ફૂવડ વહુ

જીવીડોશીને વહુ લાવવાના બહુ અભરખાં. નાથિયો ભણ્યો ય નહિ ને ગણ્યો ય નહિ! છતાંય એની મા જીવીડોશીને તો એમ જ કે એના દીકરાને વરવા રાજકુંવરીઓ લાઈન કરીને ઘરના આંગણે ઉભી છે..!

નાથિયાનું નામ તો નથુરામ પણ બાળપણથી જ બધાં એને નાથિયો કહે. સાતમીમાં વર્ગશિક્ષકને આંખમાં પેન્સિલ મારી દીધી એ પછી શાળાની દિશામાં આજ સુધી નથી ગયો. બાપા તો એ ચાર વર્ષનો હતો ત્યારે જ ગામતરું કરી ગયેલાં. એ પછી જીવી ડોશી એક શેઠાણીનાં બાળકને રાખવા જતા.. નાથિયો એક કોલેજમાં પ્યુન હતો.

“એ નાથિયા, હવે વહુ લાવવી પડે હો. ઓલી કાંતા, કોકી અને ચંપાના ઘરે ય વહુઓ આવી ગઈ છ. કાલ રાજુકાકા આવિયા’તા.. ઇમની બાજુમાં આપણી નાતના કોઈ ભાઈ રે છ. ઈ ભાઈ કારખાનામાં ચોકીદારછે એની દીકરીની વાત છે. એનું નામ ગૌરી છે. બવ રૂપાળી છ એવું કેતા’તાં કાકા..!! ઓલી બધીયું બળી જાસે. કાલ જ જોઈ આવીયે ને હા પાકું કરવું છ એટલે રજા લઇ જ લેજે..!”

નાથિયો તો રૂપાળી સાંભળીને જ હરખાઈ ગયેલો. જીવી ડોશીને નાથિયો બંને મળીને મહિનાના પંદરેક હજાર જેવા પૈસા કમાઈ લેતા. નાથિયો મલકાતાં મલકાતાં, ગૌરીનાં વિચારોમાં ખોવાઈને બોલ્યો,

“હાલ મા. લાવ મારું માખણ કાઢ ! એટલે નાસ્તો કરીને હું જાવ !”

નાથિયાને માખણ બહુ ભાવે. ને જીવી ડોશી ય માખણ બનાવવામાં બહુ દરકાર રાખે. રોજનું લિટર દૂધ એમનાઘરમાં આવે એટલે દર પંદર દિવસે જીવી ડોશી મલાઈમાંથી માખણ બનાવે, એની છાશ કરે ને પછી ઘી બનાવે. એ ખાટી છાશમાંથી બેવાર કઢી, એકવખત ખાટા મગ, ઢોકળા ને હાંડવો બનાવે ! અને માખણ જે વધ્યું હોય એ ફ્રીઝમાં રાખી દે. રોજ ભાખરીમાં માખણ ચોપડીને સવારે દૂધ-ભાખરી ખાઈને નાથિયો નોકરીએ જાય.

માખણની ચીવટ તો દરેક સ્ત્રીને હોય જ ને વળી ! ને એમાય જીવી ડોશી તો ગામડાનાં એટલે બહુ સાચવીને માખણ બનાવે. છાશમાં પણ જરાય કણ ના વધ્યો હોય માખણનો..!

“હાલ્ય દીકરા.. આજ તો નીમક વાળી ભાખરી કરી છે.”

જીવીડોશીએ પોતાના દીકરાને નાસ્તો પીરસ્યો ને પછી શેઠાણીના ઘેર જવા નીકળ્યા. નાથિયો પણ નાસ્તો કરીને ઘરને તાળું દઈને કોલેજ જતો રહ્યો. એ આખો દિવસ એણે કોલેજમાં ગૌરીના શમણાં જ જોયા.

“આવો બેન.. આવો કુમાર..!”

ગૌરીના પપ્પા અને મમીએ નાથિયા અને જીવીડોશીને પ્રેમથી આવકાર આપ્યો. વાતોચીતો થઇ અને ગૌરી ને નાથિયો એકબીજા સાથે બેઠા. વ્યવહારિક બધી વાતો કરીને જીવીડોશીએ તે જ દિવસે નાથિયાનું ગૌરી સાથે નક્કી કરીને ગોળ-ધાણા ખવડાવી દીધા બંનેને ! એક જ મહિનામાં વાડી મળી ગઈ ને તરત લગ્ન લઇ લીધા. લગ્નમાં જીવીડોશીએ આખી શેરીને બોલાવી હતી. ખર્ચો તો ગૌરીના માં-બાપ કરવાના હતા ને..!

“બવ રૂપાળી છોકરી શોધી આવ્યા છ આ જીવીમાં તો!”

“એ તો રૂપ છે, ગુણ નઈ હોય કાઈ..”

“ભાઈ, આજના જમાનામાં છોકરીઓ હુશિયાર થઇ ગઈ છ. જોજો ને આ જીવીડોશીને કાલ બારે કાઢી મુકશે..”

દાળનો સબડકો બોલાવતા બોલાવતા લગ્નમાં આવેલા મહેમાનો ને ખાસ કરીને તો જીવીડોશીની શેરીમાં રહેતી બીજી ડોશીઓ ચર્ચાઓ કરી રહી હતી. લગ્ન બાદ બધું સરસ ચાલવા લાગ્યું. સવારમાં જીવી ડોશી ને નાથિયો જાય એટલે બન્ને માટે ગૌરી સરસ ગરમ ભાખરી બનાવી આપે. સાંજે આવે ત્યારે ય ગૌરીએ ભાખરી ને શાક બનાવીને જ રાખ્યાં હોય. જીવીડોશીને તો જાણે સ્વર્ગ મળી ગયું. વહુએ દસ દિવસમાં બધુય સંભાળી લીધું તેવું લાગવા લાગ્યું.

જીવીડોશીએ કોકી, ચંપા ને કાંતાને આ વાતો કહી. બીજી બધી ડોશીઓને હવે પોતાની વહુ નકામી લાગવા લાગી. જીવીડોશીની ડાહી વહુના કારણે બીજા બધાંનાં ઘરમાં સાસુ-વહુ વચ્ચે કંકાસ શરુ થઇ ગયો. શેરીની બધી વહુઓ ભેગી મળીને પોતાની સાસુઓ વિરુધ કાવાદાવા રચવામાં લાગી પડી..!

એ દિવસે શનિવાર હતો. જીવીડોશીને કામ પર વહેલું જવાનું હતું.

“અરે રે.. આ મલાઈ જમાવી હતી એનું માખણ કરવાનું તો રહી જ ગયું.. હે ભગવાન બે દિવસ થઇ ગયા છે જમાવી એને.. હવે વાસ આવે એ કરતા લાવને ગૌરીવહુને જ કહી દઉં.. એ કરી લેશે..”

ને જીવીડોશી કપડા સુકવતી ગૌરીની કને ગયા..

“વહુ, જરા આ મલાઈમાંથી માખણ કરીને છાશ રાખી દેજો ને ઘી બનાવી નાખજો ને.. નથુ ખાય છે ને રોજ સવારે એટલે માખણ થોડું વધુ રાખજો હો ને !”

ગૌરી કંઈ બોલે એ પહેલાં ઉતાવળમાં રહેલાં જીવીડોશી ઘરની બહાર નીકળી ગયાં. સાંજે સાત વાગ્યે થાક્યા-પાક્યા જીવીડોશી આવ્યાં. ગૌરીએ એમને પાણી આપ્યું ને પછી ગરમ ભાખરી ઉતારવા લોટ બાંધ્યો. જીવીડોશી કપડા બદલીને રસોડામાં આવ્યાં ને તેમનું ધ્યાન ત્યાં પડેલા ઘીના ડબ્બામાં ગયું.

“એ માડી રે.. આ શું વહુ ? આ ઘીમાં તમે અડધે-અડધું તો કિટું જ છે.. અરર.. એક મીલીટ.. માખણ ક્યાં છે ? જરા જોવા દો તો.. અને છાશ..”

જીવીડોશીએ તરત ફ્રીઝ ખોલ્યું અને અંદર મુકેલી છાશની હાંડી અને માખણનો વાટકો કાઢ્યો.. ને એમનાથી રાડ પડાઈ ગઈ.

“અરરર.. નકામી.. કઈ આવડતું નથી આ છોકરીને.. માં-બાપે કઈ શીખવ્યું નથી.. બોલો ફૂવડ છોકરી.. હાચું જ કેતા’તાં મારાં બા. “છાશમાં માખણ જાય ને વહુ ફૂવડ કહેવાય” શા કામના આટલા રૂપ જ્યાં માખણ બનાવતા ય નાં આવડે.”

જીવીડોશી ગૌરીને ખરી-ખોટી સંભાળવવા લાગ્યાં. ગૌરીથી આટલું બધું સહન ના થયું. એ જ રાત્રે નાથિયાને કહીને એ તો ચાલી ગઈ પોતાને ઘેર. જીવીડોશી મો ફુલાવીને એને જતી જોઈ રહ્યાં. ના એને રોકવાની કોશિશ કરી કે ના કઈ બોલ્યા..!

બીજા દિવસે આખી શેરીને ખબર પડી ગઈ કે જીવીડોશીની વહુ દસ દિવસમાં ઘર છોડીને પિયરે બેસી ગઈ. કોકી, ચંપા ને કાંતા જીવીને મળવા આવ્યા. જાણે ખરખરો કરતા હોય ! જીવીડોશી ચુપચાપ બધીયુંને સાંભળી રહ્યાં. ત્રણેયના વાકબાણો સહન કરતા જીવીડોશી ચુપચાપ બેઠા હતા કે એ ત્રણેય ડોશીની વહુઓ આવી.

“જીવીકાકી.. ગૌરીને માખણ બનાવતા ના આવડતું હોય તો શીખવવાની ફરજ કોની છે ? તમારા ઘરની રીત અનુસાર વહુને ઢાળવા માંગો છો પણ તમે બધી સાસુઓ વહુઓને કઈ શીખડાવવા નથી ઈચ્છતી. એકબીજાની વહુઓની ઈર્ષ્યા નહિ કરો પણ જે વહુ મળી છે તેના અરમાનોને, તેના ગુણોને સમજીને તેને સાચવો. વહુના રૂપ નહિ ગુણને વખાણો..!”

કોકીની વહુ બોલી કે તરત ચંપાની વહુએ કહ્યું,

“ચાલો. હવે અમારી આ બહેનપણીના ફરી તમારા ઘરમાં પગલા પડાવો..”

ગૌરીને આંગણે જોઈ જીવીડોશી હરખાઈ ગયાં. આમેય ક્યારના ચંપા, કોકી ને કાંતાના વાકબાણો સાંભળીને કંટાળી ગયા હતાં. જેવી ગૌરીને જોઈ કે તરત તેને ભેટીને બોલ્યાં,

“દીકરી, અપેક્ષા રાખવા પહેલા તને અણીદાર બનાવવાની માર ફરજ હતી દીકરી... હવે હું તને માખણમાંથી છાશ કાઢતા શીખડાવીશ.”

આ દ્રશ્ય જોઈ કાંતા, કોકી ને ચંપા પણ પોતાની વહુઓને ભેટી પડી. છેલ્લા અમુક દિવસોથી ચાલતા તેમના કંકાસનો પણ અંત આવ્યો.

ઘરમાં જતાં જ ગૌરી જીવીડોશીને સંબોધીને બોલી,

“બા.. મન માખણ કાઢતા આવડે છ હો.. આ તો જરા તમાર બહેનપણીઓને સબક શીખડાવવા અમે બધીયુએ મળીને ઉપાય કરેલો. ભેગાભેગ તમનેય મારી કિંમત સમજાઈ એ જાણીને હું તો રાજી થઇ ગઈ..”

જીવીડોશી આ સાંભળી પોરસાઈ ગયા.. ને મનમાં બોલ્યા,

“વહુ છે તો મારી સો ટચનું સોનું હોં...!”