रेशीम डबा

४०-४५ वर्षा पुर्वी आईने केलेल्या सुबक भरतकाम 'कट वर्क' चा सेट घर आवरताना ऐका प्लॅस्टीकच्या पिशवीत जपुन ठेवलेला दिसला. खर तर प्लॅस्टीकची पिशवी फेकण्यासाठीच हातात घेतली होती...मनाने ती पिशवी तशीच फेकण्या पेक्षा एकदा बघुन तर घे असा कौल दिला...बर झालं बघीतलं!

नाही तर...केवढा मोठा अनर्थ घडला असता...

... मन हळूच आठवणीत रमायला गेलं.

रात्री घरातली सर्व काम आटोपल्यावर, आम्हा भावंडाना झोपवुन, आई तीचा रेशीम डब्बा काढायची व शांत पणे आपले भरत काम करायची...खरंतर ती इतकी दमलेली असायची दिवस भर घरातली काम करुन, कि तीने झोपायलायच पाहीजे होते...कदाचित बाबा दौर्यावरून रात्री उशिरा घरी येतील म्हणुन वाट पाहत बसत असेल...

आईने झोपवले तरी पटकन मी झोपणार कशी?...

थोड्यावेळाने डोळे किलकीले करुन कोण काय करतं हे बघत बसायची...

तर आई शांत पणे आपले भरतकाम करत असायची... तेंव्हाचा तीचा शांत, प्रसन्न चेहरा अजुनही मला आठवतो...

आणि मी झोपायचे सोडून आपणही तीच्या सारखं सुई दोरा हातात कधी घेऊ याच स्वप्न बघत कधी झोपी जात असे हेही कळत नसे.

मी बरेच वेळा तीच्या भरतकामात ढवळा ढवळ केलेली आहे माझ्या इवल्या इवल्या हातांनी तीच्या नकळत.

रात्री ती भरतकाम करत असतांना मी झोपले असे भासवुन तीच्या कडे हळूच बघत असे तीच्या लक्षात आले की नाही आपली ढवळा ढवळ??? आणि ती आपल्याला रागवेल याची भितीपण वाटत असे.

...ती आपली सर्व लक्षात येवुन सुद्धा काही झालेच नाही असे दाखुन,मी करून ठेवलेला गुंता हळूच सुईने ती सोडवून नीट करायची व आपले पुढील काम सुरू ठेवत.

आई सांगेल त्या रंगाच्या अँकरच्या रेशीम लडी बाबा आणुन देत असे...

आईने बरेच भरतकाम केले होते व ती फावल्या वेळात कोणी शिकवता म्हटले कि शिकवत पण असे.

तीच भरतकाम बघुन आम्ही कधी शिकलो हे कळले पण नाही...

आता आठवुन वाईट पण वाटत. वाटेल तशी रेशीमांची नासधुस केली होती.

सुईत नीट रेशीम धागा घालता येत नसे, कुठे तरी गाठ पडायची, ती हळुच सोडता येते हे समजायचे नाही त्या छोट्या वयात, मग जोर लावुन धागा तोडायचा... त्यात बरेच वेळा सुई तुटायची, हाताला टोचायची...धागा तोडायला मग दातांचाच वापर केला जात होता... गंमत वाटायची धागा दोन दातांच्या मधे पकड्याचा व दात एकमेकांवर घासायचे तोडायला. धागा तुटल्यावर जग जिंकल्याचा आनंद चेहर्यावर असायचा!!!

काहीच वर्षात आईचा रेशीम डब्बा आम्हा बहिणींकडे आला हे कळलेही नाही...

सुट्टीत काय करायच? हा प्रश्न कधी शाळा, काॅलेज मधे असताना पडलाच नाही, वेगळे कापड व आवडेल ते चित्र त्यावर काढुन वाटेल तशी रंगसंगत करत भरत काम, क्रोशा किंवा काही तरी कलाकुसरीचे काम, पुस्तक वाचन करत बसायचे.

संपले रेशीम धागे, नवीन रंगाचे रेशीम हवे असतील तर बाबा आणून द्याचे नेहमी...त्यामुळे आमचा रेशीम डबा रंगीबेरंगी रेशमांनी भरलेला असायचा...

कोणाच काम अपुर्ण असेल तर मला घाई व्हायची ते पुर्ण करायची...बर्याच वेळा त्यावरून ओरडापण खाल्ला आहे!

काम पुर्ण झालेतरी, सुबक नसायचे!!!

पुर्ण झालेल्या भरतकामाचे कापड आई खुबीने टेबल वैगरेवर टाकायची...

हा रेशीमडब्बा, नुसताच डब्बा नव्हता तर एका पिढी कडून दुसर्या पिढीकडे सुपुर्त केलेल्या संस्कारांचा साक्षिदार होता.

नकळत रेशमाचा गुंता सोडवता सोडवता, जीवनातील भावनीक गुंतागंत कसे शांतपणे सोडवायचे याचे बाळकडुपण ह्याच डब्बात साठवले गेले होते.

नंतर...सुईचा वापर टाका टाकायला व काढून टाकायला करायचाहे ही शिकले. नुसता धागा काही वस्तु बांधायला केलेला...

एका वस्तुचा वापर वेग वैगळ्या पध्दतीने करायचा असतो हे ही गुपित हळूहळु शिकायला मिळाले...

असा हा रेशीम डब्बा, जिव्हाळयाचा डब्बा!!!

खंत वाटते ह्या जिव्हाळ्याच्या रेशिम डब्याला पुढच्या पिढीकडे नाही पोहचवता आला...

बटन तुटली कि सेलो टेप लावली जाते, पिन मारली जाते...

पण सुई दोरा हातात घेतला जात नाही.

कपडा थोडा उसवला तरी फेकुन दिला जातो. प्लास्टीकच्या जमान्यात वापरा व फेका, दुरस्ती करून वापर करायच माहित नाही... माहिती करून घ्यायचा कंटाळा!!!