सत्यकथा डनहिलची

लंडनच्या एका चर्चमधे ‘अल्फ्रेड डनहिल’ (Alfred Dunhill) नांवाचा एक माणूस ‘सफाई कामगार’ म्हणून काम करता होता. चर्चची जमीन रोज झाडुन काढणे, टेबल्स व बेंचेस पुसणे, तसेच चर्चमधले छोटेसे स्टेज व बोलण्याचा स्टँड चकाचक साफ ठेवणे हे त्याचे मुख्य काम होते. तसेच तो चर्चचा केअरटेकर पण होता.

चर्चमधे काम करणार्‍या माणसाचे कमीत कमी शालेय शिक्षण तरी पूर्ण असावे असा या चर्चचा नियम होता. डनहिल तर अशिक्षीत होता. त्याचे शालेय शिक्षण पूर्ण झालेले नव्हते त्यामूळे त्याला लिहीता वाचता पण येत नव्हते. त्या चर्चचा जो मुख्य पाद्री म्हणजेच फादर होता त्याला चर्चचे काही नियम धाब्यावर बसवण्याची सवय होती. म्हणुनच डनहिल सारखा एक अशिक्षीत माणूस त्या चर्चमधे काम करू शकत होता. डनहिलने पण बरीच वर्षे, म्हणजे उतारवय होईपर्यंत तेथे काम केले.

वृद्धत्वामूळे चर्चचा जुना प्रमुख निवृत्त झाला व त्याजागी एक तरूण माणूस चर्चचा प्रमूख म्हणून आला. तो चर्चच्या नियमांचे काटेकोरपणे पालन करणारा होता. जेव्हा त्याला कळले कि डनहिलचे शालेय शिक्षण पूर्ण झालेले नाही तेव्हा त्याने डनहिलला नोटीस पाठवली व सहा महिन्यांच्या आत शालेय शिक्षण पूर्ण करून तसा दाखला आणण्यास सांगीतले.

डनहिलला जाणवले की त्याच्या या उतार वयात सहा महिन्यात शालेय शिक्षण पूर्ण करणे शक्य नाही. तुम्ही उतार वयातील कुत्र्याला नवीन ट्रिक्स शिकवू शकत नाही. त्यामूळे राजीनामा देण्याशीवाय गत्यंतर नाही हे त्याच्या लक्षात आले. पुढे काय करायचे हा मोठा प्रश्न होताच.

एके दिवशी दुपारी डनहिल विचार करत पायी फिरायला बाहेर पडला व चालत लंडनच्या प्रसिद्ध बॉन्डस्ट्रिटवर आला. त्याला सिगारेट ओढायची तल्लफ आली म्हणून त्याने सिगारेटचे दुकान शोधायला सुरवात केली. त्याला आख्या बॉन्डस्ट्रीटवर कोठेही सिगारेटचे एकही दुकान आढळले नाही. शेवटी बाजुच्या एका छोट्या गल्लीत सिगारेटचे एक छोटेसे दुकान आढळले. आपण बॉन्ड स्ट्रीटवर जर सिगारेटचे दुकान टाकले तर? डनहिलच्या मनात आले. लगेच त्याच्या मनात बिझनेसचा प्लॅन पक्का झाला.

त्याने चर्चच्या नोकरीचा राजीनामा दिला व बॉन्ड स्ट्रीटवर स्वतःचे एक छोटेसे सिगारेटचे दुकान चालू केले. बघता बघता त्याचे दुकान लोकप्रीय झाले व धंदा तुफान चालू लागला. त्याने बघीतले की त्याच्या दुकानात येणार्‍या ग्राहकांपैकी बरेच ग्राहक हे बॉन्ड स्ट्रीटच्या पलिकडच्या बाजूने येतात. लगेच त्याने पलीकडच्या बाजूला दुकान टाकले. बघता बघता त्याच्या दुकानांची संख्या दोनाची चार करत तीन वर्षात सोळा झाली.

अल्फ्रेड डनहिल कंपनी इंग्लंडमधला आघाडीचा टोबॅको ब्रॅन्ड झाला.

पुढे त्याने स्वतः मशीनवर सिगारेट्स बनवायला सुरवात केली व ‘डनहिल’ या ब्रॅन्डखाली सिगारेट्स विकायला सुरवात केली व तो पाच वर्षात लक्षाधीश झाला.

त्याच्या सिगारेटससाठी सतत तंबाखुचा पुरवठा व्हावा त्यासाठी अमेरिकेतील दोन तंबाखू उत्पादन करणार्‍या शेतकर्‍यांबरोबर ऍग्रीमेन्ट करायला तो स्वतः अमेरिकेला गेला. या करारामुळे त्या दोन अमेरिकन शेतकर्‍यांचे नशीब तर फळफळलेच पण तो करार हा एक महत्वाचा सार्वजनिक समारंभच ठरला. कारण या समारंभासाठी गव्हर्नर व सिनेटर जातीने उपस्धीत होते. या करारावर इतरांनी सह्या ठोकल्या पण डनहिलने मात्र आपला अंगठा उमटवला कारण त्याला सही करायला येत नव्हती.

हे पाहून गव्हर्नर चांगलेच प्रभावीत झाले व डनहिलला म्हणाले, ‘ सर! हे खरोखरच अप्रतीम आहे. तुमचे काहीही शिक्षण झालेले नसताना देखील तुम्ही एवढे प्रचंड यश मिळवलेत. जर तुमचे शिक्षण झाले असते तर काय झाले असते?’

डनहिलने त्यांना मिस्किलपणे उत्तर दिले, ‘मला जर लिहीता वाचता आले असते तर अजुनही मी चर्चमधे झाडू मारण्याचे व फरशा पुसण्याचे काम करत राहीलो असतो!’