କାନ୍ଦିବ କିଏ ?

ବେଳେବେଳେ ମଜାରେ ମଜାରେ ଆମେ ଅନେକ କଥା କହିଥାଉ । ହେଲେ ଅନେକ ସମୟରେ ଏହି ମଜାରେ ମଜାରେ କହିଥିବା କଥା ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ବ ବହନ କରିଥାଏ । କିଏ ବୁଝେ ଆଉ କିଏ ତାକୁ ମଜାରେ ଉଡାଇଦିଏ । ମଜା ମଜାରେ ଅନେକ ଗହନ କଥା କହିପାରିବା ଭଳି ବ୍ୟକ୍ତି ଏସଂସାରରେ ଖୁବ୍ କ୍ବଚିତ୍ ଦେଖିବାକୁ ମିଳନ୍ତି । ବରଜୁପୁର ବୋଲି ଗାଁଟିରେ ଅଛନ୍ତି ଜଣେ ସେହିଭଳି ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବର ଅଧିକାରୀ । ବୟସଟା ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଛଡାଇ ନେଇପାରିନାହିଁ ତାଙ୍କ ମୁହଁରୁ ହସ ଆଉ ସେହି କଥାକୁହା ହସପେଡିଟା । ତାଙ୍କ କଥା ଶୁଣିଲେ ଜମିଯାଏ ହସର ଆସର । ସିଏ ଆଉକେହି ନୁହେଁ ବରଜୁପୁର ଗାଁର ଫଗଳୁ ଜେଜେ । ନାଁଟା ହିଁ କହିଦିଏ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ । ଫଗଳୁ ଜେଜେକୁଂ ଏବେ ସତୁରୀ ଛୁଇଁଲାଣି । ପତ୍ନୀ ସଂକରୀ ଚାରି ବର୍ଷ ଆଗରୁ ତାଂକୁ ଜୀବନ ପଥରେ ଏକାଏକା ଛାଡି ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି ଅଫେରା ବାଟରେ । ଦୁଇ ପୁଅ ଭିତରୁ ଜଣେ ଆମେରିକା ଆଉ ଜଣେ ଦିଲ୍ଲୀରେ କରାଇନେଇଛନ୍ତି ନିଜନିଜର ଠିକଣା । ଝିଅ ଝୁମୁରୀ ଅଛି ବାଙ୍ଗାଲୁରୁରେ । ସ୍ବାମୀ ତାର ଜଣେ ସଫ୍ଟୱେର ଇଞିନିୟର । ସେଇଥିପାଇଁ ଗାଁ ଲୋକେ କହନ୍ତି " ଆରେ ଫଗଳୁ ବୁଢାର ଚିନ୍ତା କଣ ? ପୁଅ ଝିଅ ସମସ୍ତେ କୁଳକୁ ଲାଗିଯାଇଛନ୍ତି । ସେଇଥିପାଇଁ ବୁଢାର ହସ ବାହାରୁଛିନା... " ! ଲୋକତ ଆଜ୍ଞା କହିବେ । ତେବେ ଛାଡନ୍ତୁ ଲୋକଙ୍କ କଥା । ଏବେ ଯିବା କାହାଣୀର ଆଉ ଦୁଇ ଚରିତ୍ର ଉପରକୁ । ଜଣେ ମୁନା ଆଉ ଜଣେ କୁନା । ଦୁହେଁ ଦୁଇ ବନ୍ଧୁ । ସେମାନେ ଦୁହେଁ ମଧ୍ୟ ଚାକିରି କରନ୍ତି ଦୂର ଦେଶରେ । ପାଖାପାଖି ଦେଢ ବର୍ଷପରେ ଦୁଇ ବନ୍ଧୁ ଗାଁକୁ ଆସିଛନ୍ତି । ପରସ୍ପରକୁ ପାଖରେ ପାଇ ଦୁହେଁ ଥାଆନ୍ତି ଖୁବ୍ ଖୁସି । ଉପଭୋଗ କରିଚାଲିଛନ୍ତି ପ୍ରତିଟି ମୂହୁର୍ତ୍ତକୁ । ଏତିକିବେଳେ ଗାଁର ଗଉରା ସାହୁ ଖବର ଦେଲା " ଆରେ ! ତୁମ ଦୁଇଟାଙ୍କୁ ଫଗଳୁ ଜେଜେ ଖୋଜୁଛି । ସମୟ ବାହାର କରି ଟିକିଏ ବୁଲିଆସିବ । ବୁଢା ତୁମ ଦୁଇଟାକୁଂ ଦେଖିଲେ ଖୁବ୍ ଖୁସି ହୋଇଯିବ "। ଗଉରା ସାହୁ ପାଖରୁ ଏକଥା ଶୁଣି ଦୁହେଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଗଲେ ଆସନ୍ତାକାଲି ଫଗଳୁ ଜେଜେଙ୍କ ପାଖକୁଯିବାପାଇଁ ।

ଦିନ ଏଗାରଟା ସମୟରେ ଧୂ ଧୂ ଖରାବେଳଟାରେ ଦୁଇ ବନ୍ଧୁ ଯାଇପହନ୍ଚିଲେ ଫଗଳୁ ଜେଜେଙ୍କ ଘରେ । ଘରେ ପଶୁପଶୁ ତାଙ୍କର ବିରାଟ ପୁରଘରଟା ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟୟମାନ ହେଉଥାଏ ଠିକ୍ ଗାଁମୁଣ୍ଡ ବୁଢା ବରଗଛ ପାଖ ମଶାଣି ଭୂଇଁଟାପରି । ଚାରିଆଡେ ଖାଁ ଖାଁ ଆଉ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ନିରବତା । ପରିବେଶଟା ଠିକ୍ ଜହ୍ନମାମୁଁର ବେତାଳ କଥା ପରି ଅନୁଭୂତି ଦେଉଥାଏ । ହଠାତ୍ ବିକ୍ରମ କାନ୍ଧରେ ବେତାଳକୁ ବୋହି ଆଣିବାପରି କାନ୍ଧରେ ନାଲି ଗାମୁଛା ଆଉ ହାତରେ କୋଦାଳଟା ଧରି ବାଡିପଟ କବାଟକୁ ଠେଲି ମାଡିଆସୁଥିଲେ ଫଗଳୁ ଜେଜେ । ସେତେବେଳେଯାଇ ଘରର ନିର୍ଜନତା ଭିତରେ ଦୁଇ ବନ୍ଧୁ ଠାବକଲେ ମଣିଷର ଉପସ୍ଥିତି । ଦୁର୍ବଳ ଦୃଷ୍ଟି ଶକ୍ତି ଭିତରେ କିନ୍ତୁ ମୁନା ଆଉ କୁନାକୁ ଦୂରରୁ ଠିକ୍ ଚିହ୍ନିଦେଲେ ଫଗଳୁ ଜେଜେ । ଜେଜେଙ୍କୁ ଦେଖୁ ଦେଖୁ ଦୁଇ ବନ୍ଧୁ ଦୌଡିଯାଇ ଗୋଡ ଛୁଇଁ ପ୍ରଣାମ କଲେ । ଆଶିଷର ଅମାପ ଅଦୃଶ୍ୟ ଧନ ଓଜାଡି ଦେଲେ ଫଗଳୁ ଜେଜେ ଦୁଇ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଉପରେ । ଦୁଇ ବନ୍ଧୁ ଦେଖିଲେ ଜେଜେଙ୍କର ଆଉ ପୂର୍ବ ଚମକ ନାହିଁ । ହସର ପେଡିରେ ଯେପରି ଚାବି ପଡିଯାଇଛି । ନଜର ଲାଗିଯାଇଛି ଫଗଳୁ ଜେଜେଙ୍କର ହସହସ ମୁହଁକୁ । ଦେହରୁ ନିଗିଡି ପଡୁଥିବା ଝାଳକୁ ଦେଖି ମୁନା ପଚାରିଲା " ଜେଜେ ! ଏତେ ଖରାରେ ତୁମେ ବାଡିପଟେ ଏ କୋଦାଳ ନେଇ କଣ କରୁଥିଲ " ? ତାର ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ହସିଦେଇ ଫଗଳୁ ଜେଜେ କହିଲେ " ଆରେ ନାତିଆ ! କଣ ଆଉ କରିବି ? ସେହି ଗଛ ଲଗାଉଥିଲି " । ଏହା ଶୁଣି କୁନା ପଚାରିଲା " କଣ ଜେଜେ ତିରିଶି ବର୍ଷ ତଳୁ ଗଛଲଗା ଚାଲିଛି ଯେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସରିଲାନି ? କଣ କରିବ ଆଉ ଏ ବୟସରେ ଗଛ ଲଗେଇ " ? ଏଥର ଟିକିଏ ଜୋରରେ ହସି ଫଗଳୁ ଜେଜେ କହିଲେ " ମନେ ଅଛି ଆଜିକୁ ଚବିଶି ବର୍ଷତଳେ ମୋତେ ସ୍କୁଲରୁ ଫେରିଲାବେଳେ ପଚାରିଥିଲୁ ଜେଜେ ଆମେ ଗଛ ଲଗାଇବା କାହାପାଇଁ ? ଆଉ ତା ଉତ୍ତରଟା ତୋବହିର ସେ ବୁଢା ଟା କଣ ଦେଇଥିଲା ଭୁଲିଗଲୁ ! ତୁ ନିଜେ ପରା ମୋତେ ପଢି ଶୁଣେଇଥିଲୁ " । ଏଥର ତିନିଜଣ ମିଶି ଖୁବ୍ ଜୋର ରେ ହସିଲେ । ସେତେବେଳେ ଫଗଳୁ ଜେଜେଙ୍କୁ ଦେଖି ଲାଗୁଥାଏ ସତେଯେପରି ଅନେକ ଦିନପରେ ସେ ଆଜି ହସୁଛନ୍ତି ! କଥାରେ କଥାରେ କେତେବେଳେ ବାଡି ଆମ୍ବ ଆଉ ପଣସ ଆଣି ଗଦାକରିଦେଲେ କୁନା ଆଉ ମୁନା ପାଇଁ । ଘରର ଦଉଡିଆ ଖଟରେ ତିନିଜଣ ବସି କଥାହେଉ ହେଉ ଫଗଳୁ ଜେଜେ ହଠାତ୍ କହିଲେ " ଆରେ ବୁଝିଲ ! ତୁମେ ଦୁହେଁ ମୋ ନାତିଆପରି । ଏବୁଢା ଜେଜେଟାର ଛୋଟ କଥାଟିଏ ରଖିବ " ! ଫଗଳୁ ଜେଜେଙ୍କର ଏପରି କଥାରେ ପରିବେଶଟା ହଠାତ୍ ଗମ୍ଭୀର ହୋଇଉଠିଲା । ଦୁଇ ବନ୍ଧୁ କହିଲେ " ହଁ ଜେଜେ । କଣ କଥା କୁହ ? ଆମେ ନିଶ୍ଚୟ ତୁମ କଥା ରଖିବୁ " । ଏଥର ଫଗଳୁ ଜେଜେ ଟିକିଏ ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇକହିଲେ " କଥା କଣ କି ! ମୁଁ ଭାବୁଥିଲି ମୋର ତ ଜାଗା ଅନେକ ପଡିଛି । ଏଇଠି ଗୋଟିଏ ଅନାଥାଶ୍ରମ ଖୋଲିଥା'ନ୍ତି । ଏବେ ବୟସ ସାଥୀ ଦେଉନି । ତୁମେ ଦୁଇଜଣ ଯଦି ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତ ତେବେ ମୋ ଇଚ୍ଛାଟା ପୁରଣ ହୁଅନ୍ତା " । ଫଗଳୁ ଜେଜେଙ୍କର ଏପରି କଥାଶୁଣି ଦୁହେଁ କହିଲେ " ହଁ ହଁ ଆମେ ନିଶ୍ଚୟ ସାହାଯ୍ୟ କରିବୁ । କିନ୍ତୁ କାହିଁକି ଜେଜେ ! ଏବୟସରେ କଣ ପାଇଁ ଏକଥା ଚିନ୍ତାକଲ "? ଏହାର ଉତ୍ତରରେ ଶୋକ ମିଶା ହସରେ ଫଗଳୁ ଜେଜେ କହିଲେ " ଆରେ ଏ ନାତିଆମାନେ ! ଏବୁଢାଟା ପାଚିଲା ପତରଟାରେ । କେତେବେଳେଯେ ପବନର ପାହାରରେ ଖସିପଡିବ ଜଣାନାହିଁ । ତୋ ସଂକରୀ ଜେଜେମା ମୋତେ ଛାଡି ଚାଲିଗଲା । ନା ପୁଅ ଆସିଲା ପାରିଲା ନା ତାର ମଲା ମୁହଁଟା ଦେଖିପାରିଲା ! ବଡ ଚାକିରି ବଡ ସହର ବଡ ଦରମା ହେଲେ ସବୁ ବଡ ଭିତରେ ମନ ଆଉ ହୃଦୟଟା କେତେବେଳେଯେ ଛୋଟ ହୋଇଗଲା ସେମାନଙ୍କର ମୁଁ ଜାଣିନାହିଁ । ଜଣେ ପୁଅ ମା'ର ଶବ ସତ୍କାର ଖର୍ଚ୍ଚଟା ପଠାଇଦେଲା । ଆଉ ଜଣେ ଆସିବା ପୂର୍ବରୁ ଯିବାର ଯୋଜନା କରିସାରିଥିଲା । ଜ୍ବାଇଁ ଙ୍କୁ ଝିଅ ମୋବାଇଲରେ ବୁଢୀର ମଲାଶରୀରଟାକୁ ଦେଖାଉଥିଲା । ତା ଶବ ଚାରିପାଖରେ ଘେରିଥିବା ଲୋକଗୁଡାକ କାହିଁକି କେଜାଣି ମୋତେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଶାଗୁଣା ଭଳି ଦେଖାଯାଉଥିଲେ । ସତରେ ବାପା କେହି ଜଣକ ଆଖିରେ ମୁଁ ଦେଖୁନଥିଲି ବୁଢୀପାଇଁ ଦିଟୋପା ଲୁହ । ମୋ ନିଜର ରକ୍ତ ସମ୍ପର୍କଙ୍କ ଆଖିରେ ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ଦେଖିପାରୁଥିଲି ମିଥ୍ୟା ଶୋକର ସତ୍ୟ ଅଭିନୟ ସେତେବେଳେ ମୁଁ ଅନ୍ୟଠାରୁ କଣ ଆଶା କରିବି ! ମଢ ଉଠିଲା କିନ୍ତୁ ଶୁଭିଲାନି କ୍ରନ୍ଦନର ସ୍ବର । ପୁଅ କହୁଥାଏ ଯେତେଶୀଘ୍ର ହେବ କାମଟା ସୁରୁଖୁରୁରେ ଉଠିଯାଉ । ସମୟ ନାହିଁ ମୋ ହାତରେ । ଝିଅ ଗୋପନରେ କହୁଥାଏ ମା'ର ଦେହରେ ଆଉ ଗହଣା ରହିଯାଇନାହିଁତ ! ଉଠେଇବା ପୂର୍ବରୁ ଭଲକି ଚେକ୍ କରି ମା'ରଶବ ଉଠେଇବ । ଏସବୁ ଭିତରେ ଧିକ୍କାର କରିଚାଲିଥାଏ ମୁଁ ନିଜକୁ ନିଜେ । ପ୍ରଶ୍ନ କରିଚାଲିଥାଏ ତାହେଲେ ମୋପାଇଁ କାନ୍ଦିବ କିଏ ? ମୁଁ ମଲାପରେ କିଏ ଝରାଇବେ ଆଉ ଲୁହ ମୋପାଇଁ ? ମୋର ତ ଲୋଡାନାହିଁ ଦିଟୋପା ଲୁହର ଅଭିନୟ । ମୁଁ ତ ଚାହୁଁନାହୁଁ ଧୂଳିର ଅସ୍ତରଣରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ଫୋଟୋଫ୍ରେମର କାରାଗାର ଭିତରେ ଦେଖାଯିବାକୁ । ମୋପରି ସାଧାରଣ ଲୋକଟିଏତ ଚାହେଁ ନିର୍ମଳ ହୃଦୟଟି ଭିତରେ ଛୋଟିଆ ଜାଗାଟିଏ ପାଇବାକୁ । ଚାହେଁ ସ୍ମୃତିର ଅଶ୍ରୁବନ୍ଧନରେ ମୃତ୍ୟୁପରେ ମଧ୍ୟ ବାନ୍ଧିହୋଇ ରହିବାକୁ " । ଫଗଳୁ ଜେଜେଙ୍କର ଏକଥା ଶୁଣି ଚୁପ୍ ଥାଆନ୍ତି କୁନା ଆଉ ମୁନା । ସେମାନଙ୍କର ନିରବତାକୁ ଦେଖି ଫଗଳୁ ଜେଜେ ହସିହସି କହିଲେ " କଣ କିରେ ! ଭାରି ଗମ୍ଭୀର ଜଣାପଡୁଛ ? ଆରେ ସେଦିନ ସିନା ତୁମ ସାହିତ୍ୟ ବହିର ସେ ବୁଢାଟା ସ୍ବାର୍ଥଶୂନ୍ୟ ଉତ୍ତରଟେ ଦେଇଥିଲା ଗଛ ଲଗାଇବା କାହା ପାଇଁ ପ୍ରଶ୍ନର ; କିନ୍ତୁ ଆଜି ଏବୁଢାଟା ଟିକିଏ ସ୍ବାର୍ଥପର ହୋଇଯାଇଛିରେ । ସ୍ବାର୍ଥପର ହୋଇଯାଇଛି ନିଜପାଇଁ , ଅଭିନୟ ଶୂନ୍ୟ ଲୁହ ଦି'ଟୋପା ପାଇଁ ଆଉସ୍ମୃତିର ରାଇଜରେ ଜାଗା ଟିକିଏ ପାଇଁ । ସେଇଥିପାଇଁ ଖୋଲୁବାକୁ ଚାହୁଁଛି ଅନାଥାଶ୍ରମଟିଏ । ନିଜ ରକ୍ତ ପାଇଁ ମୁଁ ସିନା ଅଦରକାରୀ ପାଲଟିଯାଇଛି ହେଲେ ମୋର ଆଜି ଇଚ୍ଛା ହେଉଛି ସେହି ଅନାଥ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମୁଁ ପାଲଟିବି ସେମାନଙ୍କ ଦୁନିଆଁ । କିଛିନହେଲେ ସେହି ବାପା ମା ଛେଉଣ୍ଡ ପିଲାଗୁଡାତ ମୋତେ ମନେମନେ ଝୁରିବେ । ତାଙ୍କ ଆଖିରୁ ଝରୁଥିବା ଲୁହରେତ ଆଉ ଅଭିନୟର ଚିହ୍ନ ନଥିବ । ହାଃ ହାଃ ହାଃ ମୁଁତ ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇମରିପାରିବି ଯେ ମୋପାଇଁ କେହିତ ଲୁହ ଝରାଇବେ । ଆଉ ନାତିଆମାନେ ମୋରତ ତିନିଟା ତିନିଟା ଥାଇ ଅବସ୍ଥା ଏମିତି । ତୁମେତ ସବୁ ଗୋଟିଏରେ ଥକିପଡିଲ । ଥରେ ଚିନ୍ତା କରିଛ କିଏ ଥିବ ବୁଢାକାଳରେ ତୁମପାଖରେ । ତୁମ ଅବସ୍ଥା ଆଉ ମୋପରି ନହେଉ । କୋକେଇ ବନ୍ଧା ହେଉଥିବ । କାନ୍ଦ ଶୁଭୁନଥିବ । ଶବ ମଶାଣି ମୁହାଁ ଥିବ କିନ୍ତୂ ପଛରେ ନିଜର କେହିନଥିବେ । ପୁଅ ଝିଅ ନାତି ନାତୁଣି ସବୁଥାଇ ମଧ୍ୟ ଲାଗୁଥିବ ଯେମିତି ଯାଉଛି କେହିଜଣେ ଅନାଥର ଶବ । ସେଇଥିପାଇଁ ମୁଁ ଚିନ୍ତା କରିଛି ଯେ ଯଦି ସମସ୍ତେ ଥାଇ ମୁଁ ଅନାଥ ତେବେ ସେହି ଅନାଥଙ୍କ ପାଇଁ ମୁଁ କାହିଁକି ସବୁକିଛି ନହୋଇଯିବି ? ମଲାବେଳକୁ ଶାନ୍ତିରେ ଆଖିତ ବୁଜିଥିବି ! ଶୁଣି ନପାରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମୋ ଶବଟାର କାନରେ ବିଚ୍ଛେଦର ସ୍ବରଟାତ ଗୁଞରୁଥିବ " ! ଅଭିମାନ ଭରା ଏକଥା ସବୁ କହୁକହୁ ଫଗଳୁ ଜେଜେ ହଠାତ୍ ନୀରବିଗଲେ । ଛଳଛଳ ଆଖି ଯୋଡିକୁ କାନ୍ଧରେ ପଡିଥିବା ନାଲି ଗାମୁଛାଟିରେ ପୋଛିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଫଗଳୁ ଜେଜେଙ୍କ କଥାଗୁଡା ଏହାଭିତରେ ଏତେଯେ ଗମ୍ଭୀର ହୋଇପଡିଥିବ ଏକଥା ଦୁଇବନ୍ଧୁ ସ୍ବପ୍ନରେବି ଭାବିନଥିଲେ । ଫଗଳୁ ଜେଜେଙ୍କ କଥାରେ ଆଉ ପୂର୍ବର ହାଲୁକାପଣ ନଥିଲା । କଥାଗୁଡା ଲାଗୁଥିଲା ଖୁବ୍ ଭାରୀ ଭାରୀ । ତାଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଦୁଇ ବନ୍ଧୁ ଚିନ୍ତାକରୁଥିଲେ' ସତେତ ! ଭବିଷ୍ୟତରେ ଆମେ ଆଉ ଭାବୁନଥିବାତ ଆମ ପାଇଁ ପୁଣି କାନ୍ଦିବ କିଏ ' ? ॥

॥ ଜ୍ୟୋତିରଞନ ସାହୁ ॥

[e-mail]