सिमकार्ड चा प्रीपेड ताप

कॉलेज संपल्यावर अवनी घरी आली. एकामागून एक लेक्चर्स, प्रॅक्टिकल्स, लायब्ररी सेशन्स अशा दिवसभराच्या व्यस्त दिनचर्ये मुळे ती थकली होती. फ्रेश होऊन, थोडं खाऊन, तिनं मोबाईल फोन हातात घेतला. ड्युएल सिम कार्डची व्यवस्था असलेल्या तिच्या मोबाईल फोन मध्ये दोनच दिवसांपूर्वी तिने एयरसेल प्रीपेड सिम टाकून घेतलं होतं. त्याचा चांगला इंटरनेट स्पीड मिळत असल्याने ती खुशीत होती.

तिच्या मोबाईल फोनची रिंग वाजताच व्हाट्सअप, इन्स्टा वर रमलेली अवनी भानावर आली. नवीन नंबर वर कॉल आला होता. अननोन नंबर फ्लॅश होत होता. तिने कॉल रिसीव केला.

"हॅलो..."

"हमारे अकाउंट से निकाले हुए पैसे सिधी तरह से वापीस करो, नही तो अंजाम बुरा होगा... देख लेना..."

"हॅलो...आप किस से बात करना चाहते है ? शायद रॉंग नंबर लग गया है आपका..."

"यह 8763×××××× नंबर है ना ?"

"हां... नंबर तो सही है.. "

"छह-सात महिनें पहले, इस नंबर से कॉल करके तुने हमारा एटीएम कार्ड नंबर और पिन पूछ लिया और हमारे अकाउंट से पैसे निकाल लिए... हम नींद मे थे इसलिये गलती कर दी और तुमको कार्ड नंबर और पिन बता दिया..."

"लेकिन यह नंबर तो मुझे परसो ही मिला है..."

"ऐ लडकी... ज्यादा नाटक मत कर... हमारे पैसे कब वापस करेगी ये बता... पुलीस के चक्कर काटते काटते मै थक गया हूँ . अरे कुछ तो रहम कर. गरीब आदमी हु मै.."

पलीकडच्या माणसाने कॉल डिस्कनेक्ट केला. अवनी चक्रावली.

'ही काय भानगड आहे ?'

ती मनात म्हणाली.

काही वेळ ती त्या आलेल्या फोन कॉल बद्दल विचार करत राहिली. पण तिच्या व्यस्त दिनक्रमा मुळे लवकरच तिला त्या घटनेचा विसर पडला.

हे आणि अशाच प्रकारचे कॉल्स दर दोन तीन दिवसाला यायला लागल्यावर मात्र ती चांगलीच काळजीत पडली. कधी तोच माणूस तर कधी एखादी स्त्री पलीकडून बोलत असत. निरनिराळ्या नंबर वरून कॉल्स येत असत. तिने ट्रू कॉलर वर नंबर ब्लॉक केले. पण एक नंबर ब्लॉक केला की दुसऱ्या नंबर वरून कॉल यायचे. सगळ्या इन्कमिंग कॉल्सचा सूर एकच...तू आमचे कार्ड डिटेल्स घेऊन पैसे काढले किंवा तू आमचे अकाउंट हॅक करून रिकामे केलेस.

अवनी च्या लक्षात आलं, की तिला दिलेला नंबर नक्कीच आधी कोणा सायबर चोराचा असणार. त्यांनं तो पूर्वीच सरेंडर केल्याने किंवा रिचार्ज न केल्याने रिसायकल होऊन तिला मिळाला असणार. कंटाळून शेवटी तिने ते सिमकार्ड सरेंडर करायचं ठरवलं. त्याच दिवशी तिच्या नावाने लखनऊ पोलीस मुख्यालयातून एक पाकीट स्पीड पोस्टने घरी आलं. लखनऊ पोलिसांत कोणीतरी तिच्या मोबाईल फोन नंबरच्या आधारे माहिती घेऊन तिच्या विरुद्ध फसवणुकीची तक्रार केली होती. पोलिसांनी तिला समन्स बजावून प्रत्यक्ष हजर राहायला किंवा समाधानकारक उत्तर द्यायला सांगितलं होतं.

ते सर्व वाचून अवनी मटकन खालीच बसली. आतापर्यंत आई-बाबांना तिने हे सगळं सांगितलं नव्हतं. पण आता मात्र बाबांची मदत घ्यावीच लागणार होती.

तिचे बाबा ऑफिसमधून आल्यावर तिने हा सगळा घटनाक्रम त्यांना पहिल्यापासून सांगितला. तिचे बोलणे शांतपणे ऐकून घेत बाबांनी तिला धीर दिला आणि त्यांच्या वकील मित्राला कॉल करून त्यांचा सल्ला घेतला.

दुसऱ्या दिवशी अवनी आणि तिचे बाबा, ज्या मोबाईल गॅलरी मधून तिने ते प्रीपेड सिम कार्ड घेतले होते, तिथे गेले. तिथून त्यांनी प्रीपेड सिम कार्ड घेतल्यापासून चे तिच्या नावाचे ॲक्टिवेशन सर्टिफिकेट मिळवले.

साधारणतः प्रीपेड सिम कार्ड वापरकर्त्याने रिचार्ज न करता सिम कार्ड वापरणे बंद केले की कोणतीही मोबाईल कंपनी सहा महिने थांबून तो नंबर दुसर्‍या ग्राहकाला देते.

सहा महिन्यांपूर्वी हा नंबर कोणाच्या नावावर होता ? त्याच्याबद्दल कंपनीच्या कॉल सेंटर मध्ये काही चौकशी किंवा तक्रार करण्यात आली होती का ? ही सर्व माहिती अवनीच्या बाबांनी मोबाईल कंपनीला देण्यास सांगितले.

विलंबाने का असेना, पण त्या मोबाइल कंपनीने सर्व माहिती एका लिखित पत्राच्या स्वरूपात त्यांना पाठवली. त्या माहितीनुसार सहा-सात महिन्यांपूर्वी पर्यंत तो नंबर झारखंड मधील जामतारा येथील संतोष यादव नावाच्या व्यक्तीच्या नावावर होता. त्या नंबर बद्दल किमान वीस ते तीस वेळा मोबाईल कंपनीच्या कॉल सेंटरमध्ये चौकशी केली गेली होती.

अवनीने मोबाईल कंपनी कडून मिळालेले एक्टिवेशन सर्टिफिकेट आणि वरील सर्व माहिती असलेले मोबाईल कंपनीचे अधिकृत पत्राच्या प्रती लखनऊ पोलीस मुख्यालयाकडून आलेल्या समन्सला उत्तर म्हणून पाठवून दिल्या. अवनीच्या बाबांनी मोबाईल कंपनीविरुद्ध वादग्रस्त नंबरचे सिमकार्ड दिल्याबद्दल, माहिती लपवल्या बद्दल ग्राहक मंचात तक्रार केली.

अवनी या संकटातून सुटली खरी.. पण तिला आणि तिच्या कुटुंबाला झालेला मनस्ताप विचारात घेऊन, ग्राहक न्यायालयाने मोबाईल कंपनीला अवनी आणि तिच्या कुटुंबीयांना नुकसान भरपाई देण्याचा आदेश दिला.

(सत्य घटनेवर आधारीत..)

प्रिय वाचक,

अशी घटना दुर्मिळ असली तरीही प्रीपेड सिम कार्ड च्या बाबतीत घडण्याची शक्यता पोस्टपेड सिमकार्ड पेक्षा जास्त असते. त्यासाठी काही गोष्टींची काळजी घेणे जरूरी आहे.

-मोबाईल नंबर कारणाशिवाय शक्यतोवर बदलू नाही. त्याऐवजी सर्विसेस बद्दल किंवा स्पीड बद्दल तक्रार असल्यास पोर्टेबिलिटी सुविधा वापरावी.

-नवा नंबर घेताना शक्य असल्यास ट्रूकॉलर किंवा मोबाईल सर्व्हिस प्रोव्हायडर कंपनीच्या ॲप वरून त्या नंबरचा जुना मालक शोधावा.

-प्रीपेड किंवा पोस्टपेड चे एक्टिवेशन सर्टिफिकेट डीलर कडून सिम कार्ड घेताना जरूर घ्यावे.

-नवीन घेतलेल्या नंबर वर आलेल्या कॉल्स बाबत आक्षेप किंवा शंका असल्यास जुन्या वापरकर्त्याची माहिती, आरटीआय ( माहितीचा अधिकार) अंतर्गत मोबाईल कंपनीस देण्यास सांगावे.

सजग आणि सुरक्षित राहून टेक्नॉलॉजीचा आनंद घ्या.