ଦୁଇଟି ରାତିର ଶେଷ ପ୍ରହର - ୨

ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର

(୩)

ତା’ ପରେ. . . !

ତା’ପରେ ଆଉ ଏକ ରାତିରେ. . . । ବିଶ୍ୱଜଗତର ଅଣୁ ପରମାଣୁ ଧରି ବେଳେ ବେଳେ ଯେଉଁ ଅନ୍ଧକାର ଘୋଟିଯାଏ, ସେ ସକଳ ଅନ୍ଧକାର ବୋଧହୁଏ ଗମେଇ ଗାଁକୁ ଜଡ଼ କରି ଦେଇଛି । ଛୋଟ ନଈଟି ପାଗଳିନୀ ପରି କୁଳସୀମା ଭୁଲି ଚାଲିଛି, ଛୋଟ ପାହାଡ଼ ଖଣ୍ଡକ ସାଇଁ ସାଇଁ ଗର୍ଜୁଛି ।

ଏହିପରି ଏକ ଭୀଷଣ ରାତିରେ ସହଦେବ ତା’ର ଗମେଇ ଗାଁର ଭଙ୍ଗା କୁଡ଼ିଆ ଖଣ୍ଡିକରେ ବସି ଭାବୁଛି । ଏକାକୀ ସେ, ମାତ୍ର ଭାବନା ତା’ର ବହୁତ । ତା’ର ଘରେ ଆଲୁଅ ତ ନାହିଁ, ହୃଦୟ ଭିତରେ ମଧ୍ୟ ଆଲୁଅ ନାହିଁ । ଆଲୁଅ ବୋଲି ସେ ଯାହା ଆପଣା ହୃଦୟର କେଉଁ ନିଭୃତତମ କୋଣରେ ଅନୁଭବ କରୁଛି, ତାହା ତା’ ଜୀବନର ଚାରିବର୍ଷ ତଳର ଗୋଟିଏ ସ୍ମୃତିର ଛାୟା ମାତ୍ର । ସେହି ସ୍ମୃତିର ଛାୟାଟି- ଠିକ୍ ଚମ୍ପେଇର ବେଶ ଓ ଚମ୍ପେଇର ହାସ । ସେ କ’ଣ କରିବ ? କାହାକୁ ଡାକିବ ? ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ ଉଠି ପଡ଼ି ତାକୁ ଯାକି ପକାଇବ ବୋଲି ହାତ ବଢ଼ାଇଲା- । ଦେଖିଲା, ଖାଲି ଅନ୍ଧକାର ଛଡ଼ା କିଛି ନାହିଁ । ସେ ଛାୟା ଚାରିବର୍ଷ ତଳର ସ୍ମୃତିଛାୟା ମାତ୍ର ।

ଚାରିବର୍ଷ ତଳେ ସେ ଯେତେବେଳେ ଗାଁ ଛାଡ଼ି ବିଦେଶ ଗଲା, ଚମ୍ପେଇ ଓଦାକନା ପେଟରେ ଦେଲା ପରି ରହି ତା’ ବାଟ ଚାହିଁଲା । କ୍ରମେ ତିନିଦିନରେ ଓଳିଏ ଚୂଲୀ ଲାଗିଲା । ତହିଁରେ ପୁଣି ଆଜି ମୁଠିଶାଗ ତ କାଣି ବଣସାରୁ ପତର ।

ହତଭାଗିନୀର ଏହି ଦଶା-ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଯେତେବେଳେ ଶେଷସୀମାରେ, ସହଦେବ କୂଅ ପୋଖରୀ-ମନ୍ଦିର-ଚଉଁରାପୂର୍ଣ୍ଣ ପଲ୍ଲୀଟିର ମଧୁରମାୟାରେ ଟାଣି ହୋଇ ଆସି ଘରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଆସି ଦେଖିଲା, ତା’ କୁଟୀର ଖଣ୍ଡିକ ଜୀବନ-ସନ୍ଧ୍ୟାରେ । ଘାସରେ ପଥ ବାରି ହେଉ ନାହିଁ । ଆସନ୍ନ ଅନ୍ଧକାର ଜୀବନର ଦୁଃଖଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ସଙ୍ଗେ ମାଡ଼ି ଆସୁଛି ।

ମନ୍ଦିରର ଅଚଳ ପାଷାଣ ପ୍ରତିମା ଉପରେ ପତାକା ଫର ଫର ଉଡ଼ିଲା ପରି ମୂକ ଜଡ଼ ସହଦେବ ଉପରେ ଭଙ୍ଗାଘର ଖଣ୍ଡକରେ ଝଡ଼ତୋଫାନ ବହିଗଲା । ସେ ସେଥିକି ତିଳେ ହେଲେ ଖାତିରି କଲା ନାହିଁ । ତାକୁ କିଛି ଜଣା ପଡ଼ିଲା ନାହିଁ ମଧ୍ୟ ।

ଗାଁ ଲୋକେ କହିଲେ- “ଜଣେ ଗଲା ଜାତିରୁ ଆଉ ଜଣେ ଆସିଛି ଜାତି ହେବ ।”

(୪)

ସେଦିନ ରାତିର ଭୀଷଣତା କ୍ରମେ ବଢ଼ିଲା । ବଜ୍ର ମାଇଲା, ବିଜୁଳି ମାଇଲା- ସେଥିପ୍ରତି ସହଦେବର ଶ୍ରବଣପଥ ମୁକ୍ତ ନଥିଲା, ମାତ୍ର ଦୁଆରେ ଯେତେବେଳେ କିଏ ହାତମାରି ଡାକିଲା- “କିଏ ଅଛ ?” ସେ ଚମକି କାନେଇଲା ।

ସହଦେବ ଭାବାବିଷ୍ଟଭାବରେ ଉଠି ଠିଆ ହେଲା । ଟିକିଏ ଖଣ୍ଡି କାଶ, ତା’ପରେ ପୁଣି ସେହି ଏକ ସ୍ୱର- “କିଏ ଅଛ କି ?”

ସହଦେବ ତାଟିଟା ଫିଟେଇ ଦେଇ କେବଳ ମୂକଭାବରେ ଠିଆ ହୋଇ ଦେଖିଲା, ଆଗରେ ଏକ ମୂର୍ତ୍ତି । ମୁଣ୍ଡରେ ତା’ର ତେଲହାତ ବାଜିଛି କି ନାହିଁ ଅନ୍ଧକାରରେ ବାରି ହେଲା ନାହିଁ ସତ, ମାତ୍ର ବୁଢ଼ୀମା’ ଗଳ୍ପରେ ଥିବା ଭୂତୁରିମୁଣ୍ଡୀର ମୁଣ୍ଡପରି ତାହା ଏକ ପ୍ରକାଣ୍ଡ ଆକାରର ଦେଖାଗଲା । ସେ ଘରକୁ ପଛେଇ ଯାଇ ଦୀପରେ ଆଲୁଅ ଜାଳି ଦେଲା । ସେ ମୂର୍ତ୍ତି ଘର ଭିତରେ ମିଞ୍ଜି ମିଞ୍ଜି ଜଳୁଥିବା ଦୀପାଲୋକରେ ଯାଇ ଠିଆ ହେଲା । ତା’ର ଆଖି ଦୁଇଟା ତାଳୁରେ କେଉଁଠି ଖୋସି ହୋଇ ମୁହଁରେ ହାଡ଼ ଦେଖାଯାଉଥିଲା । ସହଦେବ ବିସ୍ମୟ ଆବେଗରେ ପାଟି କରି କହିଲା- “ଚମ୍ପେଇ ! !”

ଭୂତ ନା ପ୍ରେତ ନା ପିଶାଚ ! ତା’ର ଅଧର କେତେଥର ମେଲା ହେଲା । କେତେଥର ପଡ଼ିଲା, ମାତ୍ର ସହଜରେ ସ୍ୱର ବାହାରିଲା ନାହିଁ । ଶେଷରେ ବଡ଼ କଷ୍ଟରେ ସେ କଣ୍ଠରୁ ବାହାରିଲା-

“ଆହା ! ଏଡ଼ିକି ନିଷ୍ଠୁର ! ! କେତେଦିନ କେତେ ରାତି ଚାହିଁ ଚାହିଁ. . . ଶେଷକୁ. . . ! !”

(୫)

ଶେଷକୁ କ’ଣ ହେଲା, ସହଦେବ ଆଗରୁ ଶୁଣିଥିଲା । ସେ ଶେଷରେ ବଡ଼ ଧୈର୍ଯ୍ୟର ସହିତ ଉତ୍ତର ଦେଲା- “ମଣିଷ ହୋଇ ସେ ଥିଲା, ସେ ଭୂତ ହୋଇ ଆସିଲା ଆଜି ! ! ଆଉ କାହିଁକି. . . ?”

ଏତିକି କହି ସେ ମୁଣ୍ଡରେ ହାତ ଦେଇ ବସିପଡ଼ିଲା । ତାକୁ ବୁଦ୍ଧି ଦିଶିଲା ନାହିଁ, ତାକୁ ସ୍ୱପ୍ନ ଦିଶିଲା । ପରିଷ୍କାର ଦିବାଲୋକରେ ଦେଖିଲା ପରି ସେ ଦେଖିଲା, ଘର ଛାଡ଼ି, ଗାଁ ଛାଡ଼ି ବନ୍ଧୁ ସଖାସୋଦର ଛାଡ଼ି ସେ ଗଲା ରେଙ୍ଗୁନ । କି ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ସେ ନ ଭୋଗିଲା । ମରଣର ଝଡ଼ତୋଫାନ ଭିତରେ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ତା’ର ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଦିନକ ତା’ର ଯୁଗେ ହେଲା । ଚାରିବର୍ଷରେ ତା’ର କେତେ ସହସ୍ର ଯୁଗ ଭୋଗ ହେଲା । ରେଙ୍ଗୁନ ଗଳିରେ ପେଟକୁ ପୁରା ନ ଖାଇ, ମନବୋଧ କରି ଲୁଗା ନ ପିନ୍ଧି, ଚମ୍ପେଇର ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖି ଦେଖି ସେ ଜୀବନଯଜ୍ଞରେ ବର ଲାଭ କଲା । ଆହା-ହା ! କି ମଧୁର ହାସ ତା’ର ! ଯୌବନର ପ୍ରଥମ ପରିଚୟରେ, ବାସର ରାତିର ପ୍ରଥମ ପଲକରେ, ତରୁଣ ତନୁର ପ୍ରଥମ ସ୍ପର୍ଶରେ, ମୁକୁଳିତ କୁନ୍ତଳର ପ୍ରଥମ କରି ସଞ୍ଚାଳନରେ କି ତଡ଼ିତ ବା ସେ ହୃଦୟରେ ଅନୁଭବ କରି ନଥିଲା । ତା’ପରେ ଜୀବନର ଜଞ୍ଜାନ । – କି ମଧୁମୟ ତାହା । ଜଙ୍ଗଲରୁ କାଠ ବୋହି ଆଣିଲେ, ନଈରୁ ମାଛ ଧରି ଆଣିଲେ, ଗଛରୁ ଫୁଲ ତୋଳି ଆଣିଲେ, ଜଣେ ଜଣକୁ ହସାଇଲା, ଜଣେ ଜଣକୁ ନଚାଇଲା- ନାଚି ନାଚି ହସି ହସି କୁଡ଼ିଆ ଖଣ୍ଡିକରେ ଜୀବନର ସୁଅ ବୁହାଇ ଦେଲେ । ଜାହାଜ ଯେତେବେଳେ ଛାଡ଼ିଲା, ସମୁଦ୍ରରେ ତରଙ୍ଗ ଯେତେବେଳେ ନାଚିଲା, ଗଗନରେ ତାରକା ଯେତେବେଳେ ଫୁଟିଲା, ସେ ଚମ୍ପେଇର ଚାଲି, ଚମ୍ପେଇର ହସ କେବଳ ଦେଖିଲା । ତା’ପରେ ଘର ଯେତିକି ପାଖେଇଲା, ଚମ୍ପେଇ ତା’ର ସେତିକି ନିକଟତର ହେଲା । – ଚମ୍ପେଇ ତା’ର ଗଳା ଧରି ଓହଳିଲା, ଦୁଇଟା ବହୁଦିନର ତାପିତ ଅଧର ତାହାରି ଆଡ଼କୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଆସିଲା ।

ସେ ଅଧରକୁ ଅଧରରେ ମିଶାଇ ଦେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲା । ଦେଖିଲା, ହାତ ତା’ର ଶୂନ୍ୟରେ ଦରାଣ୍ଡୁଛି । ଚମକି ଡାକିଲା କେବଳ- “ଚମ୍ପେଇ !”

କେହି ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ । ଚମ୍ପେଇର ବାହୁକୁ ଧରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲା, ଚମ୍ପେଇର ଗଳାକୁ ଟାଣି ଧରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କଲା, ତା’ର ଦୀର୍ଘଶ୍ୱାସ ୟା’ ବୁକୁତଳେ ଶୁଣିବାକୁ କାମନା କଲା- ସବୁ ବୃଥା । ଘର ଭିତରୁ ସେ ଅନ୍ଧାର ରାଜ୍ୟକୁ ବାହାରି ପଡ଼ିଲା । ତଳ ଉପର ଦଶଦିଗ ଅନ୍ଧାର, ଉପରେ ତାରା ଚନ୍ଦ୍ର ନାହାନ୍ତି, ତଳେ ତା’ ଛଡ଼ା ଆଉ କେହି ମଣିଷ ନାହାନ୍ତି । ଅଳ୍ପ ଦୂରରେ କେବଳ ସେହି ଛୋଟ ନଈଟା ଭଉଁରୀ ଖେଳରେ ମାତି କାହାକୁ ଅଶ୍ରୁଧାରାରେ ଭସାଇ ଦେଲା ପରି ବହି ଯାଉଛି ।

ସ୍ୱର ଶୁଭିଲା- କୁଳୁ-କୁଳୁ-କୁଳୁ !

ଚମ୍ପେଇ କ’ଣ ଡାକିଲା ।

କେତେ ପାହୁଣ୍ଡ ଆଗକୁ ଯାଇ ସହଦେବ ଥିର ହୋଇ ଠିଆ ହେଲା । ପୁଣି କିଏ କହିଲା- ଖଳ୍-ଖଳ୍-ଖଳ୍-ଖଳ୍ !

ଗଛ ଗହଳିରେ ଜୁଳୁଜୁଳିଆ ପୋକ ସହସ୍ର ଆଖିରେ କାହାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ । ସହଦେବ ଦଉଡ଼ିଗଲା ତାହାରି ପାଖକୁ. . . । କାଦୁଆ ପଚ୍ ପଚ୍ ଶୁଭିଲା । ତା’ ପରେ ଏକାମାତ୍ର ଶବ୍ଦ- ନଦୀ ହୁଙ୍କାରି ଉଠିଲା. . . ବହମାନ ଜଳଧାରା ଆହୁରି ବିଚଳିତ ହୋଇଗଲା । ସେହି ଗଛ ମୂଳେ ପାଣିକି ଚାହିଁ ସହଦେବ ବସି ପଡ଼ି ଡାକିଲା- “ଚମ୍ପେଇ !”

ପାହାଡ଼ ସେ ପାଖରୁ କିଏ ଉତ୍ତର ଦେଲା “ଚମ୍ପେଇ” ।

ଚମ୍ପେଇ ତ ଶୁଣିଲା ନାହିଁ, ସହଦେବ ଆଉ କାହା ଡାକ ଶୁଣିଲା ନାହିଁ । ମେଘ ଡାକିଲା, ନଦୀ ଡାକିଲା, ପକ୍ଷୀ ଡାକିଲା, ଶେଷରେ ସକାଳେ ଯେତେବେଳେ ମଣିଷ ଡାକିଲେ ସହଦେବ । ସେ କହିଲା- “ଚମ୍ପେଇ !”

ଏ ଆଉ ଏକ ରାତିର ଶେଷ ପହରର ଇତିହାସ !