ରାଧାମୋହନ ଗଡ଼ନାୟକ ସ୍ମରଣେ

ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା, ରୋମାଣ୍ଟିକ ଚେତନା, 

ମାନବବାଦ, ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରିତି

ତାଙ୍କର ଲେଖା ଗୁଡିକରେ ପାଇବା 

ସୈାନ୍ଦର୍ଯର ନିଖୂଣ ଦିବ୍ୟ ଅନୁଭୂତି ।

ଶ୍ରୀ ଗଡ଼ନାୟକ ସମସାମୟିକ ଥିଲେ ଓଡିଆ 

ଭାଷାର ସବୁଜ ଗୋଷ୍ଠୀର 

ସେ ଏକକ ଭାବେ ସ୍ଵକୀୟ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରି

ଥିଲେ ନହୋଇ ପ୍ରଭାବିତ ତାହାର ।

କବିଥିଲେ ମାଟି ମଣିଷର, ବାସ୍ତବ ବାଦୀ, ମାନବିକ, 

ସ୍ଵାଭିମାନ ଓ ନିର୍ଭିକ ପଣିଆର 

ତାଙ୍କ କବିତା ଗୁଡ଼ିକରେ ଦେଖାଯାଏ ଲାଳିତ୍ୟ, ଛନ୍ଦ 

ଓ ଗାଥାର ଅପୂର୍ବ ପ୍ରୟୋଗର ।

ସେ ଜନମି ଥିଲେ ୧୯୧୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୫ 

ତାରିଖରେ ଗାଆଁ କଲଣ୍ଡା ପାଳରେ

ଗ୍ରାମର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵ କୁ ଘେରିଥିଲା ମେରାମଣ୍ଡଳୀ 

ପାଖ ଦେଇ ଲିଙ୍ଗରା ନଈ ପାଖରେ ।

ପିତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ମହାଦେବ ଗଡ଼ନାୟକ ଓ 

ମାତା ଙ୍କ ନାମ ଗୋଲକମଣି ଦେବୀ

ଲିଙ୍ଗିରା ଓ ବଉଳି ନଦୀର ବାଲୁକାରାଶି ଓ ପ୍ରସ୍ତର 

ଶିଳାଖଣ୍ଡ ମାନ ହେଉଛନ୍ତି ଭାବି ।

ସମୃଦ୍ଧ ଓ ରୁଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛନ୍ତି ଓଡିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ

ଲେଖି କାବ୍ୟ ନାୟିକା, ଉତ୍କଳିକା

ଶାମୁକାର ସ୍ଵପ୍ନ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଅନ୍ଧକାର ସ୍ମରଣିକା, 

ମୌସୁମୀ ଓ ଧୂସର ଭୂମିକା ।

ରମଣୀୟ ପରିବେଶକୁ ଅନୁଭବ କରି କବି ଉଦାତ 

କଣ୍ଠରେ ଗାଇଥିଲେ --

 ମୁଁ ଦେଖିଛି ଏଠି ବସି ସେଇ ଚିତ୍ର

    ଆଗରୁ ଯା ହୋଇନାହିଁ ଦେଖା

ମୁଁ ଲେଖିବି ଏଠି ବସି ସେହି କାବ୍ୟ

   ଆଗରୁ ଯା ହୋଇନାହିଁ ଲେଖା ।

ତାଙ୍କର ମୁଁ କି କେବେ ଦୀନହିନ କବିତାକୁ ମୁଁ 

ଗାଉଥିଲି ଓଡିଶାର ସଭା ସମିତିରେ 

ମୋର ମନେ ପଡେ ଲୋମ ଟାଙ୍କୁରି କବିତା 

ଉଠୁ ଥିଲା ଶୁଣିଲା ଲୋକ ହୃଦୟରେ ।

"ଯେ ଦେଶର ପୁଅ କଥାକେ କଥାକେ

     ଦେଲାରେ ନେଲାରେ ମଥା

ଅମ୍ବର ଚୁମ୍ବି କଣ୍ଠେ ଗାଇଲା

     ସଙ୍ଗୀତ ରକତ ତତା ।

ସେହି ରକତ ମୋ ଦେହରେ ବହୁଛି

    ହେଉ ପଛେ ଯେଡେ କ୍ଷୀଣ

ସେହି ଦେଶ କୋଳେ ଜନମ ମୋର ରେ

   ମୁଁ କି କେବେ ଦିନ ହୀନ। "

ତାଂକ ଲିଖିତ କବିତା ଗୁଡିକ ସଂଗ୍ରାମୀ ମାନେ ଗାଉଥିଲେ-

ରାଇଜ ଛାଡି ଯେ ପଳାଇ ଆସିଛୁ ଆମେ 

 ଭୀରୁ ବୋଲି ସିନା ଭାବୁଥିବ ତୁମେ ମାନେ

  ନୋହୁଁ ଆମେ ପ୍ରାଣରଙ୍କ

ଆମେ ରେ ଏଇଠି ବଜାଇବୁ ଆଜି

ମଣିଷର ଜୟ ଶଙ୍ଖ ।

ପାଇଲେ ସେ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର

୧୯୭୫ ରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଅନ୍ଧକାର ପୁସ୍ତକ ପାଇଁ 

ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ପୁରସ୍କାର ୧୯୯୦ରେ, ଉତ୍କଳ ରତ୍ନ, ଅତିବଡ଼ି 

ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ପୁରସ୍କାର,ବିଷୁବ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥାଇ ।

ଜୀବନ ଦୀପ ୨୦୦୦ମସିହା ଫେବୃଆରୀ ୨୧ରେ 

ଲିଭିଗଲା ହେ ଛନ୍ଦ ନାୟକ

ଘେନ ମୋର ସ୍ନେହର ପ୍ରଣାମ ମୋ ଅବିଭକ୍ତ ଜିଲ୍ଲାର 

ହେ ରାଧାମୋହନ ଗଡ଼ନାୟକ ।

ଭୁଲିବିନି କବିଙ୍କର ତଳ ଲିଖିତ କବିତା ମହାନ୍ 

ବାର୍ତ୍ତା ବହନ କରେ 

ପ୍ରଶ୍ନ ଆସେ ଆମେ ପାଇବାକି ଏପରି ବାର୍ତ୍ତା 

ଆଜିର ଲେଖାମାନଂକରେ ।

  

କବିତା - ମାଟି

ରଚନା ‐ ରାଧାମୋହନ ଗଡ଼ନାୟକ

ସକଳେ ଚାହିଁଲେ ମାନ, ଉଚ୍ଚାସନ,ସ୍ୱାଧିକାର ଭୋଗ

ପ୍ରଥମେ ପାଇଲେ ଯେବେ ସ୍ରଷ୍ଟାର ନିଯୋଗ

ସୃଷ୍ଟି ପରେ,

ଅନମ୍ବର ଜଣାଇଲେ ସୁପ୍ରଶାନ୍ତ ସ୍ୱରେ,

ବାଞ୍ଛିତ ଆସନ ମତେ ହେ ବିଧାତା ଦିଅ ମତେ ଆଗେ

 ନିଖିଳ ସୃଷ୍ଟିର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଭାଗେ ।

ଅଂଶୁମାନ ଦିବାକର କଲେ ଆବେଦନ,

ମୋହର ବିହାର ଲାଗି ମିଳୁ ତେବେ ଅନନ୍ତ ଅଙ୍ଗନ

   ଏଇ ଗଗନର ବକ୍ଷ,

ସାଧିବି ମୁଁ ତୁମର ଯା ଲକ୍ଷ୍ୟ । 

ଚନ୍ଦ୍ର ନିବେଦିଲେ ମୋର ସେଇ ଅଭିଳାଷ

ସେଇ ବ୍ୟୋମ ଦିଅ ମତେ କରିବି ମୋ ନୈଶ ଅଧିବାସ ।

ବାରିଦ ମାଗିଲେ, ମୋତେ ଦିଅ ସେଇ ବର

  ମତେ ସୂର୍ଯ୍ୟ-ଚନ୍ଦ୍ର-ଜୟୀ କର

   ଦିବାରାତ୍ରି ଯେବେ ଉଇଁ

     ଦେଖା ଦେବି ମୁହିଁ,

ସବିତା ଶଶାଙ୍କ ଯେହ୍ନେ ରହିବେ ସନ୍ତ୍ରାସେ

    ଅପ୍ରକାଶେ । 

ପ୍ରଭଞ୍ଜନ ଜଣାଇଲେ ପ୍ରଭୁ ମତେ କର ଘନଞ୍ଜୟ

  ବଜ୍ର‐ବିଦ୍ୟୁତ୍ ‐ଇରମ୍ମଦମୟ

    ହେଉ ପଛେ ଘନ,

  ବକ୍ଷେ ତାର ଜଗାଇ କମ୍ପନ

ଉଡ଼ାଇବି ଯେହ୍ନେ ତାରେ ମୋର ଇଚ୍ଛାମତେ

   ବିଶ୍ୱପଥେ ।

ସ୍ରଷ୍ଟାର ନିକଟେ ତେବେ ଯେ ଚାହିଁଲେ ଯାହା

ଚକ୍ଷୁର ପଲକପାତେ ସେ ପାଇଲେ ତାହା ।

ତୁମେ କିନ୍ତୁ ମୌନମୟୀ ଆଗୋ ମାଟି, ସେତେବେଳେ କାହିଁ 

  ପଦଟିଏ ଉଚ୍ଚାରିଲ ନାହିଁ ?

    ଏଡ଼ିଦେଇ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସୁଯୋଗ

ମାଗିନେଲ ନାହିଁ କିଛି ସଂଭ୍ରମ ସଂଭୋଗ ।

ସବୁରି ଚରଣପ୍ରାନ୍ତେ ପାରିନେଲ ମଳିନ ଆସନ

  ନ କରି କାତର ଅକିଞ୍ଚନ ।

ତୁମର ସେ ନିରବତା ମୌନତା ସତ୍ୱର

ପରଶିଲା ଖିଆଲୀ ସେ ବିଧାତାର ଗୋପନ ଅନ୍ତର ।

   ଦୃଷ୍ଟି ଢାଳି ପ୍ରୀତି ଢଳ ଢଳ

    ଜିଜ୍ଞାସିଲେ ସୃଷ୍ଟିର ଈଶ୍ୱର,

 ତୁମର କି ନାହିଁ କିଛି ଭିକ୍ଷା ?

ତବ ଇଚ୍ଛା ସେହି ମୋର ଦୀକ୍ଷା ।

ମୋର ଇଚ୍ଛା ଭୟଙ୍କର ଅତି,

ସମ୍ଭାଳି ପାରିବ ଟିକି ଅୟି ମାଟି, ଅୟି ବସୁମତି ?

ସୃଜିବି ଯେ ଜୀବ-ଜଗତ୍ ତୁମ ବକ୍ଷପରେ

ବାସର ରଜନୀ ସଦା ଲୀଳା ଖେଳା ରଚିବେ ସାଦରେ ।

ନିଖିଳ ଏ ଚରଣର ଭାର,

ସହି ତ ପାରିବ ତୁମ ଅଙ୍ଗ କାଳ କାଳ ?

ସୃଷ୍ଟିର ମୋ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କରି ସୃଜିବି ଯେ ନର

   ଦୁର୍ଦ୍ଧର୍ଷ ଦୁର୍ଧର,

କୃଷି ପାଇଁ , କୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଉଦଗ୍ର ନିୟତ

କରିବେ ତୁମର ବକ୍ଷ ବିକ୍ଷତ, ବିହତ ।

    ସେତେବେଳେ

    ତିଳେ ହେଲେ

ବିଚଳିତ ହେବ ନାହିଁ ଜୀବନ ସଂଗ୍ରାମୁଁ ? 

 ଅଚଳା ମୁଁ, ସର୍ବଂସହା ମୁଁ ।

ଆଉଥରେ ଢାଳିଦେଇ ଅମିୟ-ଚାହାଣୀ

ଦେହମୟ ବୋଳିଦେଇ ସ୍ନେହମୟ ପାଣି

  ପ୍ରକାଶିଲେ ବିମୁଗ୍ଧ ବଚନେ,

ବିଜୟିନୀ ଆଜି ତୁମେ ଏ ବିଶ୍ୱ ଭୁବନେ

   ସୁନ୍ଦରୀ କଲ୍ୟାଣୀ,

ନମ୍ର ହୋଇ ହୋଇଚ ବିରାଟ ତୁମେ ଜଗତର ରାଣୀ । 

    ଚକ୍ଷୁର ନିମେଷେ

ଏ କି ହେଲା ସାରା ସୃଷ୍ଟି ଦେଶେ ?

ଉନ୍ନତ ଗଗନପଟ ପ୍ରଣମିଲେ ପରମ ଆଦରେ

 ଲଲାଟ ଲଗାଇ ତଳେ ତୁମ ପଦତଳେ ।

 ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପ୍ରତାପୀ ତପନ

ତୁମରି ଚରଣପ୍ରାନ୍ତେ ରଶ୍ମି-ତାପ କଲେ ବିକିରଣ ।

ଚାରୁ ଚନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦ୍ରିକା-ଲେପନେ

ରଚିଲେ ଚନ୍ଦନ-ଚର୍ଚ୍ଚା ବିମଳିନ ତୁମ ଅପଘନେ ।

   ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ ପ୍ରମତ୍ତ ମୁଦିର

ଅଭିଷେକ ବଢ଼ାଇଲେ ଢାଳି ଧାରା-ନୀର ।

     ପ୍ରଭଞ୍ଜନ

ସଲୀଳ ହିଲ୍ଲୋଳେ କଲେ ଚାମର ବ୍ୟଜନ ।

 ସେବା-ଦାସ ପରି ସର୍ବେ ଚରଣେ ତୁମରି

 ସେବିଲେ ପରମାନନ୍ଦେ ଦିବସ ଶର୍ବରୀ

 ଉତ୍ତୋଳିଲେ ମୁଗ୍ଧ ଜୈତ୍ରବାଣୀ,

  ଜୟ ମାଟି, ଜଗତର ରାଣୀ ।