ବିଷ

ଅଫିସ୍ ଗଲା ବେଳକୁ ମାନ୍ଦା ମାନ୍ଦା ଲାଗୁଥିଲା। ରାତିରେ ଭଲ ନିଦ ହେଇନି। ସକାଳୁ ବିଛଣାରୁ ଉଠିବାକୁ ମୋଟେ ଇଚ୍ଛା ହେଉ ନଥିଲା । ଆଖି ମାଡିମାଡି ପଡ଼ୁଥିଲା । ଆଜି ଦିନଟା ଛୁଟି ନେଇ ଭଲ କରି ଶୋଇବ ବୋଲି ଭାବିଥିଲା ସମନ୍ତ । କିନ୍ତୁ ଗୋଟାଏ ଦିନ ଛୁଟି ନେଇ ଲାଭ କ’ଣ ? ସମସ୍ୟାଟା ତ ଲାଗି ରହିବ। ପୁଣି ଆଜି ଅଫିସରେ ଇମ୍ପୋଟାଣ୍ଟ ଫାଇଲ୍ କାମ ଅଛି । ତେଣୁ ଛୁଟି ନେବା ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖି ଅଫିସ୍ ଯିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲା ସେ । ଯେଉଁ ସମସ୍ୟାଟି କିଛିଦିନ ହେଲା ତା'କୁ ରାତିରେ ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ନିଦରେ ଶୋଇବାକୁ ଦେଉନି ତା’ର ମୂଳରେ ଅଛି ଗୋଟାଏ ମୂଷା । ଏଇ କ୍ଷୁଦ୍ର ଜୀବଟି କିଛି ଦିନ ହେବ ବଡ଼ ଉତ୍ପାତ କରୁଛି । ରାତିରେ ଲାଇଟ୍ ଲିଭେଇ ଶୋଇବା ପରେ ପରେ ହିଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଏ ତା’ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ । ଅଫିସ୍ ବେଳ ହୋଇ ଯାଉଥିବାରୁ ଏ ବିଷୟରେ ଆଉ ଅଧିକ ନ ଭାବି ସୁମନ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇ ଘରୁ ବାହାରି ପଡ଼ିଲା ।

ଅଫିସ୍ ଆୱାର୍ ପୂର୍ବରୁ ପହଞ୍ଚିବା ସୁମନ୍ତର ଅଭ୍ୟାସ । ତା’ପରେ ଅନ୍ୟମାନେ ଜଣକ ପରେ ଜଣେ ପହଞ୍ଚନ୍ତି । ସବୁଦିନେ ତା ଟେବୁଲ୍ ପୂର୍ବଦିନର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ଭଳି ଅସଜଡ଼ା ଥାଏ । ପିଅନ ବଇଁଶୀ ପହଞ୍ଚିନଥାଏ । ନିଜେ ନିଜ ଟେବୁଲ୍ ଝଡ଼ାଝଡ଼ି କରି କାଗଜପତ୍ର ସଜାଡ଼ିଲା ବେଳକୁ ବଇଁଶୀ ଗୁଣୁଗୁଣୁ ଗୀତ ଗାଇ ପହଞ୍ଚି ଯାଏ । ତରବର ହୋଇ ସେ ସେଲ୍ଫର ନାଲିକନାରେ ବନ୍ଧା ଫାଇଲଗୁଡ଼ିକୁ କପଡ଼ା ଛାଟି ସଫା କରିବାକୁ ଲାଗେ । ତା'କୁ ଖୁସି କରିବାର ଏଇ ଅଭିନୟ ସତରେ ଚମତ୍କୃତ କରେ ସୁମନ୍ତକୁ ।

: ଆଉ ବେଶୀ ଝାଡ଼େନା । ବହୁତ ଧୂଳି ଉଡ଼ୁଚି।

ସାମାନ୍ୟ ଅପ୍ରତିଭ ହୋଇ ବଇଁଶୀ କହେ : ଚା ଆଣିବି ?

: ନା, ଥାଉ ପରେ ଆଣିବୁ ।

କିଛି ଟଙ୍କା ବଢ଼େଇ ଦେଇ କହେ : ଯା କିଛି ପାନ ଆଣିବୁ । ଟଙ୍କା ଧରି ବଇଁଶୀ ପୁଣି ଗୁଣୁଗୁଣୁ ଗୀତ ଗାଇ ଗାଇ ବାହାରି ଯାଏ ପାନ ଆଣିବାକୁ ।

ଏଇ ବଇଁଶୀ ହିଁ ଅଫିସ୍ ଯାକରେ ଏକମାତ୍ର ଲୋକ ଯାହା ସହିତ ସେ କିଛି ଆତ୍ମୀୟତା ଅନୁଭବ କରେ । କେତେମାସ ତଳେ ସେ ଏଠିକୁ ବଦଳି ହୋଇ ଆସିଛି । ଅନ୍ୟମାନେ ସୁମନ୍ତକୁ ଏକବାଗିଆ, ଜିଦିଆ ବୋଲି ଭାବନ୍ତି । ସମସ୍ତେ ଉପୁରି ଆୟରେ ହାତ ଚିକ୍କଣ କଲାବେଳେ ସେ ଏସବୁ ପ୍ରତି ନିଃସ୍ପୃହ । ଲାଞ୍ଚ ମାଗିବନି କି ଯାଚିକରି ଦେଲେ ନେବନି । ଏମିତି ଲୋକ ଅଡ଼ୁଆ । କେତେକ ସମୟରେ ଅପ୍ରୀତିକର ପରିସ୍ଥିତି ବି ଉପୁଜେ ତା ସକାଶେ। ତେଣୁ ଅନ୍ୟମାନେ ସୁମନ୍ତକୁ ଯଥାସମ୍ଭବ ଏଡ଼ାଇ ଯା’ନ୍ତି । ଏପରିକି ତା’ର “ଶୁଖିଲା” ସାଧୁତା ଯୋଗୁଁ ବଡ଼ବାବୁ ସମେତ କିଛି ସହକର୍ମୀ ତା ଉପରେ ଭୀଷଣ ଭାବରେ କ୍ଷୁବ୍ଧ। ଏଇ କିଛି ଦିନ ହେଲା ପରିସ୍ଥିତି ବଦଳିଗଲା ପରି ଲାଗୁଛି । ଅନ୍ୟମାନେ ନିଜ ଆଡ଼ୁ ତା ସହିତ କଥା ହେଉଛନ୍ତି । ସବୁଦିନେ ତା କାମରେ ଭୁଲ୍ ବାହାର କରି ମୁହଁ ଛିଞ୍ଚାଡ଼ି କହୁଥିବା ବଡ଼ବାବୁ ବି ବେଶ୍ କଅଁଳେଇ କଥା

ହେଉଛନ୍ତି ।ଏହି ଅଭାବିତ ପରିବର୍ତ୍ତନର ବିସ୍ମୟ କଟିଗଲା କିଛିଦିନ ପରେ । ଦିନେ ବଡ଼ବାବୁ ନିଜ ସିଟ୍ ଛାଡ଼ି ତା ଟେବୁଲ୍ ସାମନାରେ ଥିବା ଚେୟାରରେ ଆସି ବସି ପଡ଼ିଲେ l ତାଙ୍କୁ ଚାହିଁ ସୁମନ୍ତ ସୌଜନ୍ୟମୂଳକ ସ୍ମିତହାସ୍ୟଟିଏ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କଲା। । ବଡ଼ବାବୁ ବି ହସରେ କାର୍ପଣ୍ୟ କଲେନାହିଁ ।

: କାମ ଚାଲିଚି ?

: ଆଜ୍ଞା ହଁ ।

: ଗୋଟିଏ ଜରୁରୀ କାମ ଅଛି ଆପଣଙ୍କ ପାଖରେ ।

: କୁହନ୍ତୁ ।

: ଆପଣଙ୍କ ପାଖରେ ଗୋଟେ ଫାଇଲ୍ ଅଛି । ଗୋଟେ ରିଭର ବ୍ରିଜ୍ ଫାଇଲ୍ । ସେଇଟାକୁ ମୁଭ୍ ନକରି କିଛିଦିନ ସେମିତି ରଖି ଦିଅନ୍ତୁ ।

ଅନ୍ୟ ଦିନ ପରି ସୁମନ୍ତ “କାହିଁକି?” ପରି ତୀକ୍ଷ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନଟିଏ ଫିଙ୍ଗିଥା’ନ୍ତା । କିନ୍ତୁ ସେଦିନ ଅତି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଭାବେ ସେ ଚୁପ୍ ରହିଲା । ଫାଇଲଟାକୁ ଭଲ ଭାବେ ଥରେ ଦେଖି ନେଲେ ଅସଲ କଥାଟା ଜଣା ପଡ଼ିଯିବ । ଏଇଆ ଭାବି ସେ “ହଉ” କହି ପ୍ରସଙ୍ଗଟିକୁ ହଠାତ୍ ଶେଷ କରିଦେଲା । ବଡ଼ବାବୁ ଆଶ୍ୱସ୍ତ ହୋଇ ଉଠି ଚାଲିଗଲେ । ସେ ନିଜେ ବି ସୁମନ୍ତର ଆଜ୍ଞାବହତାରେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ଥିବେ । ତା’ର ନିରବତାକୁ ସେ ହୁଏତ ମୌନ ସ୍ୱୀକୃତି ବୋଲି ଭାବି ଥିବେ । ଭାବନ୍ତୁ । ତାଙ୍କର ଏହିପରି ଭାବିବା ବୋଧହୁଏ କିଛିଦିନ ଲାଗି ତା ପାଇଁ ଶାନ୍ତିଦାୟକ ହୋଇପାରେ । ଚାକିରୀଜୀବନରେ ସେ ବହୁ ଉଠାଣି-ଗଡ଼ାଣି ପାରି ହେଲାଣି । ଏ ଅଫିସରୁ ସେ ଅଫିସ୍, ଏ ଟେବୁଲରୁ ସେ ଟେବୁଲ୍ ବଦଳି ହୋଇହୋଇ ସେ କ୍ଳାନ୍ତ । ତେଣୁ ଅଫିସରେ ଚାଲିଥିବା କାରବାରର ପ୍ରତିବାଦ ନକରି ଚୁପ୍ ଚାପ୍ ସହିଯିବାର ଅଭ୍ୟାସ ହୋଇ ଗଲାଣି ତା’ର ।

ସାଙ୍ଗେସାଙ୍ଗେ ସେହି ଫାଇଲ୍ କାଢ଼ି ଦେଖିବାକୁ ତା'ର ପ୍ରବଳ ଇଚ୍ଛା ହେଲା । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଏଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ସେ ନିଜକୁ ସଂଯତ କରିନେଲା । ଲଞ୍ଚ୍ ଟାଇମ୍ ହେଲେ ସମସ୍ତେ ବାହାରକୁ ଚାଲି ଯିବେ। ସେତିକିବେଳେ ସେ ସେଇ ଫାଇଲ୍ ପଢ଼ି ନେବ । କିଛି ହୋଇ ନଥିଲା ପରି ଭାବ ଦେଖାଇ ସେ ତା’ର ରୁଟିନ୍ କାମ କରି ଚାଲିଲା । କିଛି ସମୟ ତା ଉପରେ ସନ୍ତର୍ପିତ ଦୃଷ୍ଟି ପକାଇ ସହକର୍ମୀମାନେ ନିଜନିଜ କାମ, ପରସ୍ପର ହସଖୁସି ଓ ନିଜର ପଡ଼ି ରହିଥିବା କାମ କରାଇ ନେବାକୁ ଆସିଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ସହ ମୂଲଚାଲରେ ଲାଗି ପଡ଼ିଲେ। ଲଞ୍ଚ୍ ଟାଇମ୍ ହେବାରୁ ସମସ୍ତେ ବାହାରକୁ ଚାଲିଗଲେ । ସେତିକି ବେଳେ ସୁମନ୍ତ ଫାଇଲ୍ କାଢ଼ି ଦେଖିଲା । ଆଜି ହିଁ ତା ପାଖକୁ ଆସିଛି ଫାଇଲଟା । ଗୋଟାଏ ପୋଲର ବିଲ୍ । ବେଶ୍ ମୋଟା ଅଙ୍କର ବିଲ୍ । କିନ୍ତୁ କାମର ମେଜରମେଣ୍ଟ୍ ନେଇଥିବା ଇଞ୍ଜିନିୟରଙ୍କ ରିପୋର୍ଟ କିଛି ପ୍ରତିକୂଳ ଥିଲା ।

ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ମାନ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ନଥିବାରୁ ମୋଟ ବ୍ୟୟବରାଦର ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ କାଟି ବିଲ୍ ଚୁକ୍ତା କରିବାକୁ ସେ ସୁପାରିଶ କରିଛନ୍ତି । ଓହୋ ! ଏଇଠି ଅଛି ଜଖମ୍ ତାହେଲେ ! ସେଇଥିପାଇଁ ବୋଧେ ଫାଇଲଟାକୁ ମୁଭ୍ ନକରି କିଛିଦିନ ଚାପି ରଖିଦେବାକୁ ବଡ଼ବାବୁ କହୁଥିଲେ ! ଆଚ୍ଛା ହଉ, ଦେଖାଯାଉ କ’ଣ ହଉଚି । ପଢ଼ି ସାରି ସେ ଫାଇଲଟିକୁ ଯଥାବତ୍ ରଖିଦେଲା ।ସେଦିନ ରାତିରେ ସେଇ ଫାଇଲଟା ତା ଛାତିସାରା ଘୂରି

ବୁଲିଲା । ଯେଉଁ ଇଞ୍ଜିନିୟର୍ ସେଇ ବିଲ୍ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ, ତାଙ୍କ ଅଫିସ୍ ଓ ବାସଗୃହରେ ଭିଜିଲାନ୍ସ ଚଢାଉ ହୋଇଛି ବୋଲି ଟିଭିରେ ବ୍ରେକିଂ ନ୍ୟୁଜ୍ ଭାବରେ ପ୍ରସାରିତ ହେଉଛି । ତାଙ୍କୁ ଭିଜିଲାନ୍ସ ଆରେଷ୍ଟ କରିନାହିଁ l ଚଢାଉ ଚାଲୁ ରହିଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ଏତେ ବଡ଼ କଣ୍ଟ୍ରାକ୍ଟରର ବିଲ୍ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ମନ୍ତବ୍ୟ ଓ ଭିଜିଲାନ୍ସ ଚଢାଉ ଭିତରେ କ’ଣ ସମ୍ପର୍କ ଥାଇପାରେ ? ସତରେ ଅଛି କି ନା କେଜାଣି ! ଏମିତି ଭାବୁଭାବୁ ରାତି ଅଧିକ ହେଲା ସିନା, ନିଦ ଆସିଲାନି । ତଥାପି ଲାଇଟ୍ ଲିଭେଇ ଶୋଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲା ସେ । ସବୁ ଅନ୍ଧାର ହୋଇଯିବା ପରେ କୁଟୁରୁ କୁଟୁରୁ, ଧୁଡ୍ ଧାଡ୍, ଖୁଡ୍ ଖାଡ୍ ଶବ୍ଦ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଗଲା । ମୂଷା ତା କାମରେ ଲାଗି ଯାଇଛି । ବାରମ୍ବାର ଶେଯରୁ ଉଠି ଲାଇଟ୍ ଜଳେଇ ସୁମନ୍ତ ଚାରି ଆଡ଼କୁ ଚାହିଁ ଦେଖେ । ବଦମାସ୍ ମୂଷାଟା ଭାରି ଚାଲାକ୍ । କେଉଁଠି ଚୁପ୍ କରି ଲୁଚି ଯାଏ ଜଣା ପଡ଼େନି । ଶେଷରେ ନିରୁପାୟ ହୋଇ ରାତିସାରା ଆଲୁଅ ଜଳେଇ ରଖିବାକୁ ହେଲା । ମୂଷା ଉତ୍ପାତରୁ ତ୍ରାହି ମିଳିଲେ ବି ଅନିଦ୍ରା ରହିଲା ସୁମନ୍ତ ।

ପରଦିନ ଅଫିସ୍ ଗଲାପରେ ବଡ଼ବାବୁ ପୁଣି ତା ଟେବୁଲ୍ ପାଖକୁ ଆସିଲେ । ମୁହଁରେ ଉତ୍ଫୁଲ୍ଲତା ସ୍ପଷ୍ଟ ।

: କାଲି ରାତିରେ ଟିଭି ନ୍ୟୁଜ୍ ଦେଖିଲେ ?

: ହଁ

: ଦେଖିଲେ ନା, ଯୋଉ ବାବୁ ସେ ଫାଇଲରେ ଆଡଭର୍ସ ରିମାର୍କ ଦେଇଥିଲେ ତାଙ୍କରି ଘରେ ଭିଜିଲାନ୍ସ ଚଢାଉ !

: ଆଜ୍ଞା

: ଆରେ ବାବୁ,ପାଣିରେ ଘର କରି କୁମ୍ଭୀର ସାଙ୍ଗେ ବାଦ କଲେ ଚଳିବ ? ଏବେ ସମ୍ମାନ ଗଲା କାହାର ? ଏଯାଏ ଆରେଷ୍ଟ ହେଇ ନାହାନ୍ତି, ସେଇଟା ବଡ଼ କଥା । ଆରେଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ଭିଜିଲାନ୍ସବାଲାଙ୍କୁ କେତେ ସମୟ ଲାଗିବ !

: ହଁ ସେମିତି ଜଣା ପଡ଼ୁଚି ତ !

ସୁମନ୍ତର ନିର୍ଲିପ୍ତତାରେ ସାମାନ୍ୟ କ୍ଷୁବ୍ଧ ହୋଇ ବଡ଼ବାବୁ ଖେଙ୍କି ହୋଇ କହିଲେ – ଜଣା ପଡ଼ୁଛି କ’ଣ ? ଏଇଟା ହିଁ ନିରାଟ ସତ କଥା । ସୁମନ୍ତ ଚୁପ୍ ହୋଇ ଗଲା । ଟିକିଏ ପରେ ବଡ଼ବାବୁ ନରମି ଯାଇ କହିଲେ – କଥା କ’ଣ କି, ଯାହାଙ୍କ ଦେହରେ ବାବୁ ଜଣକ ହାତ ମାରିଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ପହଞ୍ଚ ବହୁତ ଉପରେ । ତାଙ୍କୁ ହଇରାଣ କଲେ ସେ ଛାଡ଼ିବେ କି ?

ବଡ଼ବାବୁ ତାଙ୍କ ଜାଗାକୁ ଫେରି ଯାଇ କାଗଜପତ୍ରରେ ଦୃଷ୍ଟି ନିବଦ୍ଧ କଲେ । କିନ୍ତୁ ସୁମନ୍ତର ମନେ ହେଲା, ସେ ଯେମିତି ତା’କୁ ଚେତାବନୀ ଦେବାକୁ ଆସିଥିଲେ । ସୁମନ୍ତ ସତକୁସତ ନିରୁତ୍ସାହିତ ଅନୁଭବ କଲା । ତଥାପି ନିଜ ମନର ଅସ୍ଥିରତାକୁ ଚାପି ରଖି କାମରେ ଲାଗିଗଲା ସେ । ଅଫିସରୁ ଫେରିଲା ବେଳକୁ ସେ ଖୁବ୍ କ୍ଳାନ୍ତ । ଦେହ ଓ ମନ ଉଭୟ ଅବସନ୍ନ । ଦେହର କ୍ଳାନ୍ତି ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ଦୂର କରାଯାଇ ପାରେ, କିନ୍ତୁ ମନର ଅବସାଦ ଦୂର ହେଉନି । ଏବେକା ସମୟରେ ସଚ୍ଚୋଟ ଭାବେ ସରଳ ଜୀବନଟିଏ ବଞ୍ଚିବା ଏତେ କଷ୍ଟକର ହୋଇଗଲା କେମିତି ? ଦୁର୍ନୀତିରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ କିଛି ଦକା ନାହିଁ ତ ! ସେମାନେ ଖୁବ୍ ସହଜରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର କେତେବେଳେ ବିବେକକୁ ମୋଡ଼ି, କେତେବେଳେ କାନକୁ ମୋଡ଼ି ନିଜ କାମ ଆଦାୟ କରି ନେଉଛନ୍ତି । ତଥାପି ତା ପରି କିଛି ଲୋକ ତିଷ୍ଠି ରହିଛନ୍ତି – ଏକଥା ଭାବି ତା ମନ କିଛିଟା ହାଲୁକା ହୋଇଗଲା । ସେଇ ଆଶ୍ଵସ୍ତିର ଶୀତଳତା ଭିତରେ ରାତିରେ ତା ଆଖିରେ ନିଦ ଆସିଗଲା ।

ପୁଣି ପୂର୍ବବତ୍ ମୂଷାର ବିରକ୍ତିକର ନୈଶ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଗଲା । ନିଦ ପତଳା ହୋଇ ଆସିବା ପରେ

ବହିଥାକରେ ମୂଷାର କୁଟ୍ କୁଟ୍ ଶବ୍ଦ ଶୁଣାଗଲା । ଉଠି ଲାଇଟ୍ ଜଳେଇ ଦେଖିଲା ବେଳକୁ ମୂଷା କେତେଟା ବହି କାଟି ଦେଇଛି । ସୁମନ୍ତର ସେଇ ଅଦୃଶ୍ୟ ଶତ୍ରୁ ଉପରେ କ୍ରୋଧ ଆସିଲା । କିନ୍ତୁ କ’ଣ ଆଉ କରାଯାଇ ପାରେ ? ନିଜକୁ ନିଜେ ସାନ୍ତ୍ୱନା ଦେଇ ସେ ପୁଣି ଶେଯ ଉପରେ ଢଳି ପଡ଼ିଲା । ପୂର୍ବ ରାତି ଅନିଦ୍ରାର ପ୍ରଭାବରେ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ନିଦ ଲାଗିଗଲା । ହଠାତ୍ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ଶବ୍ଦରେ ତା ନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ଯେଉଁଠୁ ଶବ୍ଦ ଆସିଲା ସେଇ ଜାଗାକୁ ଟର୍ଚ୍ଚ ଆଲୁଅ ପକେଇ ଦେଖିଲା ବେଳକୁ ଥାକ ଉପରୁ କେତେଟା ଡବା ଖସି ପଡ଼ିଛି । କେତେଟା କାଚ ବୋତଲ ତଳେ ପଡ଼ି ଭାଙ୍ଗି ଯାଇଛି । ଦୁଇଟା ମୂଷା ଲସରପସର ହୋଇ ସେଠୁ ବାହାରି ଗଲେ । ପ୍ରଚଣ୍ଡ କ୍ରୋଧରେ ସୁମନ୍ତ ହାତ ପାଆନ୍ତାରେ ଥିବା ଛାଞ୍ଚୁଣିଟାକୁ ମୂଷା ଉପରକୁ ଫୋପାଡ଼ିଲା । ଛାଞ୍ଚୁଣି ଲକ୍ଷ୍ୟଭ୍ରଷ୍ଟ ହେଲା । ମୂଷା ଦିଇଟା ଚେଁ ଚେଁ ଶବ୍ଦ କରି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗଳାବାଟ ଦେଇ ଚାଲିଗଲେ । ଅବଶିଷ୍ଟ ରାତି ଅନିଦ୍ରାରେ ବିତିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦିନ ଅଫିସରେ ତା ପାଇଁ ଏକ ଘୋର ବିସ୍ମୟ ଅପେକ୍ଷା କରୁଥିଲା । ସବୁଦିନେ ହଲି ଦୋହଲି ଆସୁଥିବା ବାବୁମାନେ ଠିକ୍ ସମୟରେ ପହଞ୍ଚି ସାରିଥିଲେ । ତା ଟେବୁଲ୍ ଝଡ଼ାଝଡ଼ି ହୋଇ ଫାଇଲସବୁ ସଜଡ଼ା ହୋଇ ରହିଥିଲା । ଟେବୁଲ୍ ମଝିରେ ଜରିଭର୍ତ୍ତି ପାନ ଥୁଆ ହୋଇଥିଲା । ସବା ଉପରେ ପୂର୍ବକଥିତ ଫାଇଲ୍ ରଖା ଯାଇଥିଲା । ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ମୁହଁ ଉଠେଇ ଚାହିଁଲା ବେଳକୁ ବଇଁଶୀ ଗୋଟେ ଆଡ଼ଚାହାଣି ଦେଇ ସେଠୁ ଚାଲିଗଲା । ଅନ୍ୟ ଦିନରେ ଗପସପରେ ମାତୁଥିବା ସହକର୍ମୀମାନେ ଗମ୍ଭୀର ଦିଶୁଥିଲେ । ବଡ଼ବାବୁ ତାଙ୍କ ଟେବୁଲ୍ ଆଗରେ ବସିଥିବା ଜଣେ ଅପରିଚିତ ବ୍ୟକ୍ତି ସହ କଥା ହେଉଥିଲେ ଓ ମଝିରେ ମଝିରେ ଉଭୟ ତା ଆଡ଼କୁ ଚାହୁଁଥିଲେ । କିଛି ସମୟ ପରେ ବଡ଼ବାବୁ ଉଠି ଆସି ତା ଟେବୁଲ୍ ଆଗରେ ବସି ପଡ଼ିଲେ । ସେ ଉତ୍ସୁକତାର ସହିତ

ତାଙ୍କୁ ଚାହିଁ ରହିଲା । ଖଣ୍ଡି କାଶ ମାରି ସେ କହିଲେ –

: ଯା’ହଉ ସବୁ ସମାଧାନ ହେଇଗଲା ।

: କେଉଁ ସମସ୍ୟାର ?

: ମୁଁ ଯୋଉ ଫାଇଲ୍ କଥା କହୁ ନଥିଲି !

: ଓହୋ, କ’ଣ ସମାଧାନ ହେଲା ?

: ଇଞ୍ଜିନିୟରବାବୁଙ୍କ ସମ୍ମାନ ବଞ୍ଚିଗଲା । କଣ୍ଟ୍ରାକ୍ଟରଙ୍କ କାମ ବି ଠିକ୍ ହେଇଗଲା ।

ସୁମନ୍ତ ବୋକାଙ୍କ ପରି ହାଁ କରି ଚାହିଁ ରହିଲା । ସେ କିଛି ବୁଝି ପାରୁ ନଥିଲା ।

: ଆରେ ଏମିତି କ’ଣ ଚାହିଁ ରହିଲେ ? କଥାଟା ହେଲା ଇଞ୍ଜିନିୟରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଆଉ ମକଦ୍ଦମା ହେବନାହିଁ କି ତାଙ୍କୁ ଆରେଷ୍ଟ କରାଯିବ ନାହିଁ । ଇଞ୍ଜିନିୟର ଆଉ ଗୋଟେ ରିପୋର୍ଟ ଲେଖିଦେବେ ଅନୁକୂଳ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇ । ତାଙ୍କ ଟେବୁଲ୍ ଆଗରେ ବସିଥିବା ଲୋକକୁ ବଡ଼ବାବୁ ଡାକିଲେ । ଚିହ୍ନା କରିଦେଇ କହିଲେ – ଇୟେ ସେଇ କଣ୍ଟ୍ରାକ୍ଟରଙ୍କ ଲୋକ । ସେ ଯେମିତି କହୁଚନ୍ତି ସେମିତି କରି ଦିଅନ୍ତୁ । କିଛି ଅସୁବିଧା ହେବନି । ଉପର ଲେଭଲରେ ସବୁ କାମ ସରିଚି । ତାଛଡ଼ା ଆପଣଙ୍କ କଥା ବି ସେ ବୁଝିବେ । ଏତିକି କହି ସେ ବାହାରକୁ ଚାଲିଗଲେ । ବଡ଼ବାବୁଙ୍କ କଥାରେ ସୁମନ୍ତ ବିରକ୍ତି ଅନୁଭବ କଲା । ନିଜର ମନୋଭାବକୁ ନିଜ ଭିତରେ ରଖି ସେଇ ଲୋକଟା ଆଡ଼କୁ ସ୍ଥିର ଦୃଷ୍ଟିରେ ଚାହିଁଲା । ଲୋକଟାର ମିଞ୍ଜିମିଞ୍ଜି ଆଖିରୁ ତା’ର ଧୂର୍ତ୍ତତା ସ୍ପଷ୍ଟ ବାରି ହୋଇ ପଡ଼ୁଥିଲା । ଦାନ୍ତନିକୁଟା ହସଟିଏ ହସି ସେ ସୁମନ୍ତକୁ ନମସ୍କାର କଲା ।

: ବସନ୍ତୁ । କ’ଣ କହିବାର ଅଛି କହନ୍ତୁ ।

: ଆଜ୍ଞା ଆପଣ ଟିକିଏ ସାହାଯ୍ୟ କଲେ କାମଟା ହେଇଯିବ l ସାର୍ ଆପଣ ଏଠିକି ନୂଆ ଆସିଚନ୍ତି । ଆମ ସହିତ ଚିହ୍ନା-ପରିଚୟ ହେଇନି,କିନ୍ତୁ ଏଠି ଆଉ ସମସ୍ତେ ଆମକୁ ଜାଣନ୍ତି ।

: ହଉ ଏବେ ତ ଚିହ୍ନା-ପରିଚୟ ହେଲା । ଏଥର କହନ୍ତୁ କାମଟା କ’ଣ ।

: ଇଞ୍ଜିନିୟର ଆଉ ଗୋଟେ ରିପୋର୍ଟ ଦେଇଚନ୍ତି । ସେଇ ଫାଇଲ୍ ଯେଉଁ ଯେଉଁ ବାଟ ଦେଇ ଆପଣଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବା କଥା ସେସବୁ ସାରି କାଲି ଆପଣଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚାଇବି । ଆପଣ ସେ ନୂଆ ଫାଇଲ୍ ରଖି ପୁରୁଣା ଫାଇଲଟାକୁ ମୋତେ ଦେଇ ଦେବେ । ଆଉ ସେଇ ନୂଆ ଫାଇଲକୁ ଶୀଘ୍ର ପୁଟ୍ ଅପ୍ କରିଦେବେ । ଆପଣଙ୍କ ପାଉଣା ଯଥା ସମୟରେ ମିଳିଯିବ । ଏବେ ଏଇଟା ଆପଣଙ୍କ ଆଡଭାନ୍ସ । ଲୋକଟା ଗୋଟାଏ ବନ୍ଦ ଲଫାପା ବଢ଼ାଇ ଦେଲା । ସୁମନ୍ତ କିଂକର୍ତ୍ତବ୍ୟବିମୂଢ଼ ହୋଇ ଚାହିଁ ରହିଲା ।

: ରଖନ୍ତୁ ନା,କେହି କିଛି ଭାବିବେନି । ଏଠି ସମସ୍ତେ ଆମ ଲୋକ ।

: ନା ଏବେ ରଖନ୍ତୁ । କାଲି କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେବା । ଆଗ ଫାଇଲ୍ ନେଇ ଆସନ୍ତୁ । କାଲି ଦେଖିବା ।

ଲୋକଟା ଟିକେ ସନ୍ଦିଗ୍ଧ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଚାହିଁଲା । ନମସ୍କାର କରି ବାହାରି ଗଲା । ସହକର୍ମୀମାନଙ୍କ ମୁହଁ ଅଧିକ ଗମ୍ଭୀର ଦିଶିଲା । କିଛି ସମୟପରେ ବଡ଼ବାବୁ ଫେରିଆସିଲେ ।ସୁମନ୍ତ ପାଖକୁ ଆସି କହିଲେ – ଟଙ୍କାଟା ରଖି ନେଲେନି ? ହଉ, ଯଦି ହାତାହାତି ନବାକୁ ଖରାପ ଲାଗୁଛି ତେବେ ମୁଁ ନିଜେ ନେଇ ଆପଣଙ୍କ ଘରେ ଦେଇ ଆସିବି। କିନ୍ତୁ କାମଟା କାଲି ଯେପରି ହୋଇଯାଏ । କେତେ ବଡ଼ ବଡ଼ ଲୋକ ଏଥିରେ ଅଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ବିରୋଧରେ ଯାଇ ଆମେ ମିଛଟାରେ କାହିଁକି ହଇରାଣ ହବା ! ସୁମନ୍ତ ଚୁପ୍ ରହିଲା । ପୁଣି ଥରେ ତା’ର ନିରବତାକୁ ମୌନ ସମ୍ମତି ଭାବେ ଧରିନେଇ ବଡ଼ବାବୁ ନିଜ ଜାଗାକୁ ଫେରି ଗଲେ । ଆଜି ସତକୁସତ ନିଜକୁ ଅସହାୟ ମନେ ହେଲା ତା’ର । ବିଷଣ୍ଣ ହୃଦୟରେ ସେ ଘରକୁ ଫେରି ଆସିଲା ।

ଆଜିର ଘଟଣା ତା’କୁ ଗଭୀର ଚିନ୍ତାରେ ପକାଇ ଦେଇଛି । ସମସ୍ତେ କ’ଣ ଟଙ୍କାର କିଣା ଚାକର ହୋଇଗଲେ ? ଯୁଗ ଯୁଗ ଧରି ଯେଉଁ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ମଣିଷକୁ ମହାନ୍ କରି ଆସିଛି ସେସବୁ କ’ଣ ମିଛ ହୋଇଗଲା ? ବଡ଼ବାବୁ କହିବେ – ହଁ ଆପଣଙ୍କର ଚିନ୍ତା ଦକ କ’ଣ ? ଆପଣ ତ ଓଥଡ଼ା ଲୋକ । ସଂସାରୀ ମଣିଷର ଅସୁବିଧା ବୁଝି ପାରିବେନି ଆପଣ । ନୀତି-ଆଦର୍ଶର କଥା କହିବା ଆପଣଙ୍କ ପକ୍ଷରେ ସହଜ । ହେଲେ ଆମେ ପିଲାଛୁଆ ଧରି ଅଛୁ । କିଛି ଗୋଟାଏ ଅସୁବିଧା ହୋଇଗଲେ ଆମେ କରିବୁ କ’ଣ ? ତଥାପି ଆଜି କାହିଁକି କେଜାଣି ତା ମନ ଦ୍ୱିଧାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ୁଛି ! କାଲି ଯେଉଁ ପରିସ୍ଥିତି ଉପସ୍ଥିତ ହେବ ତା’କୁ ସେ ସାମ୍ନା କରିବ କେମିତି ? ଏତେ ଦିନ ଧରି ଯେଉଁ ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକୁ ସେ ନିଷ୍ଠାର ସହିତ ପାଳନ କରି ଆସିଛି ତାକୁ କ’ଣ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେବାକୁ ହେବ ? ଯେଉଁମାନଙ୍କ ସହ ସେ କାମ କରେ ସେମାନଙ୍କ ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଗଲେ ସେମାନେ ନିଶ୍ଚେଁ ତା’ଠାରୁ ବେଶି ବେଶି ଦୂରେଇ ଯିବେ । ସେମାନଙ୍କ ଉପେକ୍ଷା ସେ ସହି ପାରିବ ତ !

ଏହି ସବୁ ଭାବନା ତା’ର ବିଚାରକୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଓ ହୃଦୟକୁ ଆଲୋଡ଼ିତ କରିବାରେ ଲାଗିଛି । ଅସ୍ଥିରତାକୁ ଏଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ସୁମନ୍ତ ସନ୍ଧ୍ୟା ଠାରୁ ଢେର୍ ରାତି ଯାଏ ସହରରେ ଘୂରି ବୁଲିଲା । ଶ୍ରାନ୍ତ କ୍ଳାନ୍ତ ଅବସ୍ଥାରେ ଘରକୁ ଫେରି ଗଭୀର ନିଦ୍ରାରେ ଶୋଇ ପଡ଼ିବ ବୋଲି ଭାବିଲା ବେଳକୁ ମୂଷା-ଉତ୍ପାତ କଥା ମନେ ପଡ଼ିଗଲା । ନା ଆଜି କିଛି ଗୋଟେ ସମାଧାନ କରିବାକୁ ହେବ । ଆସିଲା ବେଳେ ମୂଷାମରା ବିଷ କିଣି ଆଣିଲା ସେ । କିଛି ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥରେ ତାକୁ ମିଶେଇ ମୂଷା ଯିବା-ଆସିବା ବାଟରେ ରଖି ଦେଇ ଶୋଇ ପଡ଼ିଲା । ଅନ୍ଧାର ହେବାର କିଛି ସମୟ ପରେ ମୂଷା ଆସିବାର ଶବ୍ଦ ହେଲା । ଟର୍ଚ୍ଚ ଜଳେଇ ଦେଖିଲା ମୂଷା ସେ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇ ଦେଇଛି । ଏଥର ସେ ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ନିଦରେ ଶୋଇ ପଡ଼ିଲା ।

ସକାଳେ ଉଠି ସୁମନ୍ତ ଦେଖିଲା ଘର ଭିତରେ ଦୁଇଟା ମୂଷା ମରି ପଡ଼ିଛନ୍ତି । ମୁହଁରୁ ଫେଣ ବାହାରି ପଡ଼ିଛି । ଜୀବ ଦି’ଟାଙ୍କ ଅକାଳ ମୃତ୍ୟୁ ପାଇଁ ତା' ମନରେ ଟିକେ ଦୁଃଖହେଲା । କିନ୍ତୁ ଆଉ କ’ଣ କରାଯାଇ ପାରିଥାଆନ୍ତା ! ଉତ୍ପାତ ଅସହ୍ୟ ହେଲା ବୋଲି ସିନା ! ମଲା ମୂଷା ଦି’ଟାକୁ ନେଇ ବାହାରେ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇ ଆସିଲା ସେ । ଏବେ ଅଫିସ୍ ଯିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । କାଲିର ଅସ୍ଥିରତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ଦୂର ହୋଇ ଯାଇଛି । ଯାହା ହେଉଛି ହେଉ । ଦେଖାଯିବ ସେତେବେଳେ । ମନରେ ଦମ୍ଭ ଧରି ଅଫିସ୍ ବାହାରିଲା । ଅଫିସରେ ଆଜି ବି ସମସ୍ତେ ଠିକ୍ ସମୟରେ ପହଞ୍ଚି ସାରିଥିଲେ । କାଲି ପରି ତା ଟେବୁଲ୍ ସଫା ଓ ସଜଡ଼ା ସରିଛି । ଅଫିସ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହେଉହେଉ ସେଇ ଲୋକଟା ହାଜର ତା ଟେବୁଲ୍ ଆଗରେ । ନମସ୍କାର କରି ସାମ୍ନା ଚେୟାରରେ ବସି ପଡ଼ିଲା ।

: ଏଇ ନିଅନ୍ତୁ ଆଜ୍ଞା ।

: ସେ କ’ଣ ?

: କାଲି କହି ନଥିଲି ? ସେଇ ରିଭର୍ ବ୍ରିଜ୍ ବିଲ୍ ।

ଇଞ୍ଜିନିୟରଙ୍କ ରିପୋର୍ଟ ।

: ଓହୋ ! ହଉ ଦିଅନ୍ତୁ ।

ଲୋକଟା ଫାଇଲ୍ ସହିତ ବନ୍ଦ ଲଫାପାଟିକୁ ତା ହାତକୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଲା । ସୁମନ୍ତ କିଛି ସମୟ ଫାଇଲ୍ ଓ ଟଙ୍କାକୁ ଚାହିଁ

ରହିଲା ।

: ନିଅନ୍ତୁ ନା ! ଆମ ନିଜ ଭିତରେ ସଂକୋଚ କ’ଣ?

ହଠାତ୍ ଲୋକଟାର କଣ୍ଠସ୍ୱର ମୂଷାର ଚେଁ ଚେଁ ପରି ଶୁଣାଗଲା । ଚମକି ପଡ଼ିଲା ସୁମନ୍ତ । ତା ଆଖି ଆଗରେ ଭାସି ଉଠିଲା ମଲା ମୂଷା ଦି’ଟାର ଦୃଶ୍ୟ । ଏତେ ଦିନ ଉତ୍ପାତ କରି ଚାଲିଥିବା ମୂଷାର ବିକଳ ପରିଣତି ତା ଛାତିକୁ ଥରାଇ ଦେଲା । ସେ ଲୋକଟା ହାତରୁ ଫାଇଲ୍ ନେଲା, ଅଥଚ ଟଙ୍କା ପୁଡ଼ିଆ ଆଡ଼େ ଟିକିଏ ବି ନଜର ଦେଲାନି । ଫାଇଲଟିକୁ ନିରାପଦ ସ୍ଥାନରେ ରଖି କହିଲା – ଆପଣଙ୍କ ଟଙ୍କା ଫେରେଇ ନିଅନ୍ତୁ, ମୁଁ ଉଭୟ ନୂଆ ଓ ପୁରୁଣା ଫାଇଲ୍ ରଖିଲି । ସେହି ଅନୁସାରେ ନୋଟ୍ ଲେଖି ଦିଇଟାଯାକ ଫାଇଲ୍ ବଡ଼ବାବୁଙ୍କ ପାଖକୁ ପଠାଇ ଦେବି । ସେ ଯାହା କରିବେ ।