બોલો તમને શું જોઈએ ?

જો તમે તમારા હોદાનો ધંધાનો, કામગીરીનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરો છો ? ફકત રૂપિયા જ કમાવા માટે કે પછી સંબંધો અને આશીર્વાદ પણ કમાઓ છો ? તો એ સમજવા વાંચો આ વાત.

એક દિવસ હું મારા એક મિત્ર સાથે તત્કાલ કેટેગરીમાં પાસપોર્ટ બનાવવા અમદાવાદ પાસપોર્ટ ઓફીસ ગયો હતો.લાઈનમાં ઉભા રહીને અમે પાસપોર્ટનું તત્કાલ ફોર્મ ભર્યું. ઘણો સમય થઇ ગયો હતો, હવે અમારે ફકત પાસપોર્ટની ફી જ જમા કરવાની હતી, પણ જેવો અમારો નંબર આવ્યો કે તરતજ ઓફિસર સાહેબે બારી બંધ કરી દીધી અને કહ્યું કે "ટાઇમ પૂરો થઇ ગયો છે,અત્યારે લંચ બ્રેક છે, હવે કાલે આવજો."

મેં સાહેબને ખુબ આજીજી કરી, કહ્યું "અમે ખુબ દુરથી આવ્યા છીએ, અમે આખો દિવસ આ કામમાં ખરચ્યો છે અને હવે માત્ર ફી જ ભરવાની બાકી રહી ગઈ છે. મહેરબાની કરીને આપ આ ફી જમા કરી લ્યો."

ઓફિસર તો ગુસ્સે થઇ ગયા બોલ્યા: :તમે આખો દિવસ ખરચ્યો તો એના માટે શું હું જવાબદાર છું ? અરે સરકારને કહો કે વધારે ઓફિસરની ભરતી કરે. હું તો સવારથી મારું કામ જ કરી રહ્યો છું !"

ખેર ! મારો મિત્ર ઉદાસ થઈને બોલ્યો, .."ચાલ હવે કાલે આવીશું."

મેં એને રોકીને કહ્યું,.."ઉભો રહે ! હું ફરી એકવાર કોશિશ કરી જોઉ છું."

ઓફિસર સાહેબ પોતાનું ટિફિન બોકસ લઈને કેબીનમાંથી બહાર ગયા, હું કઈ બોલ્યો નહિ, ચુપચાપ એમની પાછળ ગયો. એ એક કેન્ટીનમાં ગયા અને થેલામાંથી પોતાનું લંચ-બોક્ષ કાઢીને ધીમે ધીમે એકલા ખાવા લાગ્યા. હું એમની સામેની બેચ પર જઈને બેઠો. મેં કહ્યું, .."તમારી પાસે તો ખુબ કામ છે, રોજ નવા નવા લોકોને મળવાનું થતું હશે ?

એમને કહ્યું, "હા, હું રોજ મોટા મોટા અધિકારીઓને મળું છું, કોઈ આઈ.એ.એસ, કોઈ આઈ.પી.એસ, ધારાસભ્યો, નેતા બધા અહીં આવે છે. મારી ખુરસીની સામે મોટા મોટા લોકો રાહ જુવે છે."

પછી મેં એમને પૂછ્યું,, " તમારી પ્લેટમાંથી એક રોટલી હું પણ ખાઈ લઉં ??

તેમણે.. 'હા' કહી

હું પ્લેટ માંથી એક રોટલી ઉઠાવીને શાક જોડે ખાવા લાગ્યો. મેં ખાવાના વખાણ કરતા કહ્યું,.

"તમારી પત્ની ખુબ સરસ સ્વાદિષ્ટ જમવાનું બનાવે છે."

મેં એમને કહ્યું, "સાહેબ, તમે ખુબ મહત્વપૂર્ણ જગ્યા પર બેઠા છો, મોટા-મોટા લોકો તમારી પાસે આવે છે. પણ શું તમે તમારાં કામની ઈજ્જત કરો છો ? તમે ખુબ ભાગ્યશાળી છો, કે તમને આટલી મહત્વની જવાબદારી મળી છે, પણ તમે તમારા કામની ઈજ્જત નથી કરતા.

એમને મને પૂછ્યું: "એવું તમે કેવી રીતે કહી શકો ?"

મેં કહ્યું: "જો તમે તમારા પદની ઈજ્જત કરતા હોત તો તમે આવા રુક્ષ અને ક્રોધી સ્વભાવ વાળા ન હોત.! જુવો ! તમારો કોઈ મિત્ર પણ નથી, તમે રોજ આવી રીતે કેન્ટીનમાં એકલા જમો છો ! તમારી ખુરસી પર પણ ઉદાસ થઇને બેસો છો. લોકોનું જે કામ હોય છે તે સરળતાથી પૂરું કરવાની જગ્યાએ અટકાવવાની કોશિશ કરો છો. બહાર ગામથી આવી સવારથી હેરાન થતા લોકોની વિનંતી ઉપર કહો છો કે,.."સરકાર ને કહો કે બીજા ઓફિસરો ની ભરતી કરે ?"

અરે !. બીજા ઓફિસરો વધવાથી તમારુ જ મહત્વ ઘટશે, અને કદાચ તમારી પાસેથી આ કામ પણ છીનવાઈ જાય. ભગવાને તમને તક આપી છે સબંધો બનાવવાની. પણ તમારું દુર્ભાગ્ય જુઓ ! તમે એનો લાભ લેવાની જગ્યાએ સબંધો બગાડી રહ્યા છો. અમને શું છે ? કાલે આવી જઈશું, કે પરમ દિવસે આવી જઈશું. પણ તમારી પાસે તો મોકો હતો કોઈને ઋણી બનાવવાનો ! તમે એ પણ ચુકી ગયા !"

મેં આગળ કહ્યું, "સાહેબ.પૈસા તો ખુબ કમાઈ લેશો, પણ સબંધોનહીં, તો બધું વ્યર્થ છે. આ નોકરીમાંથી નિવૃત્ત થશો પછી શું કરશો પૈસાનું ? તમારો વ્યહવાર યોગ્ય નહીં રાખો, તો તમારા ઘરવાળા પણ તમારાથી દુઃખી રહેશે. મિત્રો તો તમારા પહેલેથીજ નથી.

મારી વાત સાંભળીને ઓફિસર સાહેબ રડવા જેવા થઇ ગયા.બોલ્યા કે, "તમે વાત સાચી કહી સાહેબ, હું તો સાવ એકલો પડી ગયો છું ! પત્ની ઝગડો કરી પિયર જતી રહી છે, છોકરાઓ પણ ઘર મૂકીને નોકરી કરવા અલગ રહેવા ચાલ્યા ગયા છે,

માં છે પણ એ પણ ખાસ વાત નથી કરતી. સવારે ચાર પાંચ રોટલી બનાવીને આપે છે અને હું એકલો એકલો ખાઈ લઉં છું. રાત્રે ઘરે જવાનું પણ મન નથી થતું. ખબર નથી પડતી કે ગરબડ ક્યાં થઈ છે ?"

હું ધીમેથી બોલ્યો, "સાહેબ પોતાની જાતને બીજા જોડે જોડો ! કોઈની મદદ કરી શકાતી હોય તો કરો.! પ્રેમથી વાત કરો, બે મીઠા બોલ બોલો ! જુ, હું અહી મારા મિત્રના પાસપોર્ટ માટે આવ્યો છું. મારી પાસે તો પાસપોર્ટ છે ! મારા મિત્ર માટે મેં તમારી પાસે આજીજી કારી, વિનંતી કરી. નિસ્વાર્થ ભાવે એટલે માટે મારી પાસે મિત્ર છે, તમારી પાસે નથી."

તેઓ ઉભા થયા અને મને કહ્યું, .."તમે મારી કેબીન \માં આવો. હું આજેજ ફી જમા કરી લઉં છું !"અને એમણે કામ કરી દીધું.

ત્યાર બાદ એમણે મારો ફોન નંબર માંગ્યો અને મેં નંબર આપી દીધો. થોડાક વર્ષો વીતી ગયા. એક દિવાળી ઉપર એક ફોન આવ્યો. પીયુષકુમાર  બોલુ છું સાહેબ.! તમે મારી પાસે તમારા કોઈ મિત્રનો પાસપોર્ટ બનાવવા આવ્યા હતા, અને તમે મારી જોડે બેસીને રોટલી પણ ખાધી હતી.! તમે કહ્યું હતું. "કે પૈસા ની જગ્યાએ સબંધ બનાવો ! મને એકદમ યાદ આવી ગયું.

મેં કહ્યું "હા,હા.. બોલો બોલો.., સાહેબ, કેમ છો ?"

એમને કહ્યું સાહેબ "તમે એ દિવસે જતા રહ્યા પછી મેં ખુબ વિચાર્યું. મને લાગ્યું કે પૈસા તો ઘણા લોકો આપી જાય છે પણ જોડે બેસીને જમવા વાળું કોઈ નથી મળતું. સાહેબ, હું બીજાજ દિવસે મારાં સાસરે ગયો અને ખુબ વિનંતી કરીને પત્નીને ઘરે લાવ્યો. એ માનતી જ ન હતી, પણ તોય તે મારી સાથે આવી અને ઘરે આવી ને જયારે એ જમવા બેઠી તો મેં એની પ્લેટમાંથી રોટલી લઇને કહ્યું, સાથે જમાડીશ ? એ દંગ રહી ગઈ!. રોવા લાગી અને પછી મારી સાથે એક જ થાળીમાં જમવા મંડી પડી ! છોકરાઓ સાથે પણ નિરાંતે બેસીને વાત કરી લીધી, દિલ ખોલી ને વાત કરી લીધી, માફી માંગી લીધી, હું તેઓને ફકત રૂપિયા આપતો હતો, પણ તે દિવસ થી પ્રેમ અને લાગણીસભર વાતો દ્વારા સાચો માણસ બનીને વાતો કરવા માંડયો. અને હવે તો , તેઓ પણ દરરોજ, એક પણ દિવસ ચૂક્યા વગર. નિયમિત સવાર,બપોર, સાંજ અને રાત નિયમિત રૂપે વાતો કરે છે, ફોન પર.સાહેબ હવે હું પૈસા નથી કમાતો, સબંધ કમાઉ છું. ઓફીસમાં પણ જ્યારે પણ જે કોઈ પણ સમયે,પ્રેમ થ વાત કરે છે અને સાથે આવે છે એનું કામ કરી આપું છું. સાહેબ !,.આજે તમને શુભ દિવાળી કહેવા માટે ફોન કર્યો છે. આવતા મહીને મારી દીકરીના લગ્ન છે. તમારે સહ-પરિવાર આવવાનું છે, દીકરી ને આશીર્વાદ આપવા.

સબંધ જોડ્યો છે તમે !

એ બોલતા રહ્યા, હું તો સાંભળતો જ રહ્યો ! મેં તો ક્યારેય વિચાર્યું જ નહોતું કે. આ માણસ પર અસર થશે અને, સાચ્ચેજ એમના જીવનમાં પણ પૈસા ઉપર સબંધો ભારે પડશે !

દોસ્તો. માણસ ભાવનાઓથી, પ્રેમ અને સદભાવનાથી સંચાલિત થાય છે, રૂપિયા,હોદા કે અન્ય કોઈ કારણો થી નહિ વીજળીથી, તાકાતથી અને કારણોથી તો મશીન ચાલે માણસ નહીં !