ବିକ୍ରମ ବେତାଳ - ୪୦

ପିତୃଙ୍କର ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଭୋଜି

କିଛିଦିନ ଗତ ହୋଇଗଲା । ମରାଠା ରାଜାଙ୍କର ପିତୃଶ୍ରାଦ୍ଧ ଦିବସ ପ୍ରବେଶ । ରାଜା ବହୁତ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ପିତୃଶ୍ରାଦ୍ଧ ଦିବସ ଦିନ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କଲେ । ନିଜର ପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଡକାଇ କହିଲେ ପିତୃଙ୍କର ଶ୍ରାଦ୍ଧଯୋଗୁଁ ମୁଁ ବଡ ଭୋଜି ଆୟୋଜନ କରୁଛି । ତୁମ୍ଭେମାନେ ଯାଇ ବନରୁ ମୃଗମାରି ଆଣ । ପିତାଙ୍କର ଆଦେଶ ପାଇ ପୁତ୍ରମାନେ ସସୈନ୍ୟେ ଘୋର ବନକୁ ମୃଗୟାର୍ଥେ ଗମନ କଲେ । ଜଙ୍ଗଲସାରା ଭ୍ରମି ଭ୍ରମି ଥକି ପଡିଲେ । ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ହେଲେ ମୃଗ ଦେଖିବା ନିମିତ୍ତ ପାଇଲେ ନାହିଁ । ରାଜପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ପରି ଲାଗିଲା । ରାଜପୁତ୍ରମାନେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ଫେରୁଥିବା ବେଳେ ଏକ ରାଜପ୍ରାସାଦ ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିରେ ପଡିଲା । ପୁତ୍ରମାନେ ସେ ନଗରକୁ ଯିବାପାଇଁ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତେ ବେତାଳମାନେ ତାଙ୍କର ମନକଥା ଜାଣି ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଁଚିଲେ, କହିଲେ ରାଜପୁତ୍ରମାନେ ମୃଗ ନପାଇ ଏ ସ୍ଥାନକୁ ଆସୁଅଛନ୍ତି । ବେତାଳଙ୍କଠାରୁ ସନ୍ଦେଶ ପାଇ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ଏକ ସନ୍ନ୍ୟାଶୀ ବେଶ ଧାରଣ କଲେ । ବ୍ୟାଘ୍ରଚର୍ମ ଉପରେ ବସି ମାଳା ଧରି ନାମ ଜପିଲେ । ବେତାଳମାନେ ସେ ପୁରର ଜଗୁଆଳି ହେଲେ ।

ରାଜପୁତ୍ରମାନେ ଭ୍ରମି ଭ୍ରମି ସେ ନଗର ପାଖରେ ପ୍ରବେଶିଲେ । ପରସ୍ପର କହିଲେ ଆଗରୁ ଏପରି ପୁରତ ଏଠାରେ ନଥିଲା । ଏ ପୁର କାହାର ଆମେ ଜାଣିବା କିପରି । ଏତକ କହି ଅନାଇ ଦିଅନ୍ତେ ଅଡା ଭିତରେ ସମସ୍ତ ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ଥିବାର ଦେଖିଲେ ଏବଂ ଜଣେ ତପି ଯୋଗାସନରେ ବସିଥିବାର ମଧ୍ୟ ଦେଖିପାରିଲେ ମାତ୍ର ତପିଙ୍କୁ ଚିହ୍ନିବା ଶକ୍ତି କାହାର । ସମସ୍ତେ ଯତି ନିକଟକୁ ଯାଇ ପ୍ରଣାମ କଲେ । ତପସ୍ୱୀ ଜଣକ ରାଜପୁତ୍ରଙ୍କୁ କଲ୍ୟାଣ କଲେ । ରାଜପୁତ୍ରମାନେ ପ୍ରଶ୍ନକଲେ ହେ ତପି ଗୋସାଇଁ ଆଗରୁ ଆମ୍ଭେତ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଏ ସ୍ଥାନରେ ଦେଖି ନଥିଲୁ । ତପି କହିଲେ କିଛିଦିନ ପରେ ଆମ୍ଭେ ଏ ପଶୁମାନଙ୍କୁ ବଳିଦେବୁ । ଏକ ମୁଖକୁ ଆରେକ ଅନାଇ କହିଲେ ଏଡେ ସୁନ୍ଦର ପୁର ଓ ଏତେ ପଶୁପକ୍ଷୀ ଦେଖି ଚକିତ ହୋଇଗଲେ । ରାଜପୁତ୍ରମାନେ ଏ ତପସ୍ୱୀ ସାମାନ୍ୟ ତପସ୍ୱୀ ନୁହଁନ୍ତି । ମୃଗ ବ୍ୟାଘ୍ର ଗଣ୍ଡା ଗୟଳ ଆଦି ପଶୁମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି ରଖିଛନ୍ତି । କୁବେର ସମ୍ପଦରୁ ବଳି ସମ୍ପଦ ଏ ତପସ୍ୱୀଙ୍କର । ଏପରି ଚିନ୍ତା କରି ଭାଇମାନେ ତପସ୍ୱୀଙ୍କ ନିକଟରେ କରଯୋଡି ବସିଲେ । ତପସ୍ୱୀଙ୍କୁ କହିଲେ ହେ ମହାଭାଗ ଆସନ୍ତା କାଲି ଆମ୍ଭର ପିତୃଶ୍ରାଦ୍ଧ ହେବ । ଆମ୍ଭର ପିତା ଅନେକ ବନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧବଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରାଦ୍ଧ ନିମିତ୍ତ ମୃଗମାଂସ ଦରକାର । ଆମ୍ଭେ ଶିକାର କରି ମୃଗ ନନେଲେ ଘୋର ଲଜ୍ଜା ପାଇବୁ । ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଉପରେ ସୁଦୟା କରନ୍ତୁ । ରାଜପୁତ୍ରମାନଙ୍କ ବିନୟ ବଚନ ଶ୍ରବଣ କରି କପଟି ତପସ୍ୱୀ କହିଲେ ମୋର ଦାସତ୍ୱ ସ୍ୱୀକାର କଲେ ମୃଗଟିଏ ଦେବି ନେଇ ପିତୃଶ୍ରାଦ୍ଧ କରିବ । ରାଜପୁତ୍ରମାନେ ଆପଣା ମନମଧ୍ୟରେ ବିଚାର କଲେ ଏଠାରେ ତ କେହି ଜନ ନାହାଁନ୍ତି ଆମ୍ଭେମାନେ ତାଙ୍କର ଦାସତ୍ୱ ସ୍ୱୀକାର କରିବା ଲୋକେ ଜାଣିଲେ ଲଜ୍ଜା ପାଇବା । ମୃଗ ଗୋଟିଏ ନେଇ ନିଜର ବଡିମାର ଟେକ ରଖ ।

ହେ ତପସ୍ୱୀ ଆମ୍ଭେମାନେ ତୁମ କଥାରେ ଏକମତ ହେଲୁ ମୃଗ ଦିଅ । ରାଜପୁତ୍ରମାନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ତପସ୍ୱୀ, କହିଲେ କଥାରେ କହିଲେ ହେବ ନାହିଁ । ତୁମ୍ଭ ଅଙ୍ଗରେ ମୁଁ ଗୋଟିଏ ଚିହ୍ନ ଦେବି । ତୁମ୍ଭେମାନେ ଦେଖ ମୋର ଲୁହା ଚିମୁଟା ତତାଇ ମୁଁ ତୁମ୍ଭ ଅଙ୍ଗରେ ଚିହ୍ନ ଦେବି । ସେ ଚିହ୍ନ ତୁମ୍ଭ ଶରୀରରେ ଥିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭୂତ ପ୍ରେତ ଭୟରୁ ତୁମ୍ଭେମାନେ ଉଦ୍ଧାର ପାଇବ । ରାଜପୁତ୍ରମାନେ ବିଚାର କଲେ ପିଚାରେ ବସ୍ତ୍ର ରହିବ । ତପସ୍ୱୀ ଦାଗ ନେଲେ କିଏ ବା ଦେଖିବ । ସମସ୍ତ ପୁତ୍ରମାନେ ବସ୍ତ୍ର ଖୋଲି ପିଚା ଦେଖାଇଲେ । କପଟି ତପସ୍ୱୀ ଚିମୁଟା ତତାଇ ଦାଗଦେଲେ । ତପସ୍ୱୀ ସେମାନଙ୍କୁ ମୃଗ ଗୋଟିଏ ଦେଲେ । ମୃଗଟିକୁ ଧରି ଗୃହକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତନ କଲେ । ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଥିବା ରାଜାମାନେ ଗୃହରେ ମିଳିଲେ । ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ମଧ୍ୟ ମାୟା ତପସ୍ୱୀ ବେଶ ତେଜ୍ୟାକରି ରାଜାବେଶ ପରିଧାନ କରିବା ସହିତ ଶିବିକାରେ ବସାଇ ରାଣୀଙ୍କୁ ଧରି ଦାସଦାସୀମାନଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ଗୃହକୁ ପଠାଇ ଦେଲେ । ସେ ରାଜ୍ୟର ଲୋକ ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ । କହିଲେ ଏଇତ ଆମ୍ଭର ରାଜଜେମା । ମନୋରମାଙ୍କର ପିତା ମାତା କନ୍ୟାକୁ ଦେଖି ଆନନ୍ଦ ହେଲେ । ଅତି ସ୍ନେହରେ କନ୍ୟାକୁ କୋଳରେ ବସାଇ ମୁଖରେ ଚୁମ୍ବନ ଦେଲେ ଓ କୁଶଳ ବାର୍ତା ପଚାରିଲେ । ମନୋରମାଙ୍କର ଭାଇମାନେ ଭଉଣୀକୁ ଦେଖି ପୂର୍ବ ଶତ୍ରୁତା ପାଶୋରି ଆଦର କଲେ । ଭାଉଜମାନେ ମଧ୍ୟ ଈର୍ଷା ତ୍ୟାଗ କରି ନଣନ୍ଦକୁ କୋଳାଇ ନେଲେ । ସରପୁଳି ସାଙ୍ଗରେ ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ଖୁଆଇଲେ । ମନୋରମା ଏମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ଦେଖି ହସି ଉଠିଲେ । ଶ୍ରାଦ୍ଧକାର୍ଯ୍ୟ ରାଜା ଆୟୋଜନ କଲେ । ପାତ୍ରମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ସହଯୋଗ କଲେ । ମରାଠା ନୃପତିଙ୍କର ଏକୋଇଶ ନନ୍ଦନ । ଏକୋଇଶ ବନ୍ଧୁ । ସମସ୍ତେ ସଭାମଧ୍ୟରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ । ଠିକ୍ ଏହି ସମୟରେ ରାଜା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ଶ୍ରାଦ୍ଧରେ ଆସି ଯୋଗ ଦେଲେ । ଶରୀରରୁ ଜ୍ୟୋତି ବାହାରୁ ଥିଲା । କର୍ଣ୍ଣରେ କୁଣ୍ଡଳ ମସ୍ତକରେ ମୁକୁଟ ଶୋଭା ଦିଶୁଥିଲା । ଶାଳକମାନଙ୍କର ଗୁପ୍ତ କଥା ପ୍ରକାଶ କରିବାପାଇଁ ସେ ଲୌହ ଚିମୁଟାଟିକୁ ଗୁପ୍ତରେ ଆଣିଛନ୍ତି । ଅଶ୍ୱପୃଷ୍ଠରେ ବସି ରାଜା ଆସିଛନ୍ତି । ସଭାରେ ବିରାଜ କରିଥିବା ରାଜାଗଣ ଓ ତାଙ୍କର ବନ୍ଧୁମାନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ । ଶୂନ୍ୟରୁ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ଓହ୍ଲାଇ ସଭାରେ ପହଁଚିଲେ । ରାଜାମାନେ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କୁ ଦେଖି ଚିହ୍ନି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ବେତାଳ କହିଲେ ହେ ନୃପତି ଗଣ! ତୁମେ ଭୟଭୀତ ହୁଅ ନାହିଁ । ଏ ଉଜ୍ଜୟିନୀର ମହାମାନ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ । ନୃପଗଣ ତାଙ୍କର ପରିଚୟପାଇ ପଦବନ୍ଦନା କଲେ । ମରାଠା ନୃପତି ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ପଦ ବନ୍ଦନା କଲେ । ରାଜା ବିଳମ୍ବ ନକରି ଆସନରୁ ଉଠି ସିଂହାସନ ଉପରେ ଉପବେଶନ କଲେ । ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କ ରୂପଦେଖି ନାରୀମାନେ କନ୍ଦର୍ପ ବାଣରେ ପୀଡିତ ହେଲେ । ରମଣୀମାନେ ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ତାଙ୍କର ରୂପଲାବଣ୍ୟକୁ ଦରଶନ କରୁଥାନ୍ତି । ତାଙ୍କର ରୂପ ଚାହିଁ ସକଳ ନାରୀଗଣ ଲଜ୍ଜିତ ହେଲେ କିନ୍ତୁ କିଛି କହିପାରିଲେ ନାହିଁ । ନାରୀମାନେ କହିଲେ କୋଟିଏ ଶିବ ସେବା କରିଥିବ କିମ୍ବା ପ୍ରୟାଗରେ ଯେ ଝାସ ଦେଇଥିବ ସେ ଏ ପୁରୁଷର ହସ୍ତ ଧରିବ । ଧନ୍ୟ କନ୍ୟା ମନୋରମା, କେତେ ତପ କରିଥିଲା ବରରୂପେ ଏହାକୁ ପାଇଲା । ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କ ରୂପ ଦେଖି କେଉଁ ନାରୀ ରନ୍ଧନ କରୁଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ପୋଡିଦେଲା । ଆନ କେହୁ ଚୁଲି ଲିଭିଛି ଜାଣେନା ରନ୍ଧନ କରିବାରେ ବ୍ୟସ୍ତ । କେହୁ ରାନ୍ଧିଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟମାନେ କୁକୁର ହାଣ୍ଡିରୁ ଖାଇଲାଣି ସେ ଜାଣିପାରୁ ନାହିଁ । ଏହି ସମୟରେ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ସଭାରେ ପହଁଚିଗଲେ । ମରାଠା ନରପତି ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇ କହିଲେ ହେ ରାଜା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ସମସ୍ତ ଜ୍ୱାଇଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତୁମ୍ଭେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ । ମୋର ବଡ ଭାଗ୍ୟ ମୁଁ ତୁମ୍ଭର ଶ୍ୱଶୁର ହୋଇପାରିଛି । ମୋର କନ୍ୟା ମନୋରମା ବରଣ କଲାବେଳେ ମୁଁ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଜାଣିପାରି ନଥିଲି । ତମ୍ଭେ ମୋର ଦୋଷ କ୍ଷମାକର । ବିନା ନିମନ୍ତ୍ରଣରେ ତୁମ୍ଭେ ଆସିଛ । ମୁଁ ବଡ ଆନନ୍ଦିତ । ରାଜା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ କହିଲେ ମୁଁ ତୁମ୍ଭର ପିତୃଶ୍ରାଦ୍ଧ ଭୋଜି ଖାଇବାକୁ ଆସି ନାହିଁ । ଅପମାନର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାକୁ ଆସିଛି । ମରାଠା ନୃପତିଙ୍କୁ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ କହିଲେ ତୁମ୍ଭ ଗୃହରେ ମୋର ଦାସମାନେ ଅଛନ୍ତି । ମରାଠା ନୃପତି କହିଲେ କୁହନ୍ତୁ ମୋ ନଗରରେ କେ ତୁମ୍ଭର ଦାସ ଅଛି କହିଲେ ମୁଁ ତୁମ୍ଭ ପାଖକୁ ଡକାଇ ଦେବି ।

ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ଶ୍ୱଶୁରଙ୍କ ମୁଖରୁ ଏପରି କଥା ଶୁଣି ତାଙ୍କର ଶାଳକମାନଙ୍କ ଆଡକୁ ନିଜର ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦେଶ କରି କହିଲେ ଏମାନେ ମୋର ଦାସ । ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କର କଥା ଶୁଣି ମରାଠା ନୃପତି କହିଲେ ମୋର ପୁତ୍ରମାନେ କିପରି ତୁମ୍ଭ ଦାସ ହେଲେ । ରାଜା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ କହିଲେ ସେମାନଙ୍କ ଶରୀରରେ ମୁଁ ଚିହ୍ନ ରଖିଛି । ରାଜପୁତ୍ରମାନେ ଏ କଥା ଶୁଣି ପରସ୍ପର ଠରାଠରି ହେଲେ । ଚିନ୍ତାକଲେ କପଟି ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ସାଜି ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ଆମକୁ ମୃଗ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏବେ ସେ ଚିହ୍ନ ଦେଖାଇ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ଅପମାନ ଦେବ ।

ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ତାଳ, ବେତାଳଙ୍କୁ କହିଲେ ମୋ ଚାକରମାନଙ୍କୁ ଟାଣି ଆଣ । ତାଙ୍କ ପିଚାରେ ଦେଇଥିବା ଚିହ୍ନ ମୋ ଶ୍ୱଶୁରଙ୍କୁ ଦେଖାଇ ଦିଅ । ତାଳ, ବେତାଳ ଆଜ୍ଞାପାଇ ରାଜାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଆଣି ତାଙ୍କ ପିଚାରୁ ବସନ ଖୋଲି ଦେଖାଇ ଦେଲେ । ରାଜାମାନେ ପୋଡାଚିହ୍ନ ଦେଖି ହସିଲେ । ମରାଠା ନୃପତିଙ୍କୁ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ କହିଲେ ଏବେ ସତ୍ୟ କି ମିଥ୍ୟା ତାଙ୍କଠାରୁ ବୁଝ । ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ କହିଲେ ସେମାନେ କହିବାକୁ ଲଜ୍ଜାବୋଧ କରୁଛନ୍ତି । ମୁଁ କହୁଛି ଶୁଣ । ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ସମସ୍ତ ଘଟଣା କହିଗଲେ । ମରାଠାର ନୃପତି ଶୁଣି ମନଦୁଃଖ କରି କହିଲେ ହେ ନୃପତି ମୋର ଦୋଷ କ୍ଷମାକର । ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ କହିଲେ ହେ ପିତା, ତୁମ୍ଭେ ମୋର ଗୁରୁଜନ ମୋର ଦୋଷ କ୍ଷମା କର । ପରିହାସ କରି ଶାଳକମାନଙ୍କ ଅଙ୍ଗରେ ଦାଗ ଦେଇଥିଲି । ସେକଥା ଧରିବେ ନାହିଁ । ତା’ପରେ ଭୋଜିରେ ସମସ୍ତେ ଏକତ୍ର ବସି ଭୋଜନ କଲେ । ଭୋଜିଖାଇ ନରପତିମାନେ ନିଜ ଦେଶକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତନ କଲେ । ରାଜା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ଶ୍ୱଶୁରଗୃହରେ ଅବସ୍ଥାନ କଲେ । ମରାଠା ରାଜା ନିଜର ଜେମାଙ୍କୁ ଦାସ ଦାସୀ ଘୋଡା, ହାତୀ ସହିତ ଅନେକ ଧନରତ୍ନ ଦେଲେ । ମନୋରମାଙ୍କୁ ସାଙ୍ଗରେ ଧରି ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶିଲେ । ରାଜା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କର ସମାଗମ ଦେଖି ରାଜ୍ୟର ଲୋକେ ଖୁସି ହେଲେ । ମନୋରମା ରାଣୀହଂସପୁରେ ରହିଲେ । ରାଜା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ବତ୍ରିଶ ପିତୁଳି ଖଚିତ ସିଂହାସନରେ ଉପବେଶନ କଲେ । ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କ ବିଜୟ କଥା ଶୁଣି ପ୍ରଜାମାନେ ଆସି ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ରାଜାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ଆପଣ ଆଜିଯାଏଁ କେଉଁଠି ଥିଲେ । ବନ୍ଦୀଗଣମାନେ ଆସି ରାଜାଙ୍କର ସ୍ତବଗାନ କଲେ । ପୂଜକମାନେ ଆସି ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜା କଲେ । ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପାରିଶ୍ରମିକ ଦେଲେ । ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ମନୋରମାଙ୍କ ସହିତ ଆନନ୍ଦରେ କାଳାତିପାତ କଲେ ।