ମାନସିକତାର ଲକଡାଉନ୍

ଆଜି ଲିପିର ଜନ୍ମଦିନ । ତା'ର ବି ଜନ୍ମଦିନ ଗୋଟେ କ'ଣ । ଖାଲି ବୟସ ବଢିବାର ଗୋଟେ ସଙ୍କେତ । ସେ କ'ଣ ପୁଅ କି ? ସେ ପରା ଝିଅଟା । ତା' ସାନଭାଇ ମାନଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନରେ ତା' ମା' ନୂଆ ପ୍ୟାଣ୍ଟ୍ ସାର୍ଟ ଆଣିଦିଏ । ଗାଁ ଠାକୁରାଣୀ ଗାଧେଇ ଦିଏ । କ୍ଷୀରିପିଠା କରେ । ହେଲେ ତା' ଜନ୍ମଦିନରେ ସେମିତି କିଛି ନାହିଁ । ସେ ନିଜେ ଯାଇ ମନ୍ଦିରରୁ ଠାକୁର ଦର୍ଶନ ଟିକେ କରିଆସେ । ବାସ୍ ସେତିକି । ହେଲେ ଏଥର ଲକଡାଉନ୍ ରେ ସେତକ ବି କରି ହେଲାନି । ଖାଲି ବୟସଟା ଗୋଟେ ବର୍ଷ ବଢିଗଲା । ଏଇଥର ତାକୁ ସତର ପୁରି ଅଠର ବର୍ଷ ଚାଲିଲା । ଲିପିର ବାପା ପରଘରେ ମୂଲ ଲାଗି ନିଜ ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାନ୍ତି । ସକାଳୁ କାମକୁ ବାହାରି ଯାଆନ୍ତି ଯେ ଫେରିଲା ବେଳକୁ ଷୋଳ ଶିରା ଦୁହିଁ ହୋଇ ଯାଇଥାଏ । ହେଲେ ଏଇ କେଇ ମାସ ହେବ କି କରୋନା ଆସିଚି କେଜାଣି କାମଧନ୍ଦା ସବୁ ବନ୍ଦ । ଘରେ ଦୁଇଓଳି ତ ଛାଡ ଓଳିଏ ବି ଚୂଲି ଜଳିବା କଷ୍ଟ । ଏ କରୋନା ତ ପୂରା ଗରିବଙ୍କ କପାଳ ଫଟେଇ ସାରିଲାଣି । 

      ଲିପି ଘରେ ପାଞ୍ଚପ୍ରାଣୀ କୁଟୁମ୍ବ । ଲିପି ବଡ । ତା' ତଳେ ଦିଇଟା ଭାଇ । ଦୁହେଁ ଯାକ ଚାଲିଗଲା ଶଗଡରେ ହାତ ମାରିବା ଭଳି ପିଲା । ଖାଲି ଗୋଡ ବୋଇଲେ ହାତ କାମ କରି ପକାଏ । ହେଲେ ଲିପିର କାନ ମୋଡିଲେ ବି ବଚନ ବାହାରେନି । ମୂର୍ଖ ଲୋକ ହେଲେବି ଲିପି ମା' ଜାଣିଥିଲା ଯେ ଅଠର ବର୍ଷ ନହେଲେ କାଳେ ଝିଅ ବାହାଘର ହେଇ ପାରିବନି । ଏଥର କିନ୍ତୁ ଲିପି ମା' ଆଣ୍ଟ ବାନ୍ଧିଛି, ଆଉ ଝିଅକୁ ଘରେ ରଖିବନି । ଏଇ ଲକଡାଉନ୍ ରେ ଝିଅକୁ ହାତକୁ ଦି' ହାତ କରେଇ ଦେବ । ଏଇ ବେଳରେ ବାହାଘରଟା କଲେ ସାଇପଡିଶା ଭୋଜିଭାତ ଖର୍ଚ୍ଚଟା ନାହିଁ । ବାହାଘର ପରେ ଘରୁ ଜଣେ କମିଗଲେ ବି ମୁଠାଏ କମିଯିବ । ସେଇ ମୁଠାଏ କୋଉଠୁ ଆସେ । ଦିନେଦିନେ ତ ସେତିକି ବି ମିଳୁନି । କେତେ ଲୋକଙ୍କର ଗୋଡହାତ ଧଇଲାଣି ଲିପିମା' । ଲିପି ପାଇଁ ବରପାତ୍ର ଗୋଟେ ଠିକ୍ କରିଦେବା ପାଇଁ । ହେଲେ ଏ ବେଳରେ କିଏ କାହା କଥା ଶୁଣୁଛି । ସମସ୍ତଙ୍କ ଖାଇବା ପତରରେ ଧୂଳି ପକେଇ ଦେଇଛି ଏ କରୋନା । ଲିପି ବାପାକୁ ଆଉ ବସେଇଉଠେଇ ଦେଉନି ସିଏ । ଯାଉଣୁଆସୁଣୁ ସେଇ ବାହାଘର କଥା । ଲିପି ଚାହୁଁଥିଲା ସେ ଆଉଟିକେ ପାଠ ପଢିବ । ବାହାଘର କଥା ଶୁଣି କିଛିସମୟ ପେଡି ପରି ମୁହଁ କରି ବସିରହିଲା । ହେଲେ ଘରର ପରିସ୍ଥିତି ଆଉ ସାନଭାଇ ମାନଙ୍କ କଥା ଭାବି ଏଣ୍ଡୁଅ ପରି ମୁଣ୍ଡ ଟୁଙ୍ଗାରି ତା ମା' କଥାରେ ହଁ କରିବାକୁ ପଡିଲା ତାକୁ । ଶେଷରେ ଲିପିର ପୋଥିରେ ଡୋରୀ ବନ୍ଧାହେଲା । ଘରକାମ ବୋଝଟାକୁ ନିଜ ମୁଣ୍ଡ ଉପରୁ କାଢି ଲିପି ମୁଣ୍ଡରେ ଲଦିଦେଲା ତା ମା' ।

   ଏଣିକି ଲିପି ମା' ସବୁବେଳେ ଲିପିକୁ ବୁଝଉଥିଲା 

 " ଦେଖ୍ ଝିଅ,ତୁ ତ ଆମର ଟିକେ କଳା । ଏବେଠୁ ସବୁଦିନ ଗାଧେଇଲା ବେଳେ ଟିକେଟିକେ କଞ୍ଚାହଳଦୀ ଲଗଉଥା ଯେ ବର୍ଣ୍ଣଟା ଟିକେ ଫିଟିଯିବ । ନହେଲେ ଶାଶୁଘର ଲୋକ ବେଶୀ ଟଙ୍କା ଡିମାଟ କରିବେ । ତୋ ବାପା ତ ଦିନେ କାମକୁ ନଗଲେ ସେଦିନ ଆମ ଚୁଲୀକୁ ହାଣ୍ଡି ଯାଉନି । ଆଉ ଟଙ୍କା ଆମେ କୋଉଠୁ ପାଇବା ଯେ ଦବା । ଲିପି ତା ମା'ର ଏ ଅଲଣା କଥାଗୁଡାକୁ ଏ କାନରେ ପୁରେଇ ସେ କାନରେ ବାହାର କରିଦେଉଥିଲା । ମନେମନେ ଭାରି ଚିଡୁଥିଲା ତା' ମା' ଉପରେ । ଆରେ ଟଙ୍କା ଦେଇଦେଲେ କ'ଣ କାଳି ଝିଅ ଗୋରୀ ହେଇଯାଏ ନା କ'ଣ ? ଏ ଟଙ୍କା ଦେଇ ଖାଲି ମାଙ୍କଡକୁ ଚାଉଳଖିଆ ଶିଖେଇବା କଥା ଯାହା । ଅନ୍ୟ ସବୁ ରଙ୍ଗ ଭଳି କଳାଟା ବି ଗୋଟେ ରଙ୍ଗ । ଏଇ ରଙ୍ଗଟା ବାବଦକୁ ଆଉ କିଛି ଟଙ୍କା କାଇଁ ଅଧିକା ? ମନରେ ଏମିତି ଭାବିଲେ ବି ମା' କୁ ମୁହଁ ଖୋଲିଲାନି । କହିଲା - 

    

    " ମା' ଏବେ କରୋନା ରୋଗ ବ୍ୟାପୁଛି । ସାନିଟାଇଜର୍ ଗୋଟେ ଆଣେ ଯେ ଆମେ ହାତରେ ମାରିବା । " 

   " ଏଁ....ସାଟାଇଜର । ଘରେ ଖାଇବାକୁ ଦାନା ନାହିଁ । ତୁ ଏଡେ ସାଟାଇଜର୍ ନଗେଇ ଟା । " ମୁହଁ ମୋଡିଦେଇ ଚାଲିଗଲା ଲିପି ମା' ।

 

      ଏବେ ବାହାଘର ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆସୁଥିଲା ତା'ର । ଲିପି ବି ମନେମନେ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲା ଦିନେ ତା' ସ୍ୱପ୍ନର ରାଜକୁମାର ଆସିବ । ତାକୁ ବୋହୂରାଣୀ ବେଶରେ ସଜେଇ ତା' ରାଜ୍ୟର ରାଜମହଲକୁ ନେଇଯିବ । ହେଲେ ନା,ସେ କାହାରି ମନକୁ ଛୁଉଁ ନଥିଲା । ତା' କଳାରଙ୍ଗ ପାଇଁ ବାହାଘର ଭାଙ୍ଗି ଯାଉଥିଲା । ସମୟ ଗଡି ଯାଉଥିଲା । ବୟସ ବି ବଢି ଯାଉଥିଲା । ଏଇ ଭିତରେ ଦି' ବରଷ ବିତିଗଲାଣି । ଝିଅକୁ କୋଡିଏ ଛୁଇଁଲାଣି । ଲିପି ମା'ର ଚିନ୍ତା ଏବେ ବଢିବଢି ପୁରା ପାହାଡଟେ ହେଇ ସାରିଲାଣି । ସବୁବେଳେ ଦେଖ ଲିପିବାପା ଉପରେ ରାଗରେ ଗରଗର ହେଇ କହୁଥିବ ଏ ଛେଳି ଗୋଡରେ ଧାନ ମକଚି ହେଲାଣି ନା ହବ । ଲିପିମା'ର ଗରଗର ଶୁଣିବାଟା ଏଣିକି ଲିପିବାପାର ଦେହସୁହା ହେଇଗଲାଣି ।

      ଲିପି ବି କୋଉ ନାହିରେ ତେଲ ପକେଇ ଶୋଇଛି କି ? ସେ ତ ବିଚାରୀ ଉପାୟଶୂନ୍ୟ । ଦେହର ରଙ୍ଗଟା କ'ଣ ପିତଳବାସନ ହେଇଚି ଯେ ଖଟା ପକେଇ ଘଷିମାଜି ଦେଲେ ପୁଣି ଚିକିଚିକି କରିବ । ଜହ୍ନରେ ପରା କ'ଣ ଟିକିଏ କଳା ଲାଗିଯାଇଥିଲା ଯେ ସେଇଟା ଯୁଗଯୁଗ ବିତିଗଲେ ବି ଛାଡୁନି । ଆଉ ତା ଦେହର କଳାରଙ୍ଗଟାକୁ ସେ କେମିିତି ଛଡେଇବ । 

   ଏଣିକି ନିଜ ଦେହର କଳାରଙ୍ଗକୁ ନେଇ ଲିପି ମୁଣ୍ଡକୁ ବି ତେନ୍ତୁଲିଆ ବିଛା କାମୁଡିଲାଣି । ଏଇ ରଙ୍ଗଟା ପାଇଁ ସେ ଆଜି ବାପାମା' ଙ୍କ ଉପରେ ବୋଝ । ଏମିତି ଭାବି ଲିପି ଭାବବିହ୍ୱଳ ହେଇ ପଡେ । ଆଖିରୁ ତାର ଥପ୍ ଥପ୍ ଲୁହ ଝରିପଡେ । ପର ମୁହୁର୍ତ୍ତରେ ରଙ୍ଗ ପାଇଁ ତା ବାହାଘର ଭାଙ୍ଗୁଥିବା ଏମିତି ହୀନମାନସିକତାର ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ଖାଲି ରକ୍ତଚାଉଳ ଚୋବାଏ ଲିପି । 

    ବୟସ ବଢିବା ସହିତ ଲିପିର ପିଲାଳିଆ ମନଟା ବି ବଦଳୁଛି । ଦେହରେ ଯୌବନର ଟକ୍ ମକ୍ ଫୁଟିଲା ରକ୍ତ । ଏଇ ବୟସଟା ତ ସବୁ ଅନ୍ୟାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୁହଁ ଖୋଲିବାର ପ୍ରକୃତ ସମୟ । ଏଇ ବୟସରେ ତ ଦିଆଯାଏ ବିହାୟସଭେଦୀ ଉଦଘୋଷ । ନା, ସିଏ ଆଉ ଚିନିବୁହା ବଳଦ ହେଇ ପାରିବନି । ପର ମୁଣ୍ଡରେ ଯେତେ ନଡିଆ ବାଡେଇଲେ କ'ଣ ହେବ । ଏବେ ସେ ନିଜେ ସିଂହ ପରି ଯୁଝିବାକୁ ଅଣ୍ଟାଭିଡି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଗଲାଣି । ମନେମନେ ଭାବେ - ମୋ ଦେହର ରଙ୍ଗ କଳା । ସେଥିରେ ମନ ମାରିବାର କ'ଣ ଅଛି । ଲାଜ ମାଡିବାର କ'ଣ ଅଛି । ବରଂ ଲାଜ ତ ସେଇ ମାନଙ୍କ ମୁହଁକୁ ଲାଗିବା କଥା ଯୋଉମାନେ କଳାଗୋରା ଭେଦଭାବ କରୁଛନ୍ତି । ଗୋରାଲୋକଙ୍କୁ ଯଦି ଏବେ କୁହାଯାଏ କଳା ହେଇକି ଦେଖା, ସେମାନେ କ'ଣ ପାରିବେକି ? ଠିକ୍ ସେମିତି କଳାଲୋକଙ୍କୁ ବି ନିଜ ରଙ୍ଗ ବଦଳେଇବାର ନାହିଁ । ଯଦି ପାରିବେ,ଏ ଭେଦଭାବ କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ନିଜ ହୀନ ମାନସିକତାଟା ବଦଳେଇ ଦିଅନ୍ତୁ । ତାଙ୍କ ନାକଛିଞ୍ଚଡା ସେ ତାଙ୍କ ଘରେ ଦେଖାନ୍ତୁ ।

      ଆରେ ଆମ ଭଳି ଗରିବ ଲୋକଙ୍କ କଥା ଛାଡ । ଏ କଳାଗୋରା ଭେଦଭାବଟା ଶିକ୍ଷିତ ଆଉ ବଡଲୋକିଆ ବାବୁମାନଙ୍କ ପାଖରେ ବହୁତ୍ ବେଶୀ । ଶିକ୍ଷିତ ମୂର୍ଖଙ୍କୁ କ'ଣ ବୁଝେଇହବ ? ଶିକ୍ଷିତମୂର୍ଖଙ୍କୁ ବୁଝେଇବା ଯାହା ଅନ୍ଧ ଦେଶରେ ଦର୍ପଣ ବିକିବା ସେୟା । ଆଉ ଏଥିରେ ମୂଖ୍ୟ ଖଳନାୟିକା ହେଉଛନ୍ତି କିଛି ହୀନା ନାରୀ । ପ୍ରତି କଥାରୁ ଖିଅ କାଢିବା ତାଙ୍କର ଗୋଟେ ପୁରୁଣା ଅଭ୍ୟାସ । କାଳିକୋତରୀ ନଣନ୍ଦଟେ ଭାଉଜ ଖୋଜିବାକୁ ଗଲେ, ଭାଉଜର ଶ୍ୟାମଳ ରଙ୍ଗଟାବି ତାକୁ ପିଚୁ ଠାରୁ ଆହୁରି କଳା ଦେଖାଯାଉଛି । ସେ ବି ଛୁଞ୍ଚିମାଛି ପରୀକ୍ଷା କରୁଛି । ଏଇଠି ନଣନ୍ଦ ମହାଶୟାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କୁହା ଯାଇପାରେ ଗୋଦଡୀ ଲୋ ତୋ ଗୋଡକୁ ଅନା । ଏମିତି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଡାହାଳକୁକୁର ସାମ୍ନାକୁ ମାଂସ ଖଣ୍ଡେ ଫୋପାଡିଲା ପରି କନ୍ୟାପକ୍ଷ ଯଦି କିଛି ଟଙ୍କା ଫୋପାଡି ଦିଅନ୍ତି ବରପକ୍ଷଙ୍କୁ କୋଟିନିଧି ମିଳିଗଲା ପରି ଲାଗେ । ପ୍ରସାଦ ପରି ଟଙ୍କାତକ ପାଇଯାଆନ୍ତି ବିକଳ ବରପକ୍ଷ । ଏକାମୁହଁରେ ଉଆଉଷୁନା ପରି ପୁଣି କଳାଝିଅକୁ ଭଲଭଲ କହି ଢୋଲ ପିଟନ୍ତି । ଆଉ ଗରିବ ଝିଅଟି ଗରିବ ପରିବାରର ହେଇଥିଲେ ବାହାଘର ସିଧାସିଧା ଭାଙ୍ଗି ଦିଅନ୍ତି । ସେମାନେ ତ ଆଜି ଯାଏ ଜାଣି ନାହାଁନ୍ତି କି ପ୍ରକୃତ କଳାରଙ୍ଗ କ'ଣ । ସେମାନେତ ବଦଳି ପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି ଆଉ ଆମ ମଳିମୁଣ୍ଡିଆଙ୍କ କଥା କ'ଣ କହିବ ।

       ଏ ସମାଜ କେବେ ବୁଝିବ ଯେ ସବୁ ରଙ୍ଗ ପରି କଳା ବି ଏକ ରଙ୍ଗ । କାଳିଝିଅକୁ ବି ପ୍ରେମ କରା ଯାଇପାରେ । ଲେଖକଙ୍କ ଲେଖନୀ ମୁନ ବି ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବେ କାଳିଝିଅର ଚିତ୍ର ଆଙ୍କିପାରେ । କବିଙ୍କ କବିତାରେ କାଳିଝିଅକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ବର୍ଣ୍ଣନା କରା ଯାଇପାରେ । କାଳିଝିଅବି ଏକ ଭଲ ଜୀବନସାଥୀର ଭୂମିକା ନିଭେଇ ପାରେ । 

 ଗୋରାଝିଅ ଖୋଜିବାର ଏ କୁହୁଡିପହଁରା ଭିତରୁ ଲୋକମାନେ କେବେ ବାହାରିବେ ? ଲିପି ମତରେ ଦେହଟା ସାରା କଳା ହେଇଥିଲେ ବି କିଛି ଯାଏଆସ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଚରିତ୍ରରେ ଯଦି ସାମାନ୍ୟ ବି କଳା ଲାଗିଗଲା ସେଇଟା ହେଉଛି ପ୍ରକୃତ କଳାରଙ୍ଗ । 

    ହାତ ଆଞ୍ଜୁଳାରେ ଆଞ୍ଜୁଳାଏ ବିଶ୍ୱାସର ପୁଷ୍ପ ଧରିବସିଛି ଲିପି ଏ ସମାଜ ପାଇଁ । ଏ ସମାଜ ଦିନେ ନା ଦିନେ ନିଶ୍ଚୟ ବଦଳିବ । କରୋନା ସହିତ ଏ ହୀନ ମାନସିକତାଟା ବି ଦିନେ ଦୁନିଆ ଛାଡି ନିଶ୍ଚୟ ଚାଲିଯିବ ।