જીવનનૈયા

ગુજરાત રાજ્યના અંતરિયાળ વિસ્તારમાં રહેતારામ સિંહે ખૂબ જ ઉત્સાહથી ધંધો શરૂ કર્યો, પરંતુ પાંચ-છ મહિના પછી તેણે શરૂ કરેલ ધંધામાં મોટી ખોટને કારણે તેને ધંધો બંધ કરવો પડ્યો. આ કારણે તે મનમાં અંદર અંદર ખૂબ જ દુઃખી થઈ ગયો. અને લાંબો સમય થવા છતાં તેણે અન્ય કોઈ કામ શરૂ કર્યું ન હતું.

રામસિંહને ભણાવનાર પ્રોફેસર કૃષ્ણકાંતને રામસિંહની આ પ્રકારની મુશ્કેલીની માહિતી મળી હતી, જેઓએ તેને તેના અભ્યાસકાળ દરમિયાન જ શીખવ્યું હતું કે દરેક માનવીને જીવન દરમિયાન અને પ્રકારની મુશ્કેલી આવતી હોય છે. મુશ્કેલીઓ વગર જીવ્યું ન ગણાય. પરંતુ જીવન દરમિયાન દરેક મુશ્કેલીઓનો નીડરતાથી સામનો કરવો જોઈએ. તેઓએ રામસિંહને પોતાના ઘરે બોલાવીને પૂછ્યું કે શું વાત છે, ભાઈ, તું આજકાલ બહુ પરેશાન રહે છે ?

‘‘કંઈ નહીં, સર, મેં હમણાં જ એક નવો ધંધો શરૂ કરેલ હતો પરંતું કેવું પરિણામ મારી ઈચ્છા પ્રમાણે ન આવ્યું ઈચ્છા કરતાં વિપરીત આવ્યું. છેવટે મારે નવો શરુ કરેલ રોજગાર થોડાક જ સમયમાં બંધ કરવું પડ્યો, આવી વિષમ પરિસ્થિતિને કારણે હું થોડો ચિંતિત અને મનથી વ્યાકુળ પણ છું.‘‘' રામ સિંહે કહ્યું.

કૃષ્ણકાંત પ્રોફેસરે કહ્યું, “જો ભાઈ આ દો જીવન છે તેમાં આવું બધું તો થતું જ રહે છે, તેમાં આટલા નિરાશ થવાનો કોઈ અર્થ છે ? “પણ સર, મેં ખૂબ જ મહેનત કરી હતી, હું તન, મન અને ધનથી કામ કરી રહ્યો હતો, તો પછી હું કેવી રીતે નિષ્ફળ થયો કે હું સમજી શક્યો નથી. રામસિંહે થોડી ચીડ સાથે કહ્યું.

કૃષ્ણકાંત પ્રોફેસર થોડીવાર શાંત થયા, પછી થોડીવાર વિચાર્યા પછી બોલ્યા, "રામ સિંહ, મારી પાછળ આવ,"આ સૂકાઈ ગયેલા ટમેટાના છોડને જુઓ. ‘‘તે નકામો છે, તેને જોવાનો શું ફાયદો ? 'રામ સિંહે કહ્યું. કૃષ્ણકાંત પ્રોફેસરે કહ્યું, "જ્યારે મેં જેની રોપણી કરી, ત્યારે મેં તેના માટે યોગ્ય જે હતું તે બધું કર્યું. મેં તેને સમયાંતરે પાણી પીવડાવ્યું, તેને ફળદ્રુપ કર્યું, જંતુનાશક દવાઓ છાંટી, પરંતુ તેમ છતાં તે રોપા સૂકાઈ ગયા.

‘‘તો શું ?" રામસિંહે કહ્યું. કૃષ્ણકાંત પ્રોફેસરે તેને પ્રેમથી સમજાવ્યું, "તમે ગમે તેટલી મહેનત કરો, તમે નક્કી કરી શકતા નથી કે અંતે કેવું પરિણામ શું આવશે. તમારા હાથમાં જે વસ્તુઓ છે તે ફક્ત તમે જ નિયંત્રિત કરી શકો છો, અને તમારે બાકીનું બધું ભગવાન પર છોડી દેવું જોઈએ.

‘‘તો હું શું કરું? જો સફળતાની કોઈ ગેરંટી નથી, તો પછી પ્રયાસ કરવાનો શું ફાયદો છે ?" રામસિંહે કહ્યું.

‘‘રામ સિંહ, ઘણા લોકો આ પ્રકારના બહાનાનો સહારો લઈને તેમના જીવનમાં કંઈ મોટું કરવાનો પ્રયાસ નથી કરતા કે જ્યારે સફળતાની કોઈ ખાતરી નથી, તો પછી પ્રયાસ કરવાનો શું ફાયદો છે !” રામસિંહે કહ્યું.

"હા, લોકો માને છે કે તે સાચું છે. આટલી મહેનત, આટલા પૈસા, આટલો સમય આપ્યા પછી પણ જો સફળતા માત્ર તકની વાત હોય તો આટલું બધું કરવાનો શું ફાયદો. ”, રામસિંહે વિદાય લેતા કહ્યું.

"રાહ - રાહ જુઓ, જતા પહેલા, આ દરવાજો ખોલો અને જુઓ. ”પ્રોફેસરે દરવાજા તરફ ઈશારો કરતા કહ્યું. રામસિંહે દરવાજો ખોલ્યો, સામે મોટા લાલ ટામેટાંનો ઢગલો પડ્યો હતો.

‘‘ હો હો આટલા બધાં ટામેટા ક્યાંથી આવ્યા ?" રામસિંહે આશ્ચર્યથી પૂછ્યું.

“અલબત્ત, ટામેટાના બધા છોડ સૂકાઈ ગયા ન હતા. માનવીએ જીવનમાં ગમે તેવી મુશ્કેલીઓ આવે તેણે તેના યોગ્ય કાર્યો સતત કરતા રહેવા જોઈએ તો સફળતા મળવાની શક્યતાઓ ઘણી વધી જાય છે. પરંતુ જો તમે એક-બે નિષ્ફળતાને કારણે હાર માનો છો, તો જીવન તમને કોઈ પુરસ્કાર આપતું નથી. "કૃષ્ણકાંત પ્રોફેસરે તેની વાત પૂરી કરી.

રામસિંહે હવે સફળતાનો પાઠ ટામેટાના રોપાના ઉદાહરણથી વાંચી લીધો હતો, તે સમજી ગયો હતો કે હવે તેણે શું કરવાનું છે અને તે નવા જોશ નવો રોજગાર શરૂ કરવાની નેમ લીધી અને પોતાને જ્ઞાન આપનાર ગુરુની ચરણરજ લઈ ત્યાંથી વિદાય થયો.

રામ સિંહની જેમ, ઘણા લોકો તેમની નિષ્ફળતાને વધુ પ્રયાસ ન કરવાનું કારણ માનતો હતો. અને એ વાત સાચી છે કે આપણે ગમે તેટલા પ્રયત્નો કરીએ, પણ અંતિમ પરિણામ શું આવશે તે આપણે નિયંત્રિત કરી શકતા નથી, પરંતુ એ પણ સાચું છે કે જે લોકો સફળતાનો સ્વાદ ચાખવા માટે સતત પ્રયાસ કરતા રહે છે, તેઓને આજે નહીં તો કાલે મળશે. યાદ રાખો કે દરેક નિષ્ફળતા; સફળતા તરફ એક જ પગલું છે. રામસિંહની તેના ગુરુની શીખામણ સમજી અને નવા જોમ અને નવા ઉત્સાહથી ફરીથી તેનો નવો ધંધો શરૂ કર્યો, જે તેણે પાંચ-છ મહિના પછી કોઈ મોટી ખોટને કારણે તેમને ધંધો બંધ કરવો પડ્યો.

તે ધંધો પુન: શરૂ કર્યો અને જીવનની ગાડી પૂરપાટ ઝડપે જીવનનૈયાના પાટા પર દોડવા લાગી.