ବୋଝ

ବୁଢା ବୁଢୀ ହେଇଗଲେ ବାପା ମାଆ

    ସନ୍ତାନ କହୁଛି ବୋଝ

କନ୍ୟାଟିଏ ଯଦି ଜନମ ହେଇଛି

    କହନ୍ତି ସେ ବଡ ବୋଝ ।

କର୍ମ କ୍ଷେତ୍ରେ ଯେବେ ଦାୟିତ୍ଵ ରହୁଛି 

    ସିଏ ବି ଗୋଟିଏ ବୋଝ 

ଖଳାରୁ ଧାନକୁ ବୋହିବାକୁ ହେଲେ 

    ତାହା ବି ଗୋଟିଏ ବୋଝ ।

ସବୁଠାରୁ ବଡ ବୋଝ ତ ଭାବନ୍ତି 

    ଯେବେ ବୟସଟା ଖସେ 

ଯେତେବେଳେ ଅକର୍ମଣ୍ୟ ହେଇ କିଏ 

    ବିନା ରୋଜଗାରେ ବସେ ।

ଏଇ ବୋଝ ନେଇ ଗୋଟିଏ କାହାଣୀ 

    ଆସ ଏବେ ପଢି ନେବା 

କାଳ୍ପନିକ ଅବା ସତ୍ୟର ସେ ବୋଝ

    ଭାବି ଚିନ୍ତି କି କହିବା ।

ବୋଝ ପସରାକୁ ମୁଣ୍ଡରେ ମୁଣ୍ଡେଇ

    ବୁଢାଟି ଯେ ଯାଉଅଛି 

ବୁଟ ବଡଚଣା ମଟର କେ ନେବେ

   ଦାଣ୍ଡରେ ସେ ଡାକୁଅଛି । 

ତାର ଡାକ ଶୁଣି ପିଲାଏ ଯାଆନ୍ତି 

   ଆଣନ୍ତି ତା ଠାରୁ କିଣି 

ତା ଦୁଃଖ କାହାଣୀ ଯେବେଟି ଶୁଣିବ

   ନୟନୁ ଝରିବ ପାଣି ।

ଚାରି ପୁଅ ତାର ଚାରି ବୋହୁ ଥାଇ

    ଖାଇବାକୁ ପାଏ ନାହିଁ 

ଭୋକ ଓପାସରେ ଛଟପଟ ହୁଏ 

   ଆଖି ଲୁହ ଯାଏ ବୋହି ।

ଛୋଟ ବେଳୁ ତାର ବାପା ମରିଥିଲେ

    ଥିଲା ଦୁଃଖ କଷ୍ଟ ସହି 

ପଢୁଥିଲା ପାଠ ଅତି ଅଭାବରେ

    ଓପାସରେ ପଡି ରହି ।

ବଡ ହେଲା ଯେବେ କରିଲା ବିବାହ

   ସଂସାର ବୋଝ ଧରିଲା 

ନିଜେ କଷ୍ଟ ସହି ପରିବାରକୁ ସେ

   ସୁଖ ଶାନ୍ତିରେ ରଖିଲା ।

ଜୀବନ ସାରା ସେ ସଂସାର ବୋଝକୁ 

   ମୁଣ୍ଡରେ ମୁଣ୍ଡେଇ ଧରି 

ଯାହା ସେ ଅର୍ଜିଲା ସବୁ ତାଙ୍କୁ ଦେଲା

   ଦିନ ଏମିତିରେ ସରି ।

ଚାରି ପୁଅଙ୍କୁ ସେ ଯୋଗ୍ୟତା କରିଣ 

   ବିବାହ କରାଇ ଦେଲା 

ଚାରି ବୋହୂ ଯେବେ ଆସିଗଲେ ତାର

    ଘର ଆପେ ଭାଙ୍ଗି ଗଲା ।

ବାଦ ଛିଣ୍ଡାଳରେ ଚାଲିଲେ ସଭିଏଁ 

    ଶଶୁର ଧନକୁ ଖାଇ 

କଳି କରୁଥାନ୍ତୁ ନିଜ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ

    ନିଜେ ସିଏ ରଖି ନେଇ ।

ଅକ୍ତିଆର କଲେ ଶଶୁର ସମ୍ପତ୍ତି 

    ବିଚାରି ସେ ନିଧି ଭାଇ

ଗଧ ଘୁଷୁରୀଙ୍କ ପରି ଖଟୁ ଥାଇ 

   ନିତି ବିଲକୁ ସେ ଯାଇ ।

ଅମଳ ଶେଷରେ ଛଡେଇ ନିଅନ୍ତି 

   ଦିଅନ୍ତି ନି କିଛି ତାକୁ 

କହିବାରୁ ସିଏ ଭିନ୍ନେ କରି ଦେଲେ 

   ଦେଲେନି ବି ଖାଇବାକୁ ।

ଚାରି ପୁଅ ବୋହୁ ହେଇଗଲେ ଭିନ୍ନେ

    ନେଲେ ଯେତେ ଯାହା ଥିଲା 

ଦୁଇ ଦମ୍ପତିଙ୍କ ପାଇଁ ଯାହା ତାଙ୍କ 

    ଛାଞ୍ଛୁଣି ମୁଠାଏ ଥିଲା ।

ନ୍ୟାୟ ନିଶାପରେ କିଛି ଛିଣ୍ଡିଲାନି 

    କାନ ମୁଣ୍ଡ ସେ ଆଉଁସି

କଣ ସେ କରିବେ ବୟସ ଯାଇଛି 

    ଧନ ବି ଯାଇଛି ଖସି ।

ଏଇ ବୟସରେ ହାଣ୍ଡି ବୋଝ ଧରି 

   ରୋଷେଇ କରି ଖାଇଲେ 

କେତେବେଳେ ପୁଣି ଖାଇବା ନ ପାଇ

   ଓପାସେ ସିଏ ଶୋଇଲେ ।

ପରିବାର ବୋଝ ମୁଣ୍ଡେଇ ମୁଣ୍ଡେଇ 

     ଶେଷରେ ସେ ହାରି ଗଲା 

ଭୋକ ଓପାସରେ କିଛି ଦିନ ପରେ

    ତାର ସ୍ତିରୀ ମରିଗଲା ।

ଶୁଦ୍ଧଘର କେହି କରିଲେନି ପିଲେ 

   ସେ ବୋଝ ମୁଣ୍ଡେଇ ନେଲା 

ଶୁଦ୍ଧଘର ପରେ ମୂଲ ଲାଗି ସିଏ

    ସେଇ ଋଣ ଶୁଝି ଦେଲା ।

କାହାର ଧାରୁଆ ବୋଝ ହେଲା ନାହିଁ  

    ନିଜ ବଳ ଅନୁସାରେ 

ଯିଏ ଡାକି ଦିଏ ତାହା କାମ ସିଏ

    କରୁଥାଇ ଯାଇ ଖରେ ।

 ବୟସ ବଢିଲା ନିଜ ବୋଝ ଭାର

     ନିଜେ ଧରି ବୁଲେ ସିଏ 

ଅନ୍ୟ ଘରେ ଯାଇ ରାତିରେ ସେ ଶୋଇ

     ସେଇ ପଇସାରେ ଖାଏ ।

ବୁଟ ବଡଚଣା ଯାହା ବି ସେ ବିକେ

   ଚୋରେଇ ଛଡେଇ ନ୍ୟନ୍ତି 

ବାର କଥା କହି ଦାଣ୍ଡରେ ଘୋଷାରି

    ବିଧା ଗୋଇଠା ମାରନ୍ତି ।

ଧର୍ମକୁ ଡାକିଣ ପଡି ରହେ ସିଏ

   ଏ ବୋଝ ପାରେନା ସହି 

ଖାଇବାକୁ ଦେବା ଦୂରର ତ କଥା

   ମୁହଁ ସେ ଦେଖନ୍ତି ନାହିଁ ।

ଜନମରୁ ବୋଝ ବୋହିଲା ଏମିତି 

    ମରଣ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସିଏ 

ଏଇ ବୋଝ ଅଟେ ଏମିତି ଗୋଟିଏ

    ନା କେବେ ଭୁଲି ହୁଏ ।

ଯେଉଁ ପୁଅ ବୋହୂ ବୋଝ କହି ଦିନେ 

    ଘରୁ ବାହାର କରିଲେ 

ସେଇ ପୁଅ ବୋହୂ ହୋଇଲେ ଦରିଦ୍ର 

     ବାର ଦୁଆର ବୁଲିଲେ ।

ଜୀବନରେ ବାପା ମାଆଙ୍କୁ ଯେ କେହି 

    ବୋଝ ବୋଲି ଭାବ ନାହିଁ 

ଘରର ସିଏ ତ ମୁରବୀ ଅଟନ୍ତି 

   ଘର ମେରୁ ଦଣ୍ଡ ସେହି ।

ବଞ୍ଚିଥିବା ବେଳେ ବୋଝ ସେ ଭାବନ୍ତି

    ମଲା ପରେ ବୁଝି ଥାନ୍ତି 

ସେତେବେଳେ ଆଉ କି ଲାଭ ବା ଥାଏ 

    ସେ କଣ ବଞ୍ଚି ଆସନ୍ତି ।