नवरात्री-नऊरंग...

नवरात्री अर्थात देवीची आराधना करण्याचे पवित्र नऊ दिवस. नवरात्रीत नऊ दिवस देवीची वेगवेगळ्या रूपात पूजा केली जाते. शास्त्राप्रमाणे नवरात्रीत नऊ वेगवेगळ्या रंगाचेही महत्त्व आहे. कोणते आहे ते ९ रंग आणि त्याचसोबत या नऊ दिवसांमध्ये कोणत्या दिवशी काय नैवेद्य दाखवावे याचेही महत्त्व आहे... आज आपण जणून घेऊया कोणते आहेत ते ९ रंग...

नवरात्रोत्सव हा हिंदूंचा सर्वात शुभ सण आहे आणि वर्षातून दोनदा - सप्टेंबर - ऑक्टोबर आणि मार्च - एप्रिलमध्ये साजरा केला जातो. यावर्षी नवरात्र रविवार, २९ सप्टेंबरपासून साजरा केला जाईल आणि सोमवार, ७ ऑक्टोबर २०१९ रोजी संपेल. नवरात्रात, नऊ रात्रीचा उत्सव म्हणजे लोक दुर्गा देवीची पूजा करतात. हा सण आपल्यात असलेल्या वाईट गोष्टींवर विजय मिळविण्याचे प्रतीक आहे. अशा प्रकारे एखाद्या व्यक्तीस उत्कृष्ट अस्तित्व प्राप्त करण्यास मदत होते. उपवासाच्या विधीव्यतिरिक्त, उत्सवाच्या नऊ दिवसांनी विशिष्ट रंगांचे वस्त्र परिधान करण्याचीही प्रथा आहे. परंपरेनुसार, नऊ रात्री देवी दुर्गाच्या नऊ अवतारांना समर्पित केल्या आहेत. पूजेचा एक अद्वितीय पैलू म्हणजे विशिष्ट अवताराचे प्रतीक म्हणून मूर्तीला विशिष्ट रंगाचा पोशाख लावला जातो. अवतार प्रमाणेच रंग घालण्याची परंपरा गेल्या अनेक वर्षांत विकसित झाली आहे.

नवरात्री रंग २०१९...

१) २९ सप्टेंबर २०१९ केशरी

२) ३० सप्टेंबर २०१९ पांढरा

3) ०१ ऑक्टोबर २०१९ लाल

४) ०२ ऑक्टोबर २०१९ शाही निळा

५) ०३ ऑक्टोबर २०१९ पिवळा

६) ०४ ऑक्टोबर २०१९ हिरवा

७) ०५ ऑक्टोबर २०१९ राखडी

८) ०६ ऑक्टोबर २०१९ जांभळा

९) ०७ ऑक्टोबर २०१९ पोपटी

पहिला दिवस - घासस्थापन - केशरी

उत्सवाच्या सर्व नऊ दिवसांवर देवी दुर्गाची पूजा केली जाते जेणेकरून ती समृद्धी आणि शुभेच्छा मिळवू शकेल. नवरात्रीचा पहिला दिवस, ज्याला घस्थस्थापन म्हणूनही ओळखले जाते, देवीच्या पवित्र पूजेचे साक्षीदार आहे. हा सण सुरू झाल्याने हा दिवस खूप शुभ आहे. देवी या दिवशी केशरी पोशाखात परिधान केलेली आहे. परंपरेनुसार भाविक या दिवशी केशरी रंगाचे कपडे घालतात.

 

दुसरा दिवस - द्वितीया - पांढरा

दुसर्‍या दिवशी ज्या दिवशी देवी दुर्गाची ब्रह्मचारिणी म्हणून पूजा केली जाते, त्याला द्वितीया म्हणून ओळखले जाते. या दिवशी लोक देवीची पूजा करतात जेणेकरुन ती त्यांना मुक्ति तसेच समृध्दी देईल. या दिवशी भाविक पांढर्‍या रंगाचे वस्त्र परिधान करतात. देवीचे हे रूप अत्यंत पवित्र मानले जाते.

 

तिसरा दिवस - तृतीया - लाल

नवरात्रीच्या तिसर्‍या दिवसाला तृतीया म्हणून ओळखले जाते. या दिवशी देवी दुर्गाची चंद्रघंटा म्हणून पूजा केली जाते. चंद्रघंटा शौर्य आणि धैर्य यांचे प्रतीक आहे. या दिवशी देवी लाल साडी नेसलेली आहे. म्हणून या दिवशी भाविक लाल रंगाचे वस्त्र परिधान करतात.

 

चौथा दीवस - चतुर्थी - शाही निळा

नवरात्रीच्या चौथ्या दिवसाला चतुर्थी म्हणून ओळखले जाते आणि या दिवशी देवी दुर्गाची पूजा कुष्मांडाच्या रूपात केली जाते. असे मानले जाते की देवी जसे हसली तसे विश्व निर्माण झाले. या दिवशी देवीला शाही निळ्या रंगाचा पोशाख घातला गेला आहे आणि भाविक शाही निळ्या रंगाचे पोशाख परिधान करतात.

 

पाचवा दिवस - पंचमी - पिवळा

उत्सवातील पाचवा दिवस पंचमी म्हणून ओळखला जातो. या दिवशी देवीची पूजा कार्तिकेयांची आई स्कंदमाता म्हणून केली जाते. लोक देवीची पूजा करतात जेणेकरून ती आपल्या घरात शांतता आणि समृद्धी मिळवू शकेल. लोक देवीचा आशीर्वाद घेतात. पिवळा हा या काळाचा रंग आहे आणि भाविकांनी पिवळ्या रंगाचे वस्त्र परिधान करतात.

सहावा दिवस - साष्टी - हिरवा

सहावा दिवस साष्टी म्हणून ओळखला जातो. हिरवा हा काळाचा रंग आहे आणि लोकांना साष्टीवर हिरव्या रंगाचे पोशाख घालण्याचा सल्ला देतात. या दिवशी लोक कात्यायनीच्या रूपाने देवी दुर्गाची पूजा करतात. एका आख्यायिकानुसार कात्याला देवीची मुलगी म्हणून स्वागत करायचे होते. देवीला संतुष्ट करण्यासाठी कात्याने अनेक औपचारिकता पार पाडल्या. शेवटी देवी कात्यावर प्रसन्न झाली आणि त्याने मुलगी म्हणूनच घरात जन्म घेतला आणि कात्यायनी म्हणून ओळखले गेले. या दिवशी भाविक हिरव्या रंगाचे वस्त्र परिधान करतात.

 

सातवा दिवस - सप्तमी - राखडी

सातवा दिवस सप्तमी म्हणून ओळखला जातो. या दिवशी देवी दुर्गाची कालरात्र स्वरूपात पूजा केली जाते. कलरात्रि, ज्याला सुभनकारी म्हणून देखील ओळखले जाते, म्हणजे गडद आणि काळी रात्र. देवी आपल्या उपासकांना सर्व प्रकारच्या संकटांपासून आणि जीवनातील नकारात्मकतेपासून संरक्षण करते, आणि त्यांना भरपूर आनंदही देते. सप्तमीच्या सातव्या दिवशी भाविक राखडी वस्त्र परिधान करतात.

 

आठवा दिवस - अष्टमी - जांभळा

आठवा दिवस अष्टमी म्हणून ओळखला जातो. या दिवशी देवी दुर्गाची महागौरी म्हणून पूजा केली जाते. या दिवशी भाविक जांभळ्या रंगाचा वस्त्र परिधान करतात. देवी तिच्या उपासकांना शुद्ध करते आणि त्यांच्या पापांची क्षमा देखील करते. भगवान गौरी म्हणून देवीने तपश्चर्या केली जेणेकरुन तिला भगवान शिव आपले पती म्हणून मिळावेत. तपश्चर्येच्या वेळी तिच्या अंगावर धूळ साचली आणि भगवान शिवने गंगाच्या पवित्र पाण्याने ते धुले. या दिवशी सरस्वती माता पूजनाचेही आयोजन करण्यात आले आहे.

 

नववा दिवस - राम नवमी - पोपटी

नववा दिवस नवमी म्हणून ओळखला जातो आणि तो उत्सवाचा शेवटचा दिवस आहे. या दिवशी लोक देवीची पूजा करतात कारण तिने तिच्या सर्व भक्तांना समृद्धी दिली आहे. पोपटी हा त्या दिवसाचा रंग आहे आणि भाविकांनी या दिवशी पोपटी रंगाचा वस्त्र परिधान करतात.