ଜଞ୍ଜାଳ

ସଂସାରୀ ମଣିଷ ଖୋଜେ ସୁଖ ଭୋଗ

ବିଷମ ଜଗତେ ରହି

ମନବାଞ୍ଛା ତା'ର ତା'କୁ ଅଗୋଚର

ବାକ୍ୟ ତା'ର ସ୍ଫୁରେ ନାହିଁ !

ହୃଦୟରେ କୋହ ଆଖିରେ ତା'ଲୁହ

ଭଙ୍ଗା ନୀଡ଼େ ଦେଖେ ସ୍ୱପ୍ନ

ଆଶା ଭରସା ରେ ରହେ ସେ ସଂସାରେ

ଧନ ଦଉଲତ ହୀନ !

ନୀଡ଼ର ସାବକ ସପନ ବଣିକ

ଦିବା ସ୍ଵପ୍ନ ଲାଗେ ମିଠା

ସଂସାର ର ଭାର କରେ ସେ ବହନ

ନିତି ତେଲ ଲୁଣ ଚିଠା !

ଅର୍ଦ୍ଧାଙ୍ଗିନୀ ସାଥୀ ମିଛେ ଦିଏ ହସି

ଅସରନ୍ତି ଦୁଃଖ ତା'ର

ସବୁ ଅଭିଳାଷ ହୁଏ ଧୂଳିସାତ୍

ନୀର କୁ ସେ ମଣେ କ୍ଷୀର !

ଧନ ନାହିଁ ଯା'ର ମନ ନାହିଁ ତା'ର

ଏ କଥା ଦିଅଇ ବ୍ୟଥା

ଗରିବ ପଣିଆ ହୀନମାନିଆଁ ଲୋ

କେହି କହେ ନାହିଁ କଥା !

ଏ ସଂସାର ଜଞ୍ଜାଳ ବଡ ଗୋଳମାଳ

ଗୃହ କର୍ତ୍ତା କହେ ଗାଥା

କାହିଁରେ ବିଧାତା କଲୁରେ ହୀନସ୍ତା

ଘୁରି ଯାଏ ମୋର ମଥା !

ଜ୍ଞାତି ପରିଜନ କେହି ନୁହେଁ କା'ର

ସର୍ବେ ସତେ ସ୍ୱାର୍ଥପର

ବିପଦ ପଡିଲେ ଦେଖା ତ ନ ମିଳେ

ସାଜନ୍ତି ସେ ସାତ ପର !

ଆହା ବୋଲି ପଦେ କେହି ତ ନକୁହେ

ଧନ ଆଶା ପ୍ରହେଳିକା !

ତଥାପି ଜଞ୍ଜାଳୀ କରେ ନାହିଁ କଳି

ଭାଗ୍ୟ ଦୋଷ ମଣେ ଏକା !

ଆଖିର ସପନ ଦୁଃଖର କାରଣ

ପ୍ରେମ ମନ ଯାଏ ମରି

ସୁନାର ଘରଣୀ କାନ୍ଦେ ଯେ ବାହୁନି

ସୁଖ ଦିନ ଯାଏ ସରି !

ଆହା କି ବିଚିତ୍ର ଏ ଜଞ୍ଜାଳ ର ଚିତ୍ର

ଆଂକୁଚି ମୋ କଵି ଚିତ୍ତ

ଅଭାବ କଷଣ ଆଣଇ ଦୁର୍ଦ୍ଦିନ

ଆଖି ଲୁହ ପିଏ ଓଠ !

ସଦାନନ୍ଦ ସାହୁ ; କାରା କର୍ମଚାରୀ

କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କାରାଗାର ; କଟକ