હે ભગવાન સંભાળી લેજે...
હે ભગવાન સંભાળી લેજે...
આજે મારે વાત કરવી છે એક સજજન રીક્ષાવાળાની. 'હે ભગવાન સંભાળી લેજે...' અે ઉદ્દગાર આ રીક્ષાવાળાના છે. તમને પ્રશ્ન થયો હશે કે રીક્ષાવાળો ને વળી સજજન? તો હા મને પણ તેની મુલાકાતથી આવું જ આશ્ચર્ય થયું હતું, અને માનવું પડયું કે બધાય રીક્ષાવાળા ખરાબ નથી હોતા !
આમ તો હજી હંમણાં જ રાજકોટમાં એક રીક્ષાવાળાએ એક બાળકી અને અેક વૃધ્ધા સાથે ક્રુરતા આચરી મોતને ઘાટ ઉતારી દીધાનો કિસ્સો બન્યો ત્યારે જ મારે આ અપદવારૂપ અનુભવ લખવો હતો, કે બધાય રીક્ષાવાળા એવા ખરાબ નથી હોતા, કોઇ સારાપણ હોય છે ! પણ આળસમાં ઘણો વિલંબ થઇ ગયો. ખેર આજે સમય મળ્યો છે તો ચાલો વાત માંડું છું...
હું અને મારા પત્ની રાજકોટના પેલેસ રોડ પરના આશાપુરા માતાના મંદિરે ઘરેથી પગપાળા દર્શન કરવા ગયાં હતાં. વળતા રીક્ષાની રાહ જોઈને રોડ પર ઉભાં હતાં. એક રીક્ષાવાળો આવ્યો ને સીધ્ધું સાવ વ્યાજબી ભાડું કે'તાં અમે તરત બેસી ગયાં !
મજાની વાત હવે શરૂ થઇ. થોડે આગળ જતા તેણે મેઇન રોડ પરથી આડી ગલીમાં રીક્ષા લીધી અને બોલ્યો, 'બે મીનીટ હો સાહેબ મારૂં એક કામ પતાવી લઉં.' મેં કીધું, 'કાય વાંધો નય.' રીક્ષા ઉભી રાખી આગળ હેંડલ પાસે તેણે બહુ સાચવીને રાખેલ કાગળનું એક પડીકુ હાથમાં લીધું ને ફટાફટ કોઇને આપી અાવ્યો. પાછી રીક્ષા મેઇનરોડ પર લઇ લેતા એની મેળાયે જ ખુલાસો કરવા લાગ્યો, 'સાહેબ તમને થયું હશે ને કે ઇ પડીકામાં શું હશે? તો તમને જણાવી દવ કે ઇ પડીકામાં રૂ. પચાસ હજારની ચાંદી હતી.'
હું મનમાં હસ્યો કે એમાં અમને શું ફેર પડે! પછી સમજાય ગયું કે આ જણ વાતોડીયો લાગે છે. મેં હોકારો દેવાનું ચાલુ રાખ્યું. એ બોલ્યે જતો તો કે સાહેબ જેમ તમારે રીક્ષાવાળાની જોયને પસંદગી ઉતારવી પડે છે, એમ અમારેય સમજી વિચારી ને પેસેન્જર બેસાડવા પડે. મારી પાસે આટલું જોખમ રોજ સવારે હોય. જેવા તેવાને બેસાડું તો મનેય લુંટી જાય, બોલો સાચી વાત કે નહીં? મે કીધું સાચી વાત હો, પણ આટલી ચાંદીની તમારે રોજ હેરાફેરી શેની હોય?
તો કહે કે મારા વૃધ્ધ પિતા ધરે ચાંદીનું કામ કરે છે, તેમના શેઠ બહુ વિશ્વાસુ હોવાથી અમને ઘરે બેઠા ચાંદીકામ કરવા આપે છે. રાત્રે હું ફ્રી હોય તો હું પણ એમને એ કામમાં મદદ કરૂં. મારા પત્ની પણ થોડુંઘણું કરાવે. જે કામ થયું હોય તે સવારે શેઠને આપી આવવાની જવાબદારી હું સંભાળું.
રીક્ષા આગળ વધતી ગઇ તેમ તેમ તેની ફીલસુફી ભરી વાતો પણ લંબાતી ગઇ. મેં કીધું, 'વાહ તમારૂં તો આખું ઘર મહેનતું લાગે છે? તમે છો તો રીક્ષાવાળા પણ બહુ સારા પરીવારમાંથી આવતા લાગો છો.' ત્યાં તો ગદગદીત થઇ ગ્યો. રહેવા દયો હવે, અમને રીક્ષાવાળાને કોઇ સારા ન જ ગણે ! આ તો તમે સારા છો એટલે તમે મને સારો કહો છો. એમતો હું પણ પેસેન્જરોને વરતતો થઇ ગ્યો છું. તમે સારા લાગ્યા એટલે તો બેસાડયા તા, બાકી આટલુ ચાંદી સાથે હોય ત્યારે રીક્ષા ઉભી જ ન રાખું. અને હા સાહેબ હું ભગવાન પર ભરોસો રાખીને રોજીરોટી રળવાવાળો માણસ છું. તમારેય કયાં ભાડા બાબતે મારી સાથે બારગેનીંગ કરવુ પડયું? આપણું ભાડું વ્યાજબી જ હોય! છતાય કયારેક એવા ભટકાય જાય તો ભાડુ જતુય કરવુ પડે છે!
મે સવાલ કર્યો, ભાડુ જતું કરવું પડે એટલે? ઇ કાય સમજાણુ નહી! રીક્ષાવાળા કોઇ દિવસ પાઇ પણ જતી કરતા હશે?
તે થોડુ હસ્યો ને અરીસામાથી મારી સામે જોતા જોતા બલ્યો.હા સાહેબ હું ભલોભોળો સીધોસાદો માણસ છું, અને અમને રોજ સારાનરસા અનુભવ થતા રહે છે. ઘણી વખત કોઇ માથાભારે કે દારૂડીયા રીક્ષામા બેસી જાય અને તે કહે ત્યાં હૂંં ઉતારી દવ એટલે મોટોરૂઆબ કરીને બોલે ચાલ ચાલ નીકળ અમારૂ ભાડુ ન હોય! મને ઓળખતો નથી?
બસ હું તેને ઉતારીને તરત આકાશ તરફ જોઇ લવ અને મનમાં જ બોલી નાખું, 'હે ભગવાન સંભાળી લેજે!' ...પછી ત્યાંથી આગળ નીકળી જાવ.
મેં વળી પાછુ ઉત્સુકતાથી પૂછયું 'હે ભગવાન સંભાળી લેજે અેટલે શું?
તે બોલ્યો અરે આટલું સીધું સાદું ગણિત પણ ન સમજયા. હે ભગવાન સંભાળી લેજે એટલે હિસાબ સમજી લેજે. કોઇ ભાડુ ન આપવાની દાદાગીરી કરે તો હું તો તેમને પહોંચી ન શકુ એટલે એ હિસાબ સમજવાનું કામ ભગવાનને સોંપી દવ છું. અને હા જેણે મને ભાડુ ન ચુકવ્યું હોય તેના બદલામાં તેને શું ફાયદો કે નુકશાન થાય તે નથી જાણતો પણ એટલું તો દ્રઢ વિશ્વાસ સાથે કહી શકું કે મને જે ભાડુ ન ચુકવાયું હોય તેનાથી બમણું કે ત્રણ ગણુ ભગવાન મને કોઇને કોઇ રીતે આપી જ દે છે!
હું મનોમન બોલી ઉઠયો 'વાહ દોસ્ત વાહ તું તો મને બહુ અગત્યનો પાઠ શીખવી ગ્યો!'
અમારો મુકામ આવતા ઉતરી ગયા... હા નકિક કરેલુ ભાડું ચુકવીને!!! પછી તો હુંય શીખી ગયો. બસ જયારે જયારે મને કોઇ વગર કારણે નુકશાન પહોચાડે છે ત્યારે હું પણ ઉપરવાળાને હિસાબ સોપી દવ છું, "હે ભગવાન સંભાળી લેજે..."