સરિતાની સેવા

" નીતા, પેલાને ખાવાનું આપવા જા તો ! " પુખ્ત વયની સ્ત્રી પોતાના ભારી થયેલા અવાજ સાથે બોલી.

" પણ મને પહેલા મંદિરે જવું છે,આવીને હું કામ પતાવી લઈશ. "જાણે જવાની ઉતાવળ હોય એમ તરત ચાલી ગઈ.

" ભલે, હું ભીખાભાઈને કહી દઉં છું. " સામે તેણીએ પ્રત્યુત્તર આપ્યો.

ભીખાભાઈને સામે આવતાં જોયા. દેખાવમાં પીઢ, ને માનભેર વટથી ચાલતાં ચાલતાં આવતા હતા. હાથમાં મોટી તપેલી હતી. જેમાં રોટલીઓનાં થપ્પા ભરેલા હતા. પેલી પાસે આવી પહોંચ્યાં.

" સરીતાબેન,આજે આ જમવાનું કઈ જગ્યાએ આપવા જવાનું છે ?" ઉંમરમાં થોડા મોટા હોવાથી ખખડી ગયેલો અવાજ આવ્યો.

" પેલા નાકાં પાસે સાંકળી શેરી જોઈ છે ? ત્યાં નાના નાના અનેક બાળકો રમતાં હોય છે, એમના ઘરો પણ ત્યાંજ હશે તો આપણે આજે ત્યાં જવાનું છે. " જોશભર્યા અવાજ સાથે સરિતાબેને કહ્યું.

" તમે પેલી ગાડી મંગાવી લીધી ?" ભીખાભાઈ બોલ્યા.

" હા, અમને ફોન કરેલો છે, આવતાં જ હશે. ત્યાં સુધી તમે ત્યાં લઈ જવાનો સામાન અહીં રાખી દો. " સરિતાબેન આમતેમ જોતાં બોલ્યા. ભીખાભાઈ બધો સામાન લેવા ગયા ત્યાં તો ગાડી આવી પહોંચી.

" ભીખાભાઈ ચાલો ગાડી આવી. " સરિતાબેનએ જોરથી બૂમ પાડી.

ભીખાભાઈએ આવીને બધો સામાન ગાડીમાં રાખ્યો અને બંને નાકાં બાજુની શેરીએ જવા રવાના થયા. નાકાં સુધી તો ગાડી આવી પહોંચી. પરંતુ શેરીમાં ગાડી જઈ શકે તેમ નથી. માટે સામાન જાતે જ ઉપાડીને સાંકળી શેરીમાં પહોંચ્યા. શેરી તો ખૂબ જ સાંકળી ચાલવામાં પણ તકલીફ પડે. બધા નાના નાના નળીયાવાળા ઘરો હતા. તેને ઝૂંપડપટ્ટી તો ન કહી શકાય કારણ કે ત્યાં વસતાં લોકો માટે ઘર જ છે. સામાન ઉપાડી પહેલાં ઘરના નાનકડાં માટીના ઓટલા પાસે મુક્યા. સામે નાના બાળકો રમતા હતા. કપડાં પણ તૂટેલા-ફાટેલા અને પાણી ન આવવાથી કેટલાંય સમયથી નાહ્યા નહીં હોય તેવા ફરતાં હતા. કહેવાય છે ને કે આપણે જેવી પરિસ્થિતિઓમાં ઉછર્યા હોઈએ તેવી આદત પડી જાય છે.

સરિતાએ બૂમ પાડી," છોકરાંઓ બધા અહીં આવો. "

"હા માસી, શું થયું ? " તેમાં રહેલો એક છોકરો બોલ્યો.

" તમારા મા-બાપુને બોલાવી આવો, એમને કહેજો કે સરિતાબેન ભોજન આપવા આવ્યા છે. " સરિતાબેન બોલ્યા. ભીખાભાઈ પણ તેમની વાત સાંભળીને તરત જ કાગળની થાળી-વાટકા કાઢવા ગયા.

નાના છોકરાંઓ દોડવામાં તો તેજ જ હોય. તેઓે ઝડપથી પોતપોતાના મા-બાપુને બોલાવી આવ્યા. તેમની પરિસ્થિતિ એવી હતી કે તેઓે ને ખાવાનું પણ માંડ નસીબ થતું. સૂકાયેલાં લાગતા, મોઢા કરમાઈ ગયેલા,હાડકાં પણ બહાર આવી ગયેલા તથા કપડાં પણ તૂટેલા-ફાટેલા પહેર્યા હતા.

' નમસ્તે ' -પોતે બધાને આદરથી બોલાવવાના વ્યક્તિત્વ સાથે સરિતાબેનએ કહ્યુ.

" નમસ્તે ! તમે કોણ ? " એક બહેનએ પૂછ્યું.

"મારું નામ સરિતા છે અને હું ગરીબ વસ્તીમાં જઈને ખાવાનું પહોંચાડું છું. આ અમારા ભીખાભાઈ છે. જે એક વર્ષથી અમારી સાથે આ કાર્યમાં જોડાયેલા છે. " સરિતાબેન ભીખાભાઈને ખાવાનું કાઢવાનો ઈશારો કરતા બોલ્યા.

' ખૂબ સરસ. ' પ્રત્યુત્તર મળ્યું.

" ચાલો બધા અહીં ઓટલા પર બેસી જાઓ. અમે તમને ભોજન પીરસી આપીએ. "બધા એક બાજુએ બેસી ગયા. રોટલી,બટેકાંનું શાક,ભાત થાળીમાં પીરસીને બધાને ભરપેટ જમાડયા. તેઓે એટલા ભૂખ્યાં હતા કે ઝડપથી જમી લીધું. ગાડીમાં પાછો સામાન રાખી બંને પરત ફર્યા. પહોંચીને જોયું તો નીતા ત્યાં આવી ગઈ હતી. ભીખાભાઈ બધો સામાન લઈ રસોઈ ઘર તરફ ગયા. સરિતા નીતા પાસે આવી પહોંચી.

" નીતા તું ક્યારે આવી ? " સરિતા બોલી. આ નીતા અને સરિતા બંને ખાસ બહેનપણીઓ છે. એકબીજાં પાસે બધી પોતાના મનની વાત મૂકી શકે.

" અડધી કલાક પહેલાં આવી છું. તારી રાહ જોતી હતી. ફોન પણ કર્યો હતો તે ઉપાડ્યો નહીં. એટલે અહીં આવી. " નીતા થોડું ગુસ્સે થતી બોલી.

" તને ખ્યાલ તો છે કે હું આ સમય પર બહાર હોઉં છું. " સરિતા તેને સમજાવતાં બોલી.

' ભલે' - નીતાએ ઉદાસ થઈને માથું નમાવી નાખ્યું.

" શું થયું કેમ ઉદાસ છો ? "

" પેલા રાજ સાથે ઝઘડો થયો. એટલે હવે મને એના જોડે નથી રહેવું. " આ બોલતાં જ રડવા લાગી.

સરિતાએ સમજાવતાં કહ્યુ, " અરે! પહેલાં તું રડવાનું બંધ કર અને શાંતિથી સાંભળ. પતિ-પત્ની વચ્ચે કોઈ પણ વાતમાં ક્યારેક ઝગડો થઈ જાય, પરંતુ અલગ થવું તેનો ઉપાય નથી. શાંતિ રાખીને તેનો ઉપાય વિચાર થઈ જશે બરાબર. "

"તો પેલો રાજ સમજતો કેમ નથી કે હું સાચી છું ? મારો વાંક હોય તો હું સ્વીકારી લઉં છું. " હજી પણ રડતાં જ બોલતી હતી. "તારી સાથે પણ આવું થયું હતું ને ? એટલે તું અહીં સેવા કાર્યમાં જોડાઈ શકી. " આ સાંભળતાં જ સરિતા તેના ભૂતકાળમાં સરી પડી અને આંખોમાં જાણે ભૂતકાળ નાટક ભજવી રહ્યુ હતું. એવો પડછાયો દેખાયો.

" સરિતા મારો રૂમાલ અને ટિફિન આપ. ક્યારનો હું છું તને નથી સમજાતું ? સરિતાનો પતિ રોહિત બૂમ નાખીને બોલ્યો.

" બધું તૈયાર છે,આવું છું. " રસોડામાંથી સરિતાનો અવાજ આવ્યો.

" ઓય, નકામી ક્યાં મરી ગઈ છો ? અહીં મને ચાય તો આપ. " ખાટલામાં બેઠાં બેઠાં, મોઢામાં બજજર ભરાવતા,સરિતાને બૂમ પાડતાં તેના સાસુ બોલ્યા. એવા સાસુ જે વહુને ક્યારેય પણ સુખેથી બેસવા ન આપે. ચુલ્લામાં ચા ચડાવીને તેના પતિ માટે ટિફિન ભરી-રૂમાલ લઈને આપવા ગઈ. પરત ફરીને જોયું તો ચા ઉભરાઈ ગઈ હતી ઝડપથી ચુલ્લો ઠારવા ગઈ તો તેનો હાથ દાઝી ગયો.

" ચાય હવે આપવાની છે કે નહીં ? ઘરના બીજાં બધા કામ પણ એમ જ પડ્યાં છે. ક્યારે કરીશ એ ? " ખાટલા પાર બેસીને માજી હુકમ જ ચલાવતા.

" હા, માજી આવું છું. " કહી તરત જ ચા બનાવી આવી અને પછી બીજા કામો પતાવ્યા ત્યાં તો રાત પડી ગઈ. પોતે આખો દિવસ કામમાં જજુમતી રહે છે. પરિવાર માટે પોતાનું અસ્તિત્વ પણ ગુમાવી નાખ્યું છે. આખો દિવસ કામ કરવાથી પણ તેને તેના પરિવાર તરફથી અપજશ જ મળે છે. આજે સરિતાને ઊંઘ નહોતી આવતી. તે ક્યાંક વિચારોમાં ચાલી ગઈ હતી. "મારા લગ્નને માત્ર બે જ વર્ષ થયા છે. અત્યારથી હું આ ઘરમાં એટલી ગૂંચવાઈ ગઈ છું કે બહાર જવાનો કોઈ માર્ગ પણ નથી સૂઝતો. આ બધામાં મારી જિંદગી શું ? શું મને મારા સપનાઓ પૂરા કરવાનો કોઈ હકક નથી ? મારી તો માત્ર એ જ ઈચ્છા છે કે હું જરૂરિયાતમંદ વ્યક્તિઓને ભોજન પૂરું પાડી શકું. પરંતુ હું આ ઘરમાં રહીને નહીં કરી શકું. હું ભણેલી છું. ચાહુ તો આ કાર્ય કરી શકું છું. " મનમાં જ સ્વ માટે મથામણ કરતી અને છેવટે નિર્ણય લીધો આ બધામાંથી છૂટી પોતાના સપના પૂરા કરવાનો અને સવાર પડતાં જ નીતાના ઘરે ચાલી ગઈ.

" સરિતા, કયાં ખોવાઈ ગઈ ? તું રડ નહીં પ્લીઝ. હું જાણું છું કે તું ત્યારે સાચી હતી એટલે આ પગલું ભર્યું. " તરત ભાનમાં આવી. તેને બધું સ્પષ્ટ દેખાવા લાગ્યું. થોડી વાર પછી તેઓ ઘરે ગયા. સરિતા ભાડેના મકાનમાં રહેતી હતી. તે આ સેવા કાર્યના ખર્ચા પૂરા કરવા માટે ઘરે જ સિલાઈ કામ કરતી હતી. સવાર થતા જ પોતાના કામમાં કાર્યરત થઈ જતી.

રોહિત આજે પોતાનું કામ ઘરે જ કરતો હતો. કમ્પ્યૂટરમાં ચાર કલાક કામ કરવાથી માથામાં દુખાવો થયો.

" મા ! ચા તો બનાવી આપ. " બૂમ પાડી.

" હા બેટા, બનાવી આપું છું. " કહી ચા બનાવીને તરત આપવા આવ્યા. દરવાજાંમાં રોહિતનો મિત્ર નિખિલને ઊભો જોયો અને બંને ચા પીવા બેઠા.

મા અંદર ચાલી ગયા.

" શું ચાલે રોહિત ?" નિખિલ તેના હાલ પૂછવા લાગ્યો. તે તેનો શાળાનો ખાસ મિત્ર એટલે તેનાથી મન ખોલીને વાત મૂકી શકતો.

" કાંઈ નહીં બસ રોજ સરિતાની યાદ આવે છે. પરંતુ તેમાંય તો ત્યાં મારો વાંક જ આવે છે. હું તેને સાથ ન આપી શક્યો. તેથી તેણે આવું પગલું ભર્યું. " રોહિતનો અવાજ રડતો હોય તેવો થઈ ગયો. તે એ વાતનો પસ્તાવો અનુભવતો હતો.

નિખિલે તેને સમજાવતાં કહ્યું," રોહિત, મારી એક વાત માન સરિતાભાભીને પાછી મનાવીને ઘરે લઈ આવ. તને ખબર છે ? સરિતાભાભીએ આપણા ગામમાં સેવા ચાલુ કરી છે. ભાભી કેટલા હોશિયાર કહેવાય કે આવા સેવાના કામમાં પોતાનું યોગદાન આપ્યું. "

" હા મને સમાચાર મળ્યાં. " રોહિતે કહ્યું.

" તો તું માફી માંગીને પાછી લઈ આવ અને તેના આ કાર્યમાં પૂરો સાથ આપ. " હવે રોહિતે આ સાંભળી પોતાનું મન દ્રઢ કરીને સરિતાને પાછી લાવવાનો નિર્ણય લીધો.

બીજા દિવસે સવારે રોહિત સરિતાને મનાવવા તેના ઘરે ગયો. ઘરે પહોંચ્યો તો સરિતા બહાર જ રસોઈનું કામ કરતી હતી. અચાનક તેની નજર રોહિત પર પડી. અચાનક રોહિતને જોતાં ગભરાઈ ગઈ. તેની આંખમાં આંસું આવી ગયા.

" કેમ છે સરિતા ? "

' બરાબર ' સરિતા પોતાના આંસું લૂછતાં બોલી.

" સરિતા,તું ઘરે પાછી આવી જા ને ! મા-ને અને મને તારી જરૂર છે. " રોહિત સરિતા સામે વિનંતી કરતો રહ્યો. પોતાની ભૂલની માફી માંગતો રહ્યો.

" પરંતુ મને આ સેવા કાર્યમાં જ પોતાનું જીવન વ્યતિત કરવું છે. " સરિતાએ પોતાનો પ્રતાવ મૂક્યો.

" હા, હું તારા બધા જ કાર્યમાં પૂરો સાથ આપીશ અને મા-ને પણ મનાવી લઈશ. તું મારી સાથે પાછી ઘરે ચાલ. " રોહિત બોલ્યો. સરિતા પણ જવા તૈયાર થઈ ગઈ. સરિતા પહેલાં ભીખાભાઈ સાથે ભોજન આપી આવી અને પછી પોતાનો સામાન લઈને રોહિત સાથે પાછી ઘરે આવી. તેની સાસુનું વર્તન પણ તેની સાથે સારુ થઈ ગયું. સરિતા આ જ કાર્યમાં પ્રવૃત રહી. થોડાંક જ દિવસમાં રોહિતે સરિતા માટે એક મકાન લઈ આપ્યું જેમાં તે પોતાનું આ કાર્ય કરી શકતી. ગરીબ લોકો માટેની આ વિચારસરણી ગામમાં ફેલાઈ ગઈ. તેને પોતાના જીવનને સાર્થક કરવા માટે આ કાર્યએ તેને પ્રોત્સાહન ગામમાં બધા લોકો તરફથી મળ્યું તેમની આ સેવાને' સરિતાની સેવા 'કહેવા લાગ્યા.