Become a PUBLISHED AUTHOR at just 1999/- INR!! Limited Period Offer
Become a PUBLISHED AUTHOR at just 1999/- INR!! Limited Period Offer

Irfan Juneja

Children Inspirational

4  

Irfan Juneja

Children Inspirational

મૈત્રી

મૈત્રી

8 mins
14.4K


સવારના ૭:૦૦ વાગે એક મ્યુન્સિપલ સ્કુલની મુલાકાતે એક સામાજિક સંસ્થાની ટુકડી પહોંચી. આ મ્યુન્સિપલ સ્કુલ અમદાવાદના નવરંગપુરા વિસ્તારમાં આવેલી. સામાજિક સંસ્થા (યુવા અનસ્ટોપેબલ)ની ટુકડીમાં કુલ દસ સભ્યો હતા. ટુકડીની લીડર નિકિતા એ બધા મેમ્બરનું વેલકમ કર્યું અને પરસ્પર ઓળખાણ કરાવી. ત્યારબાદ સ્કુલના શિક્ષકો અને આચાર્ય સાથે ટીમની મુલાકાત કરાવી. એ મુલાકાત પછી ટુકડી ને બે-બે જણમાં ભાગ પાડીને ધોરણ-૪થી ધોરણ-૮માં બે-બે જાણને મોકલાયા.

અવિનાશનો આજે ટીમમાં પહેલો દિવસ હતો એટલે નિકિતાએ એને પોતાની સાથે ધોરણ-૫માં આવવા કહ્યું. નિકિતાએ સ્કુલમાં આવવાના હેતુઓ સમજાવતા કહ્યું

"અવિનાશ આજે તમારો પહેલો દિવસ છે. પણ આજે હું તમારી સાથે ધોરણ-૫ના વર્ગમાં રહીસ તો તમે આજે બધી વસ્તુઓ ધ્યાનથી જોજો તો આવતી વખતે તમને સરળતા રહે. આપણે દર શનિવારે આ શાળામાં બાળકોને અંગ્રેજી, ગણિત, વિજ્ઞાનમાં પડતી મુશ્કેલીઓમાં મદદ કરીયે છીએ સાથે સાથે યુનિફોર્મ, નોટબુક, બેગ, પુસ્તકો વગેરેમાં પણ મદદ કરીયે છીએ."

આટલું કહી નિકિતાએ અવિનાશને વર્ગમાં પ્રવેસવા ઇસારો કર્યો. અવિનાશ અને નિકિતા જેવા વર્ગમાં પ્રવેસ્યા કે નાના ભૂલકાઓ જોર જોરથી ઉભા થઇ, બંને હાથ વાળીને "ગુડ મોર્નિંગ દીદી... ગુડ મોર્નિંગ ભૈયા..." જેવા નાજુક સ્વરોથી સ્વાગત કર્યું. દરેક ભૂલકાઓના મોઢા પર એક નિસ્વાર્થ હાસ્ય હતું. જાણે આજે એમને કોઈ ફિલ્મ જોવા મળી ગઈ હોય કે કંઈક નવું જીવનમાં માણવા મળશે એવા ભાવ સાથે એકી ટસે એ નિકિતા અને અવિનાશ સામે જોઈ રહ્યાં.

અવિનાશ બાળકોના આ વર્તનથી ખુબ જ ભાવુક બની ગયો અને મનોમન વિચારવા લાગ્યો કે આટલા વર્ષો એ કેમ આ બાળકો પાસે ન આવ્યો. પણ જાગ્યા ત્યાંથી સવાર એમ વિચારીને અવિનાશ ફરીવાર એ બાળકોના માસુમ ચહેરાઓ નિહાળી રહ્યો. નિકિતાએ બાળકોને...

"ગુડ મોર્નિંગ..." કહીને બેસવા કહ્યું. બધા બાળકો પોતાની જગ્યા પર ગોઠવાયા.

"ચાલો બાળકો તો આજે આપણી સાથે અવિનાશ ભૈયા છે... અને એ હવે દર શનિવારે અહીં આવશે. તો તમને બધાંને મજા આવશે નઈ..." નિકિતાએ અવિનાશનો બાળકોને પરિચય કરાવતા જણાવ્યું.

બાળકો પણ ખૂબ ઉત્સાહમાં આવી ગયા અને "હેલો અવિનાશ ભૈયા..."ના સ્વરો વર્ગમાં ગુંજી ગયા. અવિનાશ આજે આ નાજુક ભૂલકાઓનો પ્રેમ માણીને આત્મિય ખુશી મેળવી રહ્યો હતો જે એને પોતાના જીવનકાળમાં પહેલીવાર કોઈ અજાણ્યા બાળકો તરફથી મળી રહી હતી.

"ચાલો બાળકો તો હવે એક એક કરી અવિનાશ ભૈયાને તમારું નામ, ક્યાં રહો છો અને તમારું ડ્રીમ શું છે એ કહો... બરાબરને... તો ચાલો પહેલી બેન્ચથી શરૂ કરીએ..." નિકિતાએ બાળકોને પોતાનો પરિચય આપવા કહ્યું.

બાળકો એક એક કરીને બોલતાં ગયાં. કોઈ ખૂબ જ ધીમા અવાજે તો કોઈ ખૂબ જ ઉત્સાહમાં આવીને બોલવા લાગ્યાં. અવિનાશને વર્ગમાં રહેલા લગભગ પાંત્રીસથી ચાલીસ બાળકોમાંથી અમુકના જ નામ યાદ રહ્યા. મહેશ, વિવેક, અંજલિ, જીયા, કલ્પેશ... અને મોટા ભાગના છોકરાઓને પોલીસ, ટીચર અને મિલેટરીમાં જવાન બનવાનો શોખ દર્શાવ્યો તો છોકરીઓ એ પણ ટીચર, ડૉક્ટર અને ગૃહિણી બનવાનો શોખ દર્શાવ્યો. બધા પોતપોતાની ઓળખાણ આપી જ રહ્યા હતા કે છેલ્લી બેન્ચ પર બેઠેલી એક છોકરીનો વારો આવ્યો. વર્ગમાં શું ચાલી રહ્યું હતું એનાથી પોતાની જ ધૂનમાં એ નીચે જોઈને બેઠી હતી. જાણે એને આ પ્રવુતિમાં કોઈ રસ ન હોય એમ નીરસ બેઠી હતી. નિકિતાએ બે વાર કહ્યું પણ એ પોતાની જ ધૂનમાં હતી. સમયનો અભાવ છે , અમુક વિદ્યાર્થીઓ નીરસ હોય છે એમ કહી નિકિતાએ અવિનાશને સમજાવ્યો અને આગળ બાળકોને આજે ગણિત શિખવાડવાનું છે એમ કહી દરેકને નોટબુક અને ગણિતનું પુસ્તક કાઢવા કહ્યું.

નિકિતાએ બાળકોનું સામાન્ય ગણિતનું લેવલ ચેક કરવા સરવાળા, બાદબાકી, ગુણાકાર, ભાગાકાર જેવા નાની અને મોટી રકમના દાખલાઓ લખ્યા. પણ લગભગ અડધા વર્ગને સરવાળાના દાખલા પણ સરખા નહોતા આવડતા. આ જોઈ અવિનાશ અચંબિત થઇ ગયો કે અમદાવાદ જેવા શહેરમાં પણ બાળકોની આ હાલત છે. નિકિતાએ આપેલા જવાબથી અવિનાશ સંતુષ્ટ ન હતો એટલે એ આ પ્રવુતિ દરમિયાન છેલ્લી પાટલી પર જઈને પેલી છોકરી પાસે બેઠો.

એ છોકરી હજી પણ કોઈ રસ વગર એમ જ બેઠી હતી. અવિનાશને જોઈ થોડી ડરી પણ અવિનાશ એ એક હળવું સ્મિત કર્યું અને પૂછ્યું

"શું નામ છે બેટા તારું....?"

"મૈત્રી..." છોકરી એ ખૂબ ઝીણા અવાજમાં જવાબ આપ્યો.

અવિનાશ થોડીવાર એની સામે એમ જ અવાચક બનીને જોઈ રહ્યો. યુનિફોર્મ વગર બીજા થોડા મેલા કપડાં, વાળ પણ અસ્તવ્યસ્ત અને ચહેરા પર ઉદાસી અવિનાશને થોડી કનળી રહી હતી. કેમ આ બાળકી આવી હશે? એને કોઈ તકલીફ હશે એવા અનેક વિચારો અવિનાશના મનમાં દોડવા લાગ્યા.

"બેટા... તને અમે જે શીખવીયે છીએ એ નથી ગમતું? તો અમે તારા જે ટીચર છે એમને જ મોકલીએ..." અવિનાશે હળવા અવાજે મૈત્રી ને કહ્યું.

કઈ પણ બોલ્યા વગર એ ચુપચાપ એમ જ બેસી રહી. અવિનાશનો જવાબ ન મળતા એને આગળની પાટલી પર બેઠેલી એક છોકરીને પૂછ્યું

"મૈત્રી આવી જ છે ? કે પછી અમે આવીએ તો જ નથી બોલતી?"

આગળ બેઠેલ અંજલિએ જવાબ આપ્યો... " ભૈયાએ એવી જ છે. ક્લાસમાં સૂનમૂન જ રહે છે..."

અવિનાશને થયું કે આ બાળક જવાબ નઈ આપે અને એને દબાણ કરીશું તો કદાચ એને દુઃખ લાગે કે પછી એ ફરીવાર આ પ્રવુતિ માટે શનિવારે સ્કૂલે જ ન આવે તો એમ વિચારી અવિનાશ મૈત્રી સામે એક હળવું સ્મિત આપીને નિકિતા પાસે આવ્યો.

નિકીતાએ અવિનાશને આગળ ગણિતમાં વર્ગ અને વર્ગમુળ વિશે શીખવવા કહ્યું. અવિનાશએ બાળકોને આ પ્રકરણ ખૂબ જ સરળતાથી શીખવ્યું. લગભગ એકાદ કલાક આમ જ પસાર થઇ અને બાળકોનો શાળાનો સમય પૂરો થયો. બાળકો "બાય ભૈયા... બાય દીદી..."ના સ્વરો સાથે વર્ગમાંથી બેગ પેક કરીને નીકળવા લાગ્યા. મૈત્રી પણ નીચી નજર કરી એ જ ઉદાસ ચહેરા સાથે નીકળી ગઈ.

નિકિતાએ ટીમને પોતાના અભિપ્રાય આપવા એક વર્ગમાં એકઠા થવા કહ્યું. દરેકે પોતપોતાના અભિપ્રાય આપ્યા. ત્યાં શાળાના આચાર્ય અને શિક્ષકો પણ હાજર હતા. અવિનાશે પણ બાળકોના પ્રેમના વખાણ કર્યા અને બાળકોની નવું શીખવાની ધગશ વિષે પણ જણાવ્યું.

સામાજિક સંસ્થાની આ ટીમ હવે એકબીજાને આવતા શનિવારે મળીશું એવો વાયદો કરીને વિદાય લઈ રહી હતી. એટલામાં અવિનાશ પણ બધાંને બાય કહીને શાળાના શિક્ષકો પાસે પહોંચ્યો. શિક્ષકોએ અવિનાશનો આભાર માન્યો અને અવિનાશે પણ એ સૌનો આભાર માન્યો. અવિનાશે ત્યાં ઉભેલા શિક્ષકોને પૂછ્યું કે "ધોરણ-૫ના વર્ગ શિક્ષક કોણ છે?"

"હું છું... કેમ શું થયું...?"

ત્યાં ઉભેલા એક શિક્ષિકા બોલ્યા....

"મેમ તમે મૈત્રી નામની વિદ્યાર્થીનીને ઓળખો છો...?"

"હા, ઓળખું છું... એ ખૂબ જ શાંત રહે છે મારા વર્ગમાં..." શિક્ષિકા એ જવાબ આપ્યો.

"તમને વાંધો ન હોય તો આપણે સ્ટાફ રૂમમાં બેસીએ મને થોડું જાણવું છે એ છોકરી વિષે..." અવિનાશે શિક્ષિકાને અચકાતા કહ્યું

"હા વાંધો નઈ... તમે સ્ટાફ રૂમ તરફ જાઓ હું આચાર્યને મળીને આવી..."

થોડા સમય બાદ શિક્ષિકા જેમનું નામ વૈશાલી હતું એ સ્ટાફ રૂમમાં આવ્યા. અવિનાશ ત્યાં જ બેઠો હતો.

"બોલો શું કેહતા હતા તમે ? શું જાણવું છે મૈત્રી વિષે...?"

"મેમ હું આ પ્રવુતિમાં નવો છું. આ સામાજિક સંસ્થા સાથે પણ એક અઠવાડિયા પહેલાં જ જોડાયો છું. મારા સવાલો કેટલા અંશે વ્યાજબી છે એતો મને નથી ખબર પણ આજે મને મૈત્રીને જોઈને ખૂબ સવાલો થયા કે આ છોકરી આખા વર્ગથી અલગ પોતાની દુનિયામાં જ સૂનમૂન છે. ના એને કોઈ પ્રવુતિમાં રસ છે ના કોઈ જાતનો ઉત્સાહ. એના કપડાં અને હાવભાવ પરથી એનું ઘર કેવું હશે? એને જીવન જરૂરી વસ્તુઓ મળતી હશે કે નહિ? જેવા અનેક સવાલો મને થયા... અને આજે હું આના જવાબ વગર ઘરે જઈશ તો કદાચ જમવાનું પણ ગળે નહીં ઉતરે..." અવિનાશ એકી ટસે બોલી ગયો...

"જુવો અવિનાશ ભાઈ તમારી લાગણી અને ચિંતા સમજી સકાય એમ છે. અમે મોટા ભાગે વિદ્યાર્થીઓની પરિસ્થિતિ વિષે બહુ વાકેફ નથી હોતા પણ મૈત્રી વિષે મને થોડી જાણ છે.. કેમ કે આખા વર્ગમાં એ અલગ જ પ્રકારની છોકરી છે. સ્કુલમાંથી એકવાર તાપસ કરાવેલી તો જાણવા મળ્યું કે મૈત્રીના પિતા નથી. એ એની માતા સાથે અહીં નજીકમાં ઝૂંપડાં બાંધીને રહે છે. ઘરનું ગુજરાન ચલાવવા એની માતા વાસણ સાફ કરવા, કચરા-પોતા કરવા, કપડાં ધોવા જેવા કામ કરે છે. પણ ક્યારેક એ બીમાર પડે તો મૈત્રીને પોતાની જગ્યા એ આવા કામ કરવા મોકલી આપે છે. એની ઉંમરનાંં બાળકો ખેલકૂદ કરતાં હોય ત્યારે આ છોકરી વાસણ-સાફ કરતી હોય છે. પિતાના અભાવ અને ઘરની આ વિકટ પરિસ્થિતિમાં એને સમાજ પ્રત્યે કોઈ રસ નથી કે કોઈ પ્રવુતિમાં પણ મન નથી. એટલે જ અમે એને બહુ દબાણ કરતા નથી..."

વૈશાલીએ અવિનાશને મૈત્રી વિષે જણાવતા કહ્યું...

આ સાંભળી અવિનાશની આંખો પણ થોડી ભીની થઇ ગઈ. એને વૈશાલીનો આભાર માનીને શાળાએથી વિદાય લીધી...

***

સાર

સમાજમાં ઘણી એવી સંસ્થાઓ છે જે ગરીબો માટે કામ કરે છે. કોઈ અન્નદાનથી મદદ કરે છે તો કોઈ વિદ્યાદાનથી. આજકાલ ઘણી એન.જી.ઓ. યુવા અનસ્ટોપેબલ, ભૂમિ, ટીચ ફોર ઇન્ડિયા, સ્વેરા, બિઇંગ હ્યુમન જેવી અનેક સંસ્થાઓ કાર્યરત છે જે સમાજમાં બાળકોના શિક્ષણ, પર્યાવરણની જણાવની, સમાજની જાગૃતતા, ગરીબોને અન્નની સહાય, વૃધશ્રમમાં જરૂરી વસ્તુઓની મદદ, અનાથ આશ્રમમાં બાળકોના ભવિષ્ય માટેના પ્રયત્નો અને અપંગ કે અંધ માટે રાઈટર્સ તરીકે સહાય કરે છે. તમે પણ તમારા નવરાશના સમયમાં થોડો સમય આપી આ પ્રવુતિઓને વધુ પ્રોત્સાહિત કરો જેથી મૈત્રી જેવી જરૂરી વ્યક્તિને કોઈને કોઈ રીતે તમે મદદ રૂપ થઇ શકો.


Rate this content
Log in

Similar gujarati story from Children