲା, ସେ ଛବି ମୋ ବୃଦ୍ଧ କଳ୍ପନାରେ ଆଜି ଅଙ୍କିତ ଅଛି । କଳିକା ଫେରିଗଲା ପରେ ମୋ ପ୍ରେୟସୀର ଆବରଣ ଖୋଲି ଦେଖିଲି ଅବିକଳ ସେହି ଚେହେରା । ସେହି ଛଳ ଛଳ ଚକ୍ଷୁ, ସେହି ଅଭିମାନର ଅପରୂପ ଲାବଣ୍ୟ ।

ଜଡ଼ ମାର୍ବଲ ପଥରରେ ଯେଉଁ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଖୋଲିଲି, ଆଜି ଦେଖିଲି ମୋର ଶିଳ୍ପୀର ଗର୍ବ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରି ମୋର ଜଣେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ଅବିକଳ ସେହି ମୂର୍ତ୍ତିକୁ ପ୍ରାଣ ଦେଇ, ଭାଷା ଦେଇ, ଗତି ଦେଇ ଗଢ଼ିଚି । କଳିକାର ସେହି ମୁହୂର୍ତ୍ତର ସେ ଭଙ୍ଗିମା ସେହି ପ୍ରତି ବଡ଼ ଉପହାସ ପରି ମନେ ହେଲା ।

ସେହିଦିନଠାରୁ ମୋର ପଥରର କଳିକାକୁ ଛାଡ଼ି ଜୀବନ୍ତ କଳିକାର ପ୍ରକୃତ ଉପାସନା ଆରମ୍ଭ କଲି ମନେ ମନେ, ପ୍ରାଣେ ପ୍ରାଣେ, ଯେତେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲି, ସେ ସବୁର ଉତ୍ପତ୍ତିସ୍ଥଳ ଏ ମୋର ପାଞ୍ଚଟା ଇନ୍ଦ୍ରିୟ । ଏଇ ପାଞ୍ଚଟା ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସାହାଯ୍ୟରେ ବାହ୍ୟପ୍ରକୃତିରୁ ଚୋରି କରି ଆଣି ଯାହା କିଛି ନିର୍ମାଣିଥିଲି, କିନ୍ତୁ ମୋର ପ୍ରେୟସୀର ଗଠନ କୌଶଳ ଅନ୍ୟରୂପ । ଅପର ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ଆଗ ଦେଖା, ପରେ ନିର୍ମାଣ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରେୟସୀର ମୋର ଆଗ ନିର୍ମାଣ, ପରେ ଦେଖା ।

ପାଷାଣୀ କଳିକାକୁ ଛାଡ଼ି ଯେ ଚର୍ମାବୃତ କଳିକା ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହେଲି, ଏଥର ଭାବିଲି ଆଉ ନୁହେଁ, ଏଥର ମୋର ଜୟ, ଆଉ ଉପହାସ୍ୟ ହେବି ନାହିଁ ।

କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏଇ ଶେଷ ଉପହାସ ଦେଖିବାକୁ ପୁଣି ବଞ୍ଚିଥିଲି । ଆଜି ଦେଖୁଚି ସେ ହଟିଆ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ମୋର ପ୍ରେୟସୀ କଳିକାକୁ, ଯାହାକୁ ଜୀବନ୍ତ ଦେଖିଥିଲି ତା’ର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟାଇ ବିଭିନ୍ନ କରି ଗଡ଼ିଲାଣି, ଅଥଚ ମୋର ମାର୍ବଲ କଳିକା ସେହିପରି, ତା’ର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନାହିଁ ।

ମୋର ଶିଳ୍ପୀର ଗର୍ବ ଚୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି । ମୋର ସେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ଶିଳ୍ପୀ ନିକଟରେ ମୁଁ ଆଜି ପରାଜିତ । ଏତେଦିନ ତା’ର ଇଙ୍ଗିତ ବୁଝି ନାହିଁ । କାହିଁକି, କାହିଁକି, ତା’ର ଏତେ ଅଭିନୟ, ଏତେ କୌତୁକ, ମୋପରି ସବୁଠାରୁ ଅକାମୀ ଲୋକଟାକୁ ନେଇ । ତା’ର ଏ ପିଲାମିର କୌତୁକରେ ମୋର ତା’ ପ୍ରତି କିପରି ଗୋଟାଏ ସ୍ନେହ ଜନ୍ମିଚି । କାହିଁକି ଏତେ ହଟହଟା ଏତେ ନବରଙ୍ଗ ସେ କରି ବସେ । ଆଜି ଇଚ୍ଛା ହେଉଛି ତାକୁ ବକ୍ଷରେ ଚିପି ଅଙ୍ଗରେ ମିଶାଇ ଦେବାକୁ, ସେହି ଆଦିକାଳର ବୃଦ୍ଧ ଶିଶୁଟି, ମୋର ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ସେହି ହଟିଆ ଟିକି ଶିଳ୍ପୀଟି ।”

ମୁଁ ଜାଣୁଚି ଆଜି ତୁମେ ସେହି କଳିକା, କଳିକା ଆଜି ଫୁଲ ହୋଇ ଫୁଟି ଉଠିଚି, କିନ୍ତୁ ମୁଁ ଆଜି ସେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ କଳିକାକୁ ଚାହିଁବି ନାହିଁ । ମୋର ସ୍ୱପ୍ନର ସେହି ଦଶମ ବର୍ଷୀୟା କଳିକା ମୋର ପ୍ରେୟସୀ, ସେ ସ୍ୱପ୍ନ ଭାଙ୍ଗିବି ନାହିଁ । କଳିକାର ସେହି ମୁହୂର୍ତ୍ତର ରୂପକୁ ମୁଁ ପ୍ରେମ କରିଥିଲି, କଳିକାକୁ ନୁହେଁ । ସେ ରୂପ ଯଥେଚ୍ଛା ପରିବର୍ତ୍ତନ ମୋର ଅସହ୍ୟ । ଆଉ ମୁଁ ଜାଣେ କଳିକା ମୋ ଠାରୁ ମୋ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ବେଶି ଭଲ ପାଉଥିଲା । ଏହା ଦେଖି ମୁଁ ଭାବେ, ସତୁରି ବର୍ଷ ବୟସରେ କି ଜୀବନରେ ବୈବାହିକ ପ୍ରେମର ମଧୁର ଆକର୍ଷଣ ବଞ୍ଚି ରହିପାରେ । ଏ ବୟସରେ ମୋର ଆଉ ପ୍ରେୟସୀ କିଏ, କଳିକା ମୋ ଗୃହିଣୀ, ସୁତରାଂ ମୋତେ ନ ପାଇ ମୋର ପୁଅ ନାତିଗୁଡ଼ାଙ୍କୁ ଭଲ ପାଇବା ତା’ ପକ୍ଷରେ ବଡ଼ ସ୍ୱାଭାବିକ୍ ।

କଳିକାର ସେହି ଅଭିମାନ ଛଳ ଛଳ ମୂର୍ତ୍ତି ବୃଦ୍ଧର ପୁଣି ମନେ ହେଲା । ତା’ ଜୀବନରେ ସେହି ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ମୁହୂର୍ତ୍ତ, ଏହି ମୁହୂର୍ତ୍ତପାଇଁ ତାକୁ ଏତେ ବଡ଼ ସୁଦୀର୍ଘ ଜୀବନ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିବାକୁ ପଡ଼ିଛି । ତା’ର ପ୍ରତିଶିରାରେ ଗୋଟାଏ ହୃଦୟବିଦାରକ କ୍ରନ୍ଦନ ଭେଦ କରି ବହିବାକୁ ଲାଗିଲା, ମୂର୍ତ୍ତିର ଘୋଡ଼ଣୀ ଖୋଲିକି, ଫେରିଆ କଳିକା, ମାଆଟି ପରା । ଯେପରି କଳିକାର ଶବ ନିକଟରେ ବସି ଏ ତା’ର ଅନ୍ତରର ବାହୁନା ।

ବୃଦ୍ଧ କିଛି ସମୟ ପରେ ଆତ୍ମସମ୍ୱରଣ କରି କହିଲା, “ନା, ଆଉ ନୁହେଁ, ଜାଣୁଚି ତୁମେ କଳିକାର ବିକାଶ, ଏଇ ଦେଖ ସେ ମୂର୍ତ୍ତିଟିର ଆବରଣ ଖୋଲି ଦେଉଛି, ସେହି ଛଳ ଛଳ ଚକ୍ଷୁ ସେଇ ଅଭିମାନରଞ୍ଜିତ ମୁଖଶ୍ରୀ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଗୋଟାଏ ହିସାବ ନିକାଶ କରିଦିଏ । ତୁମେ ହିଁ କଳିକା, ସେ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ପୂର୍ବପରି ଭଲ ପାଉଛି । ସେଥିଲାଗି ତୁମକୁ ଏ ସବୁ ଦେଇଗଲି, କିନ୍ତୁ ତୁମେ କଳିକା- ଏ କଥା ମୁଁ ମାନି ନେଇ ପାରୁ ନାହିଁ, ସେଥିଲାଗି ତୁମ ରୂପକୁ ପୂର୍ବପରି ଭଲ ପାଉ ନାହିଁ, ଏଇ ମାର୍ବଲ ପଥରକୁ ଯେପରି ପାଉଚି । ଏଇଟି ମାତ୍ର ସାଥିରେ ନେଇଯିବି । ତୁମ ପାଖରେ ଜୀବନର ସଞ୍ଚିତ ସଉଦା କୁଢ଼ାଇଗଲି ଏବଂ ଏ ଯେ ମୂର୍ତ୍ତି ନେଇଯାଉଚି, ଯାହାର ଅଳ୍ପ ସମୟ ପରେ ସମାଧି ଦେବି । କାରଣ ମୋ ସୃଷ୍ଟିର ଶେଷ ହୋଇଛି, କଳିକାର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି । ଏ ମୂର୍ତ୍ତି ତା’ର ମୃତ୍ୟୁକୁ ହିଁ ସ୍ମରଣ କରାଇଦେବ ।”

ମୋର ଏଇ ହାଟର ପସରା ବାଟରେ ସମାଧି କରି ଚଳିଯିବି ସେଇ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ କାରିଗରଟାର ଅନୁସନ୍ଧାନରେ, ତାହାରି ସଙ୍ଗେ ବାକି ହିସାବର ଶେଷ ନିଷ୍ପତ୍ତି କରିଦେବି ।