गुमनामी बाबा: एक अज्ञात महायोद्ध्याची कथा

गुमनामी बाबा: एक अज्ञात महायोद्ध्याची कथा

(नाटकाच्या सुरुवातीला पडद्याआडून भगव्या प्रकाशाची नाजूक झळक दिसते. "वंदे मातरम्" चा मंद स्वर ऐकू येतो. नेपथ्य बदलत जातं आणि एका जुना रेल्वे स्टेशन उभं राहतं. कालखंड आहे 1945 – दुसऱ्या महायुद्धाचा शेवटचा टप्पा. नेपथ्य शांत आहे, पण मंचावर कुतूहल निर्माण होतं.)

---

पहिलं दृश्य – रेल्वे स्टेशन, 1945

(गाडीचा भोंगा वाजतो. एक माणूस (गुमनामी बाबा), साधा पण रुबाबदार पोशाख घालून, थोडा थकलेला, पाठीवर एक साधं झोळं घेऊन ट्रेनमधून उतरतो. गाडीच्या धुरामुळे त्याचा चेहरा स्पष्ट दिसत नाही. तो गुपचूप स्टेशनच्या बाहेर येतो. एका हातात एक पिशवी आणि दुसऱ्या हातात उंची छडी आहे. लोक त्याच्याकडे पाहतात, पण तो कोणालाही प्रतिसाद देत नाही.

गावकरी १: "भाईसाहेब, तुम्ही कुठल्या गावी चाललात? एवढं गडद व्यक्तिमत्त्व, पण इतके शांत! तुम्ही काहीतरी मोठे लोक दिसता."

अनोळखी माणूस (गुमनामी बाबा): (थोडंसं हसत) "लोकांवरचं ओझं कमी करायला आलोय."

(तो सरळ चालत जातो. मागे लोकांच्या चर्चा सुरू होतात.)

गावकरी २: "तो माणूस कोण असेल? काहीतरी गुपित आहे."

(दृष्य फिकट होतं. बाबा एका छोट्या झोपडीत विसावतो, जिथे त्याने आपला तंबू उभा केला आहे.)

---

दुसरं दृश्य – बाबांचा आश्रम, 1970

(दृश्य पुढे सरकते. बाबांचा आश्रम आता तयार झाला आहे. साधी झोपडी, पण आत पुस्तकं, कागदपत्रं, आणि काही ऐतिहासिक वस्तू आहेत – नेताजींच्या हस्ताक्षरातली पत्रं, काही जुने भारतीय स्वातंत्र्य संग्रामाशी संबंधित दस्तावेज. बाबा ध्यानस्थ आहेत. त्यांचा चेहरा अजूनही तेजस्वी आहे.)

राघव (पत्रकार): (कपाळावर घाम, कॅमेरा घेऊन आश्रमात शिरतो.) "बाबा, सगळं देश तुमचं नाव घेतोय. लोक म्हणतायत, तुम्ही नेताजी सुभाषचंद्र बोस आहात. खरं काय आहे?"

गुमनामी बाबा: (डोळे उघडत) "राघव, मी फक्त एक साधा योगी आहे. जगानं मला विसरलं, आणि मलाही ते विसरणं गरजेचं होतं."

राघव: (आश्चर्याने) "पण बाबा, तुमच्या आश्रमात INA चे झेंडे, जुनी पत्रं, आणि जपानी भाषेतले दस्तऐवज आहेत. याचा अर्थ काय?"

गुमनामी बाबा: (मंद हसत) "काही प्रश्नांना उत्तरं शोधायची नसतात, राघव. सत्याच्या शोधात गेलं, तर माणूस स्वतःलाच हरवून बसतो."

राघव: "म्हणजे तुम्ही मान्य करताय, की तुम्ही नेताजीच आहात?"

गुमनामी बाबा: (गंभीर स्वरात) "नेताजी जिवंत नाही. जिवंत आहे फक्त त्यांचं स्वप्न."

(राघव चकित होतो. आश्रमाच्या कोपऱ्यात ठेवलेल्या एका ट्रंकेतून त्याला नेताजींचं स्वाक्षरी केलेलं पत्र दिसतं.)

---

तिसरं दृश्य – सत्याचा शोध

(राघव शहरातल्या इतिहासकार आणि तज्ज्ञांच्या भेटी घेतो. त्याच्या हाती अनेक पुरावे लागतात – नेताजींच्या हस्ताक्षराची पत्रं, जपानी अधिकाऱ्यांची माहिती, आणि गुमनामी बाबांच्या सामानात आढळलेल्या वस्तू.)

इतिहासकार: "हे सगळं स्पष्ट सांगतं, राघव. गुमनामी बाबा म्हणजेच नेताजी सुभाषचंद्र बोस. दुसऱ्या महायुद्धानंतर ते गायब झाले, पण इथे परतले आणि स्वतःला लपवलं."

राघव: (चिंताग्रस्त) "पण त्यांनी स्वतःला का लपवलं असेल?"

इतिहासकार: "कदाचित देशाच्या राजकीय अस्थिरतेला ते जबाबदार ठरण्याची भीती वाटली असेल. त्यांच्या पुनरागमनाने मोठं वादळ निर्माण झालं असतं."

---

चौथं दृश्य – बाबांचा अंत्यसंस्कार, 1985

(बाबांच्या निधनाची बातमी पसरते. आश्रमाबाहेर हजारो लोक जमले आहेत. प्रत्येकजण उत्सुक आहे – खरंच बाबा नेताजी होते का?)

गावकरी १: "मी नेहमी म्हणायचो, बाबा काहीतरी वेगळेच होते. पण आपल्याला ते कधीच कळलं नाही."

गावकरी २: "हो, त्यांच्या सामानातून मिळालेल्या वस्तू पाहिल्या का? नेताजींचा झेंडा, त्यांची पत्रं..."

(बाबांच्या सामानाची चौकशी सुरू होते. त्यांचे सामान नेताजींच्या जीवनाशी संबंधित असल्याचं सिद्ध होतं. मात्र, बाबा गेल्याने सत्य अज्ञातच राहतं.)

राघव: (स्वतःशीच) "ते नेताजी होते की नाही, हे कधीच कळणार नाही. पण त्यांनी देशासाठी दिलेलं बलिदान अजरामर आहे."

---

शेवटचं दृश्य – नेपथ्य बदलतो

(मंचावर प्रकाश मंद होतो. बाबांचा चेहरा झळकत राहतो. मागे नेताजींचं "तुम मुझे खून दो, मैं तुम्हे आज़ादी दूंगा!" हे भाषण ऐकू येतं. आवाज झेपावत जातो, आणि मंचावर धूर पसरतो.)

(पडदा पडतो, पण प्रेक्षकांच्या मनात गुमनामी बाबांचं व्यक्तिमत्त्व कायमचं ठसतं.)

---

(नाट्याचा शेवट: प्रेक्षक शांतपणे बाहेर पडतात, प्रत्येकाच्या मनात गुमनामी बाबांबद्दल असंख्य प्रश्न.)