ପହିଲି ବର୍ଷା

ଘୋଟି ଆସେ ଯେବେ ଘନ କୃଷ୍ଣ ମେଘ,

ବାଲିଝଡ଼ ଥାଏ ମାଥେ,

ଜ୍ୟୋତି ବିମଣ୍ଡିତ ବର୍ଷାରାଣୀ ଆସେ

ବାଦ୍ୟ ଓ ଆଲୋକ ସାଥେ । 

କୃଷ୍ଣକାୟ ମେଘେ ବିଦ୍ୟୁତ ତରଙ୍ଗେ

ଦାମିନୀ ଚମକି ଯାଏ,

କିଛି କ୍ଷଣ ପରେ ତାହାର ପ୍ରଭାବେ

ଘଡ଼ଘଡ଼ି ମାରିଯାଏ ।

ଉତ୍ତପ୍ତ ଭୂମିରେ ବର୍ଷା-ଜଳ-ପାତ

କରେ ବାୟୁ ସୁଗନ୍ଧିତ,

ସେହି ସୁଗନ୍ଧିତ ବାୟୁ ମାନବକୁ

କରିଦିଏ ଆମୋଦିତ ।

ଝିପି ଝିପି ବର୍ଷା ଆଣିଦିଏ ହର୍ଷ

ସଭିଏଁ ପାଆନ୍ତି ସୁଖ,

ଓଦା ହୋଇ ନୃତ୍ୟ କଲେ ଉନ୍ମାଦନା

ମିଳିଥାଏ ଅନେକ ।

ସିକ୍ତ ବସ୍ତ୍ର ଦେହେ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ହୁଏ,

ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ଯୌବନର,

ସୁଶୀତଳ ଜଳ ଲାଗି କରୁଥାଏ

ଦେହ ଶୀତେ ଥରଥର ।

ବର୍ଷା ଥଣ୍ଡା କରେ ଦେହ ସିନା, ଅଗ୍ନି

ଲାଗେ କାହା ଶରୀରରେ,

ବିରହୀ ନାରୀର ମନ ଜଳିଯାଏ

ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ବିହୁନରେ ।    

ବର୍ଷା ଜଳ ନୁହେଁ କେବଳ ହିଁ ଜଳ,

ଅପୂର୍ବ ସେ ଜଳ ବୁନ୍ଦ,

ତୃଷାର୍ତ୍ତ ଧରିତ୍ରୀ ନିମନ୍ତେ ମେଘରୁ

ବୋହି ଆଣେ ମକରନ୍ଦ ।

ଆଣେନି କେବଳ ଜଳ, ଆଣିଥାଏ

ସାଥିରେ ବୃକ୍ଷର ସାର,

ଯୌଗିକ ଭାବରେ ଯବ-ଅମ୍ଳଜାନ

ମିଶ୍ରଣ ହୋଇ ତିଆର ।

ଟୁପୁ ଟୁପୁ ଶବ୍ଦ କାହାକୁ ଶୁଭେ ତ

କାହାକୁ ରିମ୍-ଝିମ୍ ଶବ୍ଦ,

ଗରମ ପକୁଡ଼ି ଖାଉ ଖାଉ ତାସ

ଖେଳରେ ମିଳେ ଆନନ୍ଦ ।

ଛାତ ଉପରେ ଓ ଭୂମିର ଛାତିରେ

ପତିତ ଜଳର ନାଦ,

‘ଟୁପୁର ଟୁପୁର’ କର୍ଣ୍ଣେ ଢାଳିଦିଏ

‘ସାରେଗାମା’ ଜିତା ଶବ୍ଦ ।

ଧରିତ୍ରୀ-ଛାତିରେ ବର୍ଷସାରା ଯେତେ

କଚରା ଗଚ୍ଛିତ ଥାଏ,

ଧୌତ ନିଷ୍କାଶିତ ହୋଇ ଧରାପୃଷ୍ଠ

ପରିଷ୍କୃତ ହୋଇଯାଏ ।

ଗ୍ରୀଷ୍ମ-ସିଦ୍ଧ ବାୟୁ ଥଣ୍ଡା ହେଲେ ଦେହ

ମନ ହୁଏ ପୁଲକିତ,

ତପ୍ତ ଧରା ବକ୍ଷେ ବର୍ଷା ଧାର କରେ

କୃଷକଙ୍କୁ ବିମୋହିତ ।  

ବର୍ଷା ନୁହେଁ ତାହା ଶ୍ରଦ୍ଧାର ସୁମନ

ମେଘ ଦେଉଅଛି ଢାଳି,

ଧରିତ୍ରୀ ମାତାର ତ୍ୟାଗ ସୌହାର୍ଦ୍ୟକୁ

ଦେଉଛି ସ୍ନେହ ଅଞ୍ଜଳି ।

*ଯବ-ଅମ୍ଳଜାନ = ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଅମ୍ଳଜାନ