सत्यनारायण

या पूजेचा उल्लेख प्रथम स्कंद पुराणात, रेवा कांडा येथे सुता पुराणिकने नैमिषारण्यातील ऋषिनि केला आहे. तपशील कथेचा भाग आहे जे सहसा विधी दरम्यान वाचले जातात

कमळावर बसलेल्या नारायणाची एक फोटो सोबत ठेवत हा विधी केला पाहिजे.

श्री सत्यनारायण पूजा ही गुजरात, महाराष्ट्र, आसाम, बंगाल, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश, तेलंगणा, बिहार, ओडिशा, मणिपूर यासह भारतातील बऱ्याच भागांमध्ये एक लोकप्रिय प्रथा आहे.

ही पूजा सामान्यत: प्रत्येक महिन्याच्या पौर्णिमेच्या दिवशी, एकादशी च्या दुसऱ्या दिवशी म्हणजे बारसला,अमावस्येच्या दिवशी वा अन्य शुभ दिवशी केली जाते. विशेष प्रसंगी आणि यशाच्या वेळी, परमेश्वराचे आभार मानण्यासाठी देखील केली जाते. या प्रसंगांमध्ये विवाह, पदवी, नवीन नोकरीची सुरुवात, नवीन घर खरेदी, गृहप्रवेश इ समाविष्ट आहे. सत्यनारायण पूजा कोणत्याही कारणास्तव कोणत्याही दिवशी केली जाऊ शकते. ही पूजा कोणत्याही उत्सवापुरती मर्यादीत नसून पौर्णिमा (पौर्णिमेचा दिवस) विशेष म्हणजे या पूजेसाठी अतिशय शुभ मानली जाते. संध्याकाळी ही पूजा करणे अधिक योग्य मानले जाते. तथापि, एखादी व्यक्ती सकाळी ही पूजा देखील करू शकते.

     हा विधी मागील जीवनातील सर्व नकारात्मक कर्मांना शुद्ध करण्यात मदत करेल आणि नवीन सुरुवात करण्याचा मार्ग मोकळा करेल असे मानले जाते. याव्यतिरिक्त, या पूजा विधीमध्ये सहभागी होणाऱ्यांना पुण्य, आशीर्वाद आणि समृद्धी मिळेल असे मानले जाते.

     सत्यनारायण पूजा ही जगदाता रक्षणकर्ता आणि संरक्षक भगवान विष्णू यांच्याकडून कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा आणि आशीर्वाद मिळविण्याचा एक मार्ग आहे. ही पूजा लग्न, गृहप्रवेश समारंभ आणि वाढदिवस याशिवाय इतर शुभ प्रसंगी केली जाते. यात सत्यनारायण पूजा आणि कथा यांचा समावेश आहे. ही कथा ५ अध्यायांमध्ये विभागली गेली आहे. प्रामुख्याने सत्य सांगण्याचे आणि त्याचे पालन करण्याचे महत्त्व यामध्ये सांगण्यात आलेले आहे आणि त्यात देवर्षी नारद मुणी आणि भगवान विष्णू यांच्यातील संभाषणाचा समावेश आहे. पूजेत भगवान विष्णूच्या सत्यनारायण रूपाची पूजा केली जाते.

     सत्यनारायण पूजा महत्त्व :

असे मानले जाते की नारदांनी भगवान विष्णूसमोर कलयुगात पृथ्वीवरील लोकांबद्दल आपली चिंता व्यक्त केली. नारदजींनी अशी पद्धत विचारली की ज्याद्वारे पृथ्वीवरील लोक देवाशी जोडले जाऊ शकतील आणि त्यांचे आशीर्वाद घेऊ शकतील. सुख समाधानी राहतील.

    भगवान विष्णूने त्यांना सत्यनारायण पूजेचे महत्त्व सांगितले, कारण ते परमात्म्याशी जोडण्याचा सर्वात सोपा मार्ग आहे, कारण त्याचे फळ हवन करण्याइतके आहे. असे मानले जाते की ही पूजा भक्ती आणि प्रामाणिकपणाने केल्याने एखाद्याच्या जीवनात शांती, समृद्धी,प्रगती आणि आनंद येऊ शकतो.

     

 *सत्यनारायण पूजा:* जी व्यक्ती सत्यनारायण पूजा करण्याची आणि योग्य स्नान केल्यानंतर उपवास करण्याची प्रतिज्ञा करतो. येथे उपवास म्हणजे फक्त सत्य बोलणे आणि कथा संपेपर्यंत आणि ब्राह्मणांना जेवण मिळेपर्यंत काहीही न खाणे. सकाळी, ब्राह्मणांना आमंत्रित केले जाते आणि श्री सत्यनारायण पूजा केली जाते. कथा लक्षपूर्वक ऐकावी आणि पूजा प्रामाणिकपणे आणि भक्तीने करावी. कथेचे श्रवण करण्यासाठी नि प्रसाद साठी नातेवाईकांना बोलवावे.

   *पूजा करण्याची विधी :* 

केळी, गाईचे दूध, दही, तूप, मध, साखर आणि गहू/तांदळाचे पीठ साखरेसोबत मिसळून बनवलेला पंजिरी प्रसाद - हे सर्व गूळ किंवा साखरेसोबत मिसळून, भोगासाठी तयार करावा आणि नंतर प्रसाद म्हणून वाटावा. हे करण्यासारखी आर्थिक परिस्थिती नसेल तर रवा भाजून त्याचा तूप साखर घालून शिरा बनऊन प्रसाद म्हणून घ्यावा.

चरणामृत, तीळ, पान, रोली, फळे आणि फुले प्रामुख्याने झेंडू, कमळ, जास्वंद, गुलाब देखील अर्पण केली जातात. याशिवाय पंच्यामृत चाही यामध्ये प्रामुख्याने समावेश होतो.

ब्राह्मण पूजा करतात, मंत्रांचे पठण करतात आणि त्यांच्या पुस्तकांचीही(ज्याला पोथी असे म्हणतात.) पूजा करतात.

ज्यांच्या घरी पूजा करण्यात आली आहे ते प्रथम ब्राह्मणांना आणि नंतर त्यांच्या क्षमतेनुसार लोकांना जेवण देतात. ब्राह्मणांना एक लहान भेटवस्तू देऊन त्यांचा सन्मान केला जातो किंवा ग्रामीण भागात ब्राम्हणांना एका व्यक्तीच्या जेवणाचे साहित्य (गव्हाचे पीठ,मीठ,तेल,कच्चा भाजीपाला इ.)दिले जाते आणि दक्षिणा म्हणून काही पैसे देण्यात येतात. कुटुंबातील प्रत्येक सदस्य त्यांचे आशीर्वाद घेतो.

त्यानंतर स्वगृही सदस्य आपला उपवास उघडतो. रात्री पुजाघरी कीर्तन आणि जागरण आयोजित केले जाते, जिथे सर्व उपस्थित जागे राहतात आणि गाणी, मंत्र आणि कथांद्वारे भगवान विष्णूचे स्मरण करतात.

 

*पूजा करण्याचे फायदे :*

     सत्यनारायण पूजेचे शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक आरोग्यावर खूप फायदे आहेत. संपूर्ण पूजा दरम्यान प्रार्थना, भोजन आणि धार्मिक विधी केले जातात, जे सर्व शरीर आणि मनाला शांत करण्यास मदत करू शकतात. यामुळे ताण आणि चिंता कमी होण्यास मदत होते. शांतता आणि आंतरिक शांती मिळण्यास आणि सामान्य आरोग्य सुधारण्यास फायदा होतो.

सत्यनारायण पूजा एखाद्याच्या आरोग्यात सुधारणा करण्यासोबतच, त्याच्या वैयक्तिक आणि व्यावसायिक जीवनावर अनुकूल परिणाम करू शकते. ही पूजा केल्याने, नशीब, यश आणि संपत्ती तसेच अडचणींवर मात करण्याची क्षमता मिळते. मानसिक अस्वस्थता दूर होऊन शांत प्राप्ती होण्यास उपयोग होतो.