યોગભ્રંશ

ઉગ્યો હતો ક્ષિતિજમાં રવિ કૈંક રાતે,

આછો પ્રકાશ ક્રમથી વધતો જણાતો;

ધીરો પ્રભાતપવમાન સુગંધ સંગે,

દેતો અનેક લહરિ ઉરની ઉમગે.

નિદ્રા વિદાય મુખ માગતી મુગ્ધભાવે,

આલિંગતી, નિરખતી નવલાઃ કટાશે;

“જાઉં ન જાઉં” વદતી, મનમાં મુંઝાતી,

ઉભી થતી, નિકટ દૂર જતી, લજાતી.

સંગીત સંસતિ તણું શ્રવણે શુણાતું,

પેસી જતું હૃદયમાં, વળી દૂર થાવું;

જાગ્યું હતું હૃદય કૈંક, હતું ન જાગ્યું,

પામી વિકાસ પળમાં બળથી બિહાતું.

ત્યાં વ્યોમ કો નવલ તેજ થકી છવાયું,

થંભ્યો દિવાકર, થયે કંઈ સ્તબ્ધ વાયુ;

એ તેજ વર્ષતી મનોહર દિવ્ય દેવી;

આવી રહી શિર પરે ગૃહછત્ર ભેદી.

સંગીતથી ઉર અચિંત્ય જગાડતી એ,

ને સ્નેહની નજર નાખી નિહાળતી એ;

ધીમે હસી હૃદયને લલચાવતી એ,

સંતાડતી મુખ ઘડીક બતાવતી એ.

નેત્રો રહ્યાં ચકિત એ છવિને નિહાળી,

ને ચિત્તમાં પણ રહી પળ એક ચોંટી;

ઉંચા કરે સહજ સ્પર્શ કરી શકાત,

પૂછાત અંતર તણી કંઈ ગૂઢ વાત.

નિદ્રા પરંતુ ઉરથી અળગી ન થાય,

એની મીઠી લહરિઓ વધતી જણાય;

સા૫ત્ન્યભાવ ઉરમાં પ્રકટ્યો શું એને?

સ્પર્ધા થકી હદયને ગ્રહી રેાકતી એ !

આકર્ષણો ઉભય મધ્ય પડી રહેલું,

કર્ત્તવ્યમૂઢ મન સ્તબ્ધ બન્યું બિચારૂં,

કીધો ન આદર, અનાદર એ દશામાં,

છે સ્વપ્ન કે જરૂર જાગૃતિ એ દીસે ના.

અંતે કટાક્ષ ઉર ઉપર એક ફેંકી,

અભ્યક્ત વક વદને કઈ શબ્દ કે'તી,

ઉડી ગઈ ત્વરિત અંબરમાર્ગ એ તો,

જાગી ગયું હૃદય સ્વસ્થ થયું હવે તો.

કિંતુ ગઈ, વહી ધનની ધટામાં,

ઝંકાર નુપૂર તણો વિલસે હવામાં;

શોધી રહ્યું હૃદય કૈં પરિતાપ પામી,

સર્વે દિશા ફરી વળ્યું શ્રમ સદ્ય સેવી.

દીઠી પરંતુ ફરી એ નહિ દિવ્યદેહા,

એ હાસ્ય, એ નહિ કટાક્ષ ફરી નિહાળ્યાં;

એ સંગીતામૃત ફરી શ્રવણે ન પીધું,

ને તેજ એ નભ વિષે ફરીથી ન દીઠું.