લીલી ચટણી

એ સમય એવો હતો કે હું કંઈ બોલ્યા વિનાની ત્યાંથી નિકળી ગઈ. ચૂપચાપ કોઈને કહ્યા વગર. બોલું પણ શું?

ત્યાં ઉભેલ લોકોને ન તો મારી જરૂર હતી અને ન તો મારી કદર હતી.

હું ત્યાં ન રહું તો પણ એમને કશો ફરક નહોતો પડતો. એ સમયે મને પેલી સમોસામાં સાથે આવતી લીલી ચટણી જેવી ફિલીંગ આવતી હતી. જેનું સમોસા સાથે કાંઈ કામ જ નથી હોતું.

જગુ ભાઈની ફરસાણની દુકાન પાસેથી ચાલતા મને સમોસાની સુગંધ આવી.

મારાથી રહેવાયું નહીં એટલા માટે હું ત્યાં પહોંચી અને એક પ્લેટ સમોસાનો ઓર્ડર આપ્યો.

ધગધગતા તેલની અંદર કાચા સમોસા નાખ્યા અને કાચા સમોસા ધીરે ધીરે કલર બદલતા ગયા અને સુગંધ છોડતા ગયા એ સુગંધ સાથે મને યાદ આવી એ લીલી ચટણીની જે સમોસા સાથે જગુ ભાઈ આપે છે, જે બિલકુલ વધારાની, સમોસાના સ્વાદ સામે ચટણીની કાંઈ વેલ્યુ જ નહીં, એટલા માટે લોકો એ ચટણી ને ક્યારેય સમોસા સાથે ખાતા જ નહીં.

મારી સાથે પણ આજે તેવું જ થયું, સમોસુ એટલે રોહન અને લીલી ચટણી એટલે હું.

એ વિચાર મને હેરાન કરતો હતો એટલા માટે મારા ખભે લટકતું બેગ મેં ખોળામાં લીધું અને એમાંથી ડાયરી કાઢી.

હું હંમેશા મારી સાથે ડાયરી રાખતી, જ્યારે કોઈ વાત મને પરેશાન કરે ત્યારે એ વાત ને હું તેમાં લખી નાખતી અને મારું મન હળવું થઈ જતું. આજે પણ મેં એમ જ કર્યું.

મેં ડાયરીમાં લખવાનું શરૂ કર્યું.

વાત એમ છે કે હું અને રોહન એક જ કોલેજમાં એક જ ફિલ્ડમાં એક જ બેન્ચ પર એક સાથે બેસતા. ત્રણ વર્ષ કોલેજના ખૂબ સારી રીતે વીત્યા અને અમારા બંનેની લવસ્ટોરી ખૂબ જોશમાં ચાલી.

મને રોહનની દરેક વાત, દરેક આદત સાથે પ્રેમ અને તેને પણ મારી દરેક આદત સાથે.

રોહનની વાતો કરતા કરતા બીજે ધ્યાન પરોવવાની આદતથી મને ચીડ ચઢતી પણ એ ક્યારેય મને એનાથી દુર થવા જ ન દેતો.

અમે, કિંગ કવીન, લવ લવ, હી ઇઝ માઇન, શી ઇઝ માઇન એવા અનેક ટીશર્ટસ ખરીદી અને એક સાથે પહેરી આખા કોલેજમાં ફરતા.

એક બીજાને વાતે વાત પર ચેલેન્જ આપતા, અને એક વખત તો એ ચેલેન્જને ચાલતે રોહન એ મને આખા કોલેજ સામે ગોઠણ પર બેસી અને પ્રપોઝ કરી હતી.

અમે બંને એક બીજા માટે પરફેક્ટ છીએ, મતલબ કે હતા.

પણ જેમ દરેક વસ્તુની એક એક્સપાઈરી ડેટ હોય એવી રીતે અમારા પ્રેમની પણ એ ડેટ આવી ગઈ. કોલેજ પૂરું થયું.

રોહન અને મેં અમારી ફેમિલીને બધી વાત જણાવવાનું નક્કી કર્યું, આમ તો મારી ફેમિલી ને લગભગ બધી વાતની જાણ હતી જ તો પણ અમે ફોર્મલિટી કરી અને એમણે રોહનને સ્વીકારી લીધો.

રોહન એ પણ તેની ફેમિલી સાથે વાત કરી અને તેની મોમ મને મળવા ઇચ્છતી હતી.

એ દિવસે પહેલી વખત મારો અને રોહનનો નાનો ઝઘડો થયો.

વાત બીજી કાંઈ ન હતી બસ રોહન એમ ઇચ્છતો હતો કે હું સાડી પહેરી અને તેની મમ્મીને મળવા આવું, અને મારું કામ થોડું મન મોજીલા જેવું.

મારુ કહેવું બસ આટલું હતું કે જો હું એવી છોકરી છું જ નહીં જે જીવનભર સાડી પહેરી અને જીવી શકે તો હું મારી પહેલી ઇમ્પ્રેશન શા માટે એવી પાડું.

અને એ સમયે રોહનએ જે વાત કહી હતી એ મને ખૂંચી આવી હતી પણ ખુશીનો મોકો હતો એટલે મેં ઓવર રીએક્ટ ન કર્યું.

અને અંતે સમાધાન પર આવી મેં ડ્રેસ પહેર્યો અને હું રોહનની મમ્મી ને મળવા પહોંચી.

એ વાત નાની જ હતી બસ હું અને એ બંને ઝુકવા નહતા માંગતા.

મારી પેન હજુ એ ફુલસ્ટોપ પર અટકેલ હતી પણ મારી આંખો ડાયરીના એ પેજ પરથી હટી ગઈ હતી, હું રોહનની યાદોમાં ખોવાઈ ગઈ હતી.

ત્યાં જ મારી આંખો સામે સમોસાની પ્લેટ આવી અને તેને પકડેલ એ અઢારેક વર્ષનો છોકરો બોલ્યો, "બેન ડાયરી હટાવો એટલે પ્લેટ મુકું."

હું અચાનક થયેલ એ વાક્યથી થોડી થોથવાઈ, અને મેં આમ તેમ કરી ડાયરી બંધ કરી પણ પેન મારા હાથમાં જ રહી ગઈ. એ સમોસાની પ્લેટ મૂકી અને ચાલ્યો ગયો.

અને મેં પેન અંદર મુકવા ડાયરી ફરી ખોલવાને બદલે તે ડાયરીની ઉપર જ પેન બંધ કરી અને રાખી દીધી.

મારી સામે સમોસાની એ પ્લેટ પડી હતી અને તેની પાસે લીલી ચટણી. હું થોડી ક્ષણો સુધી એ લીલી ચટણી સામે જોતી રહી.

ત્યાં જ મારી પાછળનાં ટેબલ પરથી અવાજ આવ્યો , "લીલી ચટણી વિના આ સમોસા અધૂરા છે નહીં?"

હું અચાનક પાછળ ફરી.

એને મારી સામે સ્માઇલ કરી.

મેં આંખો ઝીણી કરી અને એ માણસ ના ચેહરા સામે જોવા લાગી.

એ ફરી હસ્યો અને બોલ્યો , "શું જુએ છે?"

"આ ચેહરો ઓળખીતો છે કંઈક." હું વગર વિચાર્યે બોલી પડી.

"ઓળખીતો જ હોય ને, સ્કૂલના બે વર્ષ તારી પાછળ બેસી ને જ વિતાવ્યા હતા." એ ફરી એક સ્માઇલ સાથે બોલ્યો.

એની એ સ્માઇલ અને એ સ્માઇલ સાથે જ તેના ગાલ પર પડતા એ ડિમ્પલ જે આછી દાઢી ને કારણે ઝાંખા દેખાતા હતા તેના પર મેં ફોકસ કર્યો.

"સ્કૂલ ના બે વર્ષ મારી પાછળ બેસતો." હું વિચાર કરતા ગણગણી.

"ઓહ અવિનાશ..." હું જોરથી બોલી પડી.

"ઓળખી ગઈ હો બાકી." એ તેની જગ્યા પરથી ઉભો થતા બોલ્યો.

હું પણ ઉભી થઇ એને ગળે મળી અને બોલી, "કેમ ન ઓળખું, મારું હોમવર્ક હંમેશા તું જ તો કરી આપતો અને મારા કારણે કેટલી વખત તને પનીશમેન્ટ મળી હશે." હું જૂની બધી વાતો બોલતી રહી અને તે

જૂની વાતો યાદ કરતો થોડો શરમાયો.

"બેસીને વાત કરીએ." મને વચ્ચે ટોકતા બોલ્યો.

મેં એક સ્માઇલ સાથે હામી ભરી અને અમે બંને બેઠા.

હું કંઈ બોલું એ પહેલા એ બોલી પડ્યો, "તો એ વાત કઈ હતી?"

પહેલી જ વખત આ પ્રશ્ન સાંભળી મને કંઈ સમજાયું નહીં, કઈ વાત વિશે એ વાત કરે છે, બસ એ જ વિચારતી હતી હું, મારા ચેહરા પરની કન્ફ્યુઝનની લકીર જોઈ એ સમજી ગયો એ અને તેને તેની આંખ મારી પાસે પડેલ ડાયરી તરફ કરી, અને ઈશારા વડે મને સમજાવ્યું.

હું હજુ કન્ફ્યુઝ હતી, મતલબ કે મેં જે ડાયરીમાં લખ્યું એ અવિનાશએ વાંચી લીધું?

હું મારા મનમાં બોલી અને જાણે તેને સાંભળી ન લીધું હોય તેમ એ તુરંત બોલી પડયો, " હા મેં વાંચી લીધું, સોરી, પણ શું કરું?

તું તારી ડાયરીમાં લખવામાં એટલી બીઝી હતી અને એટલી પરોવાઈને લખતી હતી કે મારાથી રહેવાયું નહીં, મારી આતુરતા આટલી બધી ગઈ કે મેં વાંચી લીધું." અવિનાશ એક શ્વાસમાં બોલી ગયો, એની આંખો અને શબ્દો એનો એ નિર્દોષ ભાવ મને દેખાડતા અને સાંભળવતા હતા.

"આમ કોઈની પર્સનલ વાતો એમની મંજૂરી વિના વાંચવી ખોટી વાત છે." હું તેને વધુ ગિલ્ટ ફિલ કરાવવા બોલી હોઉં અવિનાશ આવું વિચારે એ પહેલા મેં તુરંત બીજું વાક્ય બોલી અને વાત વાળી લીધી ,"પણ તને છૂટ છે, તેં મને સ્કૂલમાં કેટલી વખત ભૂલ હોવા છતાં પનીશમેન્ટથી બચાવી હતી, તો તને પણ આ એક ભૂલ માફ." કહેતા હું ખોટે ખોટે હસી પડી.

એને પણ મારું મન રાખવા એક ફેક સ્માઇલ આપી દીધી. પણ પોઇન્ટ પર ફરી આવતા એણે મને ફરી એ જ પ્રશ્ન બીજી વખત પૂછ્યો.

"જવાબ આપવો જરૂરી છે?" મેં અવિનાશ ને વળતો પ્રશ્ન કર્યો, અને તેને ફક્ત મોઢું હલાવી અને હા પાડી.

હું તેને ના ન કહી શકી, એમાં સ્વાર્થ મારો પણ હતો. હું પણ એ વાત કોઈક સાથે શેર કરવા માંગતી હતી.

અમુક વાતો એવી હોય છે જે આપણને અંદરથી એટલી પરેશાન કરતી હોય છે કે જ્યાં સુધી એને કોઈ બીજી વ્યક્તિ સાથે શેર ન કરીએ ત્યાં સુધી અંદરથી શાંતિ ન મળે.

અહીંયા તો અવિનાશએ સામેથી જ એ વાત વિશે પૂછ્યું તો હું કહ્યા વિના ન રહી શકી.

"રિયા, શું વિચારે છે?" અવિનાશ મને વિચારના વંટોળમાંથી બહાર લાવવા મને હચમચાવીને બોલ્યો.

હું થોડું હસી અને બોલી, "પ્રેમમાં જ્યારે સ્ટેટ્સ કે પછી પરિવારનું નામ અને લેવલની વાત આવે ને ત્યારે એ પ્રેમ ફિક્કો પડી જાય છે."

રોહન એ બસ મને એ દિવસે આટલું જ કહ્યું હતું કે "રિયા આ અમારા પરિવારના સ્ટેટ્સની વાત છે. તું ત્રિવેદી પરિવારની વહુ બનવા જઈ રહી છે, તો તારે બદલાવવું પડશે. તારું લેવલ થોડું ઊંચું લાવવું પડશે. હવે થોડી હાઇ કલાસ મેન્ટાલિટી ડેવલપ કર." કહેતા મેં અવિનાશ સામે જોયું અને વધુમાં બોલી પડી.

"અવિનાશ પરિવર્તન જરૂરી છે હું માનું છું પણ એ પરિવર્તન વિચારોનું હોવું જોઈએ. આમ કપડાં અને બહારી દેખાવના પરિવર્તન મને મંજુર નથી."

હા, જો એ જ વાત એને મને અલગ અંદાજમાં સમજાવી હોત તો શાયદ મને આટલું દુઃખ ન થાત.

પણ હવે મને એમ વિચાર આવે છે કે જ્યારે અમે કોલજમાં હતાં ત્યારે એને એ જ રિયા સાથે પ્રેમ થયો હતો, તો શું એ રિયા બદલાઈ જશે તો શું એ જૂનો પ્રેમ એવો ને એવો જ રહેશે?

એ રિયામાં ફક્ત બહારી પરિવર્તન તો થશે જ નહીં, કપડાંની જેમ સમય જતાં વિચારો પણ બદલાઈ જ જશે. એ વખતે રોહન જ એમ કહેશે કે, રિયા તું ઘણી બદલાઈ ગઈ છો, તો એ સમયે હું કોને દોષ આપીશ? એને કે સમય ને?"

મેં ઊંડો શ્વાસ લીધો અને સરખી બેસતા બોલી, "આવા કેટલાય વિચારો દરરોજ મને અંદરને અંદર સતાવે છે. આ બધા વિચારો ઉપરથી મેં રોહન અને એના પ્રેમ ને સમજ્યો. એ મને જેમ કહેતો ગયો એમ હું કરતી રહી. તો પણ ક્યાંક ને ક્યાંક કંઈક ઓછું પડતું. આજે એના ઘરમાં નાનું ગેટ ટુ ગેધર હતું. ત્યાં રોહન અને તેના મોમ મને તેમના ગેસ્ટ સામે ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરતા થોડા શરમાતા હતા. મને માપમાં બોલવા અને હસવા માટે પહેલેથી કહેવામાં આવ્યું હતું.

એ પાર્ટીમાં હું જ્યુસનો ગ્લાસ લઈ અને સાઈડમાં એકલી ઉભી હતી. અને પછી સહન ન થયું એટલે છોડીને આવતી રહી." હું એક શ્વાસે બધું બોલી ગઈ.

હું બોલતી હતી અને અવિનાશ મારી પ્લેટમાંથી સમોસા ખાતો હતો.

હું બોલતા અટકી ત્યાં એણે મને તુરંત પૂછ્યું , " છોડી ને આવતી રહી? એ ગેટ ટુ ગેધર ને કે રોહનને?"

કેઝ્યુઅલી અવિનાશ એ હાથમાં સમોસું પકડીને મને પૂછ્યું.

"બંને ને." એને આમ જોઈ હું પણ કેઝ્યુઅલ રિએક્શન રાખીને એક જ શબ્દ બોલી વાત ક્લિયર કરી નાખી.

એ હસ્યો અને બોલ્યો, "આજ કી નારી સબ પે ભારી. પ્રાઉડ ઓફ યુ રિયા."

અને ફરી સમોસું ખાવા લાગ્યો.

એને આમ જોઈ મને વિચાર આવ્યો કે મેં જે કર્યું એ બરાબર કર્યું.

વાત જ્યારે સેલ્ફ રિસ્પેક્ટ ઉપર આવે ને ત્યારે બધું છોડી ને એને પહેલી પ્રાયોરિટી આપવી જોઈએ.

બસ સેલ્ફ રિસ્પેક્ટ અને ઈગો વચ્ચેનો ફરક ખબર હોવો જોઈએ.

હું બસ હજુ આ વિચારતી હતી ત્યાં પેલો અઢારેક વર્ષનો છોકરો ફરી સમોસાની પ્લેટ હાથમાં પકડીને ઉભો હતો.

એને એ પ્લેટ મારી સામે રાખી. મેં આવી અવિનાશ સામે જોયું એને મારી સમોસાની પ્લેટ સફાચટ કરી નાખી હતી.

એ બસ મારી સામે જોઈને હસ્યો અને મારી પાસે પડેલ બીજી સમોસાની પ્લેટ પોતાની તરફ ખેંચતા બોલ્યો, "સમોસા બૌ મસ્ત છે નહીં?"

હું ફક્ત હસી અને પ્લેટમાંથી એક સમોસું ઉઠાવવ્યું ત્યાં જ ઊંચા અવાજ સાથે અવિનાશ બોલ્યો, "ભાઈ લીલી ચટણી તો આપ."

હું આશ્ચર્યમાં તેની સામે જોતી રહી. મને આમ જોતાં જોઈ એ બોલી પડ્યો, "શું ....?

આ લીલી ચટણી વિના સમોસાનો સ્વાદ અધુરો છે."

પેલા છોકરાએ પ્લેટમાં લીલી ચટણી નાખી.

મારાથી રહેવાયું નહીં એટલે હું બોલી પડી, " સમોસા ના સ્વાદ સામે આ લીલી ચટણીનું કાંઈ મહત્વ નથી અવિનાશ, અહીંયા આવતા કોઈ માણસને લીલી ચટણીની કાંઈ પડી ન હોય."

મારુ બોલવાનું પૂરું થયું ન થયું ત્યાં એ તુરંત બોલી પડ્યો, "બીજા ની મને નહીં ખબર પણ મારી માટે સમોસાનો સ્વાદ આ લીલી ચટણી વિના અધુરો છે રિયા." કહેતા એને સમોસુ લીલી ચટણીમાં ડૂબાવ્યું અને મારા હોઠો પાસે એ સમોસું રાખ્યું.

હું પણ એની વાતોમાં ખોવાયેલ એ ચટણીવાળા સમોસાને મારા એ બે હોઠો વચ્ચેથી પસાર થવા દઈ અને એ તીક્ષ્ણ દાંતો દ્વારા સમોસાનો૧/૪ ભાગ ને તોડ્યો અને મારી જીભને સ્પર્શ કરાવતા એ સમોસાને મારા ડાબા જબડા તરફ ધકેલી અને દાઢ દ્વારા એ સમોસાના ૧/૪ ભાગ ને પીસી દીધો અને સ્વાદ માણવા લાગી.

અને એના એ સ્વાદ ને કારણે મારી આંખો આશ્ચર્યથી મોટી થઈ ગઈ અને મારા મોઢામાંથી ઉદગાર નીકળ્યો, "વાહ."

"તો પછી." અવિનાશ હસ્યો અને બોલ્યો, " નેવર અન્ડરએસ્ટીમટ ધ પાવર ઓફ અ લીલી ચટણી."

શાહરુખ ના ડાયલોગ ને મોડિફાઇડ કરી બોલ્યા બાદ એ હસી પડ્યો અને એને હસતા જોઈ હું હસી પડી.

પણ ખરેખર એ દિવસે મને લીલી ચટણીનું મહત્વ ખબર પડી. ખબર પડી કે કોઈક માટે એકલા સમોસાનું મહત્વ છે અને કોઈક માટે એ સમોસા લીલી ચટણી વિના અધૂરા છે.

એ લીલી ચટણીને કારણે આજે હું અને અવિનાશ સાથે છીએ.